Zalecenia dietetyczne
- W ciągu dnia spożywaj 4 – 5 posiłków o małej objętości, zachowując 3 – 4 godzinne przerwy między nimi. Pierwszy posiłek spożywaj do godziny po przebudzeniu, a ostatni nie później niż 2 – 3 godziny przed snem. W chorobie Parkinsona szczególnie istotne jest dostosowanie przyjmowania leków do posiłków, co należy omówić z lekarzem prowadzącym. Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, przyjmowanie leków powinno odbywać się 30 minut przed lub 1,5 – 2 godzin po posiłku. Leki należy popijać wodą.
- Warzywa i owoce spożywaj do każdego posiłku, z przewagą warzyw w ciągu dnia – w proporcji ¾ warzyw i 1/4 owoców. Zarówno warzywa, jak i owoce są źródłem przeciwutleniaczy – witamin E, C, karotenów i flawonoidów. Wybieraj warzywa i owoce sezonowe.
- Jako źródło białka wybieraj chude mięsa (chuda wołowina, indyk, kurczak, królik), suche nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, fasola, groch, bób), jaja oraz Tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, tuńczyk, śledź) są bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które działają przeciwzapalnie i ochronnie na komórki nerwowe. Ryby spożywaj 3 – 4 razy w tygodniu. Nasiona roślin strączkowych spożywaj przynajmniej raz w tygodniu jako zamiennik mięsa.
- Jeśli przyjmujesz lewodopę, zwróć uwagę na ilość i źródła białka w swojej diecie. Białko, szczególnie to pochodzenia zwierzęcego, może ograniczać wchłanianie lewodopy oraz jej działanie. Ilość białka w diecie powinna wynosić 0,8-1 kg/kg m.c. Białko rozłóż na poszczególne posiłki tak, aby w każdym z nich była go jednakowa ilość. Białko zwierzęce częściowo zamień na białko roślinne (nasiona roślin strączkowych).
- Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego zastępuj tłuszczami roślinnymi: olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany (na zimno), awokado. Spożywaj różne rodzaje orzechów i pestek w formie dodatku do potraw i jako przekąskę.
- Monitoruj stężenie witaminy D w organizmie. Dbaj o spożycie produktów, które są jej źródłem: tłuste ryby morskie, wzbogacane margaryny oraz masło, produkty mleczne. W przypadku wystąpienia niedoborów – po konsultacji z lekarzem należy wdrożyć suplementację.
- Spożywaj pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego. Błonnik pokarmowy odpowiada za regulację rytmu wypróżnień i zapobiega występowaniu zaparć. Pełnoziarniste produkty zbożowe to źródło witamin i składników mineralnych.
- Spożywaj naturalne produkty mleczne fermentowane (jogurt naturalny, kefir, maślanka).
- Kontroluj ilość soli w diecie. Zamiast soli dodawaj do potraw różne zioła: bazylię, tymianek, estragon, oregano, kminek, majeranek. By urozmaicić smak potraw używaj też czosnku czy cebuli.
- Wyeliminuj z diety cukier, słodycze, żywność typu fast food, słodkie napoje gazowane i słone przekąski.
- Pij przynajmniej 2 litry płynów dziennie. W pierwszej kolejności wybieraj wodę, sięgaj też po herbatę oraz kawę.
- Zadbaj o regularną aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości Twojego organizmu.
- Jeśli występują u Ciebie problemy z gryzieniem i połykaniem pokarmów skonsultuj się z dietetykiem, aby ustalić szczegóły dotyczące składu diety oraz jej konsystencji. U chorych, u których występują zaburzenia połykania, posiłki powinny być półpłynne (mogą być zagęszczane specjalnymi preparatami).
- Aby ułatwić spożywanie posiłków, stosuj antypoślizgowe sztućce oraz spożywaj potrawy, które nie wymagają krojenia.
| Grupa produktów | Produkty zalecane | Produkty niezalecane |
| Produkty zbożowe | Pieczywo pełnoziarniste, płatki owsiane, jęczmienne, żytnie, makaron razowy, kasza: gryczana, jęczmienna, jaglana, pęczak, komosa ryżowa, amarantus, ryż brązowy, otręby, mąki pełnoziarniste | Białe pieczywo, chleb tostowy, bułki maślane, drobne kasze (manna, kuskus), biały ryż, jasny makaron, wysokoprzetworzone produkty (słodkie bułki, pieczywo cukiernicze), płatki śniadaniowe, muesli z dodatkiem cukru |
| Mleko i produkty mleczne | Mleko do 2%, napoje mleczne fermentowane – naturalne jogurty, kefiry, maślanka, sery twarogowe (chude, półtłuste) | Pełnotłuste sery podpuszczkowe, sery pleśniowe, sery topione, ser typu feta, fromage, jogurty owocowe, jogurty z dodatkami, desery mleczne, mleko skondensowane |
| Mięso i przetwory mięsne, jaja | Chude mięso (kurczak, indyk, chude części wołowiny, chude części wieprzowiny, królik), chude wędliny np. szynka, polędwica drobiowa Jaja | Tłuste mięso (gęś, kaczka, wieprzowina, baranina, dziczyzna), podroby, tłuste przetwory mięsne: kiełbasy, parówki, salceson, pasztet, konserwy mięsne |
| Ryby i owoce morza | Ryby tłuste i chude np. łosoś, dorsz, pstrąg, makrela, śledź, owoce morza | Konserwy rybne |
| Tłuszcze | Oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, margaryny miękkie, masło w ograniczonych ilościach, awokado, orzechy, nasiona i pestki np. siemię lniane, pestki dyni, nasiona słonecznika | Smalec, słonina, łój, boczek, margaryny twarde |
| Warzywa | Wszystkie świeże i mrożone warzywa, warzywa kiszone | Warzywa smażone z zasmażką |
| Nasiona roślin strączkowych | Ciecierzyca, soczewica, fasola, bób, groch, soja | brak |
| Ziemniaki | Gotowane, pieczone w folii | Smażone, frytki, chipsy |
| Owoce | Wszystkie świeże i mrożone owoce | Owoce z puszki w syropie, kompoty i dżemy wysokosłodzone, owoce kandyzowane |
| Orzechy i nasiona | Orzechy laskowe, włoskie, brazylijskie, pekan, nerkowca, ziemne, migdały, pestki dyni, nasiona lnu, nasiona słonecznika, sezam, nasiona chia | Orzechy i nasiona solone, w panierce, karmelu |
| Napoje | Woda, herbata, kawa, soki warzywne, soki owocowe 100% | Napoje gazowane, energetyczne, napoje słodzone, wody smakowe, alkohol |
| Desery | Sorbety, koktajle, owocowe, galaretki, budynie bez cukru | Ciasta, ciastka, drożdżówki, torty, pączki, słone przekąski np. paluszki, chipsy |
| Przyprawy | Wszystkie naturalne przyprawy i zioła | Mieszanki przypraw (vegeta, maggi, kucharek), nadmiar soli, gotowe marynaty |
| Obróbka technologiczna | Gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie, pieczenie w folii, grillowanie, smażenie bez dodatku tłuszczu, duszenie bez obsmażania | Smażenie, smażenie na głębokim tłuszczu |
Przykładowy jadłospis jakościowy
Śniadanie:
Czekoladowe płatki owsiane z orzechami i borówkami
- mleko
- płatki owsiane
- borówki
- orzechy włoskie
- kakao
II śniadanie:
Sałatka z makaronem
- sałata
- makaron penne pełnoziarnisty
- cukinia
- pomidorki koktajlowe
- papryka
- oliwa z oliwek
- ciecierzyca
Obiad:
Zupa krem z dyni i batata
- dynia
- batat
- cebula
- czosnek
- pestki dyni
Łosoś w ziołach z pesto bazyliowym z ryżem i surówką
- filet z łososia
- świeża bazylia
- orzeszki pini
- jogurt naturalny
- oliwa z oliwek
- cytryna
- pieprz cytrynowy
- ryż brązowy
- marchew
- jabłko
- oliwa z oliwek
Podwieczorek:
Koktajl
- kefir
- maliny
- truskawki
- otręby owsiane
Kolacja:
Kanapki z wędliną i warzywami
- chleb żytni na zakwasie
- wędlina drobiowa
- awokado
- papryka czerwona
- kiełki rzodkiewki
- sałata
Literatura:
- Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D.: Dietoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.
- Karbowniczek A., Sienkiewicz-Jarosz H., Czernuszko A. i wsp.: Leczenie żywieniowe w neurologii – stanowisko interdyscyplinarne grupy ekspertów. Część II. Rola żywienia w Chorobie Parkinsona, Polski Przegląd Neurologiczny, 2018.
- Dochniak M., Ekiert K.:Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinsona, Piel. Zdr. Publ., 2015.
0 komentarzy