Dietetyk – zgodnie z definicją Europejskiej Federacji Stowarzyszenia Dietetyków EFAD (European Federation of the Associations of Dietitians) – jest specjalistą z oficjalnie potwierdzonymi kwalifikacjami, który wykorzystuje naukę o żywieniu do edukowania grup ludzi oraz pacjentów indywidualnych zarówno w okresie zdrowia, jak też choroby.

Obecnie w Polsce kształcenie dietetyków odbywa się na uczelniach wyższych. Absolwent kierunku dietetyka potrafi dokonać oceny stanu odżywienia oraz sposobu żywienia i zapotrzebowania na makro- i mikroskładniki odżywcze pacjentów. Potrafi rozpoznawać, zapobiegać i leczyć niedożywienie, nadwagę i otyłość.

Dietetyk może również planować i wdrażać oparte na podstawach naukowych żywienie indywidualne, zbiorowe i lecznicze dla zróżnicowanych pod względem wieku, zawodu oraz  warunków życia grup ludności.

Rolą dietetyka jest także profilaktyka i leczenie dietetyczne chorób żywieniowozależnych. Dietetyk ustala dietę, a następnie nadzoruje realizację jej założeń.

Istotne znaczenie ma kształtowanie prawidłowych zachowań żywieniowych u pacjentów – ze szczególnym uwzględnieniem wyboru odpowiednich produktów, planowania posiłków i zastosowania właściwej technologii sporządzania potraw.

Ważną rolę odgrywa także edukowanie pacjenta w zakresie zasad prawidłowego żywienia oraz korekcja nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Dietetyk może stosować również żywienie kliniczne z wykorzystaniem diet naturalnych oraz produktów leczniczych specjalnego żywieniowego przeznaczenia. Ma to szczególne znaczenie w leczeniu chorób przebiegających z niedożywieniem lub powstających na tle wadliwego żywienia i innych chorób.

Poza tym zadaniem dietetyka jest prowadzenie oświaty zdrowotnej w zakresie zasad prawidłowego żywienia (edukacja żywieniowa), prowadzenie dokumentacji dotyczącej żywienia pacjentów oraz realizacja badań z zakresu oceny sposobu żywienia
i stanu odżywienia.

O efektach pracy dietetyków świadczą np. badania Finnish Diabetes Prevention Study FDPS, w których wykazano, że zindywidualizowane i regularne porady dietetyczne motywują pacjentów do zmiany stylu życia. Pacjenci, którzy mieli 7 porad w pierwszym roku, a później korzystali z konsultacji co 3 miesiące, po nieco ponad trzech latach uzyskali redukcję ryzyka rozwoju cukrzycy o 58% w odniesieniu do pacjentów, którzy otrzymywali tylko ogólne porady i ulotkę. 

Skuteczność zaleceń dietetyków potwierdziły także badania prowadzone przez Towarzystwo Dietetyczne stanu Massachusetts. Wykazano w nich, że porady dietetyczne i zastosowanie diety zgodnie z zaleceniami dietetyka przez pacjentów z hipercholesterolemią są skutecznym sposobem redukcji stężenia cholesterolu w osoczu. W konsekwencji obniżyło to koszty leczenia w porównaniu do kosztów leczenia farmakologicznego.

Na uwagę zasługują także badania prowadzone w grupie 464 otyłych pacjentów, (BMI>30 kg/m²), którzy zostali podzieleni na 2 grupy. W grupie będącej pod opieką zespołu interdyscyplinarnego  28% pacjentów utraciło ponad 10% masy ciała.  Natomiast u pacjentów, którzy stosowali niskoenergetyczną dietę równoważną podstawowej przemianie materii (białko 0,8 g/kg m. c., węglowodany 60-65% udziału energii, tłuszcze do 30% energii, sól do 3g/d) tylko 16,4% osób osiągnęło taki wynik.

Tak więc, jeżeli weźmiemy pod uwagę powyższe obserwacje, to odpowiedź na pytanie: „czy warto korzystać z porad dietetyka?”, może być tylko jedna: „na pewno tak”.

Znaczenie dietetyków dostrzegają także coraz powszechniej lekarze. Zdaniem Michała Sutkowskiego, specjalisty medycyny rodzinnej i chorób wewnętrznych, dyrektora NZOZ „Medycyny Rodzinnej”, byłoby dobrze, gdyby w opiece nad chorym z cukrzycą „lekarza rodzinnego wspierał zespół, składający się z pielęgniarki, dietetyka, psychologa, pracownika socjalnego”.

Co ciekawe, potencjał dietetyka w profilaktyce zarówno pierwotnej, jak i wtórnej dostrzegli także eksperci Najwyższej Izby Kontroli, którzy prowadzili w 2018 roku kontrolę w szpitalach.

We wnioskach pokontrolnych ocenianych szpitali napisano, że dietetyk powinien dokonywać oceny stanu odżywienia pacjentów i oceny jakości żywności, brać udział w określaniu zapotrzebowania zleceń diet i planowaniu jadłospisów. Ważne też jest, aby dietetycy – we współpracy z zespołem lekarskim i pielęgniarskim – pełnili podstawową rolę w bezpośrednim kontakcie pomiędzy personelem leczniczym a pacjentami w zakresie żywienia.

Wg raportu NIK, obecność dietetyków jest niezbędna nie tylko przy dystrybucji posiłków, sporządzaniu propozycji diet specjalnych, nadzorowaniu i prowadzeniu specjalnych form leczenia żywieniowego drogą przewodu pokarmowego, ale także w edukowaniu pacjentów.