Co to jest zespół jelita nadwrażliwego?
Zespół jelita nadwrażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) to choroba, która dotyka coraz więcej osób w różnym wieku. IBS uważany jest za jeden z najczęściej występujących zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Rozpoznawany jest u blisko 10-15% populacji na całym świecie, co oznacza, że 1 na 7 osób może cierpieć na zespół jelita nadwrażliwego. Na przestrzeni ostatnich lat poczyniono postępy w zrozumieniu patofizjologii tego schorzenia. Zespół jelita nadwrażliwego klasyfikuje się jako zaburzenie osi jelito-mózg z objawami od strony układu pokarmowego. Mechanizm powstawania choroby wciąż nie jest do końca jasny. Podejrzewa się, że choroba może rozwijać się na tle czynników m.in. genetycznych, stresu, zaburzeń mikrobiomu jelit, zaburzeń immunologicznych i innych.
Rozpoznanie i objawy choroby
Diagnostyka w kierunku zespołu jelita nadwrażliwego powinna zawsze przebiegać pod okiem specjalisty. Postępowanie obejmuje przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem i wykonanie szeregu badań diagnostycznych, które wykluczają inne choroby jelit, jak np. nowotwory, choroby zapalne jelit czy celiakię. Do badań diagnostycznych w kierunku chorób jelit zalicza się między innymi: USG jamy brzusznej, kolonoskopię, badanie w kierunku celiakii, badanie kalprotektyny z kału, morfologię i inne.
Lekarz rozpoznaje IBS na podstawie występujących objawów przy jednoczesnym wykluczeniu innych nieprawidłowości funkcjonowania jelit oraz braku objawów alarmujących takich jak nagła utrata masy ciała, anemia czy krew w stolcu. Według Kryteriów Rzymskich IV zespół jelita nadwrażliwego rozpoznaje się, jeżeli u pacjenta występuje nawracający ból brzucha przez co najmniej jeden dzień w tygodniu i pojawia się regularnie przez ostatnie 3 miesiące. Dodatkowo towarzyszą mu co najmniej dwie z poniższych cech:
– ból związany jest z defekacją,
– ból związany jest ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
– ból związany jest ze zmianą konsystencji stolca.
Co ważne, objawy spełniające te kryteria powinny wystąpić co najmniej 6 miesięcy przed rozpoznaniem. U osób chorych na IBS występują niecharakterystyczne bóle brzucha o zmiennej lokalizacji, przy towarzyszących wzdęciach, skurczach, parciu na stolec czy uczuciu niepełnego wypróżnienia. Dodatkowo pojawiają się zaparcia bądź biegunka. Objawy poza układem pokarmowym obejmują m.in. bóle głowy, przewlekłe zmęczenie i zaburzenia psychiczne.
Wyróżniono różne rodzaje IBS, które ustalono w zależności od klasyfikacji stolca na podstawie skali bristolskiej. Zespół jelita nadwrażliwego może przybrać postać biegunkową, zaparciową oraz typu mieszanego.
Leczenie i dieta
Leczenie powinno zakładać holistyczne podejście do pacjenta. Ogromną rolę w tym procesie odgrywa dobra, pozbawiona stresu i zbudowana na wzajemnym zaufaniu relacja specjalisty z pacjentem. Należy indywidualnie rozpatrywać sposoby leczenia, w tym zalecenia dietetyczne, w zależności od postaci choroby oraz jej nasilenia.
Sposoby leczenia powinny obejmować zarówno formę farmakologiczną, jak i niefarmakologiczną. Objawy zespołu jelita nadwrażliwego różnią się w zależności od postaci choroby. Terapia lekami dobierana jest indywidualnie w celu złagodzenia dominujących objawów, zarówno tych od strony układu pokarmowego, jak i poza nim np. zaburzeń psychicznych. W ostatnich latach wskazano na istotny wpływ prawidłowego mikrobiomu jelit w leczeniu IBS. Modyfikację jego składu można osiągnąć poprzez wdrożenie odpowiednio dobranej probiotykoterapii szczepami bakterii, które produkują kwas mlekowy oraz drożdżakami.
Szczególnie istotne jest włączenie formy terapii niefarmakologicznej. Holistyczne podejście powinno uwzględniać zalecenia dotyczące zmiany stylu życia, czyli diety, aktywności fizycznej, higieny snu, technik radzenia sobie ze stresem czy zdrowia psychicznego. Jeśli chorujesz na zespół jelita nadwrażliwego i szukasz pomocy w zmianie stylu życia zarejestruj się na platformie Centrum Dietetycznego Online https://cdo.pzh.gov.pl/ . Uzyskasz tam bezpłatną, fachową opiekę specjalistów: dietetyka, psychodietetyka i specjalisty do spraw aktywności fizycznej.
Piśmiennictwo:
- Adrych K., Rydzewska G.: Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita nadwrażliwego w praktyce lekarza rodzinnego. Varia Medica. 2020; 4(1): 52-59.
- Moayyedi P., Andrews CN., MacQueen G. i wsp.: Canadian Association of Gastroenterology Clinical Practice Guideline for the Management of Irritable Bowel Syndrome (IBS). Can. Assoc. Gastroenterol. 2019; 2(1): 6–29. doi: 10.1093/jcag/gwy071.
- Monash University: What is IBS [online][dostęp: 12.01.2023]. Dostępny w https://www.monashfodmap.com/ibs-central/what-is-ibs/
- Vasant DH., Paine PA., Black CJ. i wsp.: British Society of Gastroenterology guidelines on the management of irritable bowel syndrome. 2021; 70(7): 1214–1240. doi:10.1136/gutjnl-2021-324598.
- Bonetto S., Fagoonee S., Battaglia E. i wsp.: Recent advances in the treatment of irritable bowel syndrome. Arch. Intern. Med. 2021; 131(7-8): 709-715. doi:10.20452/pamw.16067.
0 komentarzy