Do zaparć czynnościowych mogą predysponować nieprawidłowe nawyki żywieniowe, otyłość lub stres. Dotyczą około 3% dzieci i nawet w 40% przypadków objawy zaczynają występować już w 1. roku życia. Można je zdiagnozować, jeśli w ciągu miesiąca wystąpiły 2 z następujących kryteriów:
- 2 lub mniej wypróżnień w ciągu tygodnia,
- zaleganie mas kałowych w odbytnicy,
- występowanie bolesnych wypróżnień i zbitych stolców,
- wydalanie mas kałowych o dużej objętości (mogą nawet zatkać muszlę klozetową),
- jeśli dziecko ma umiejętność kontroli czynności fizjologicznych – co najmniej 1 raz w tygodniu brudzenie bielizny kałem.
Nieleczone zaparcia mogą przybierać na sile, obniżając jakość życia, a co więcej prowadząc do negatywnych konsekwencji zdrowotnych i psychologicznych. Problem nie powinien być bagatelizowany, a pierwsza reakcja powinna być jak najszybsza. Wskazana byłaby pomoc lekarska i dietetyczna, w niektórych przypadkach również psychologiczna.
Dietetyk powinien przeanalizować dotychczasowy jadłospis dziecka. Należy zwrócić uwagę na odpowiednią podaż płynów oraz błonnika w diecie. Według Kryteriów Rzymskich IV (2016) nie muszą być zwiększone w stosunku do normy. Jednak w dietach wielu dzieci stwierdza się ich niedobór, który może być przyczyną zaparć. Normy żywienia Instytutu Żywości i Żywienia (2017) zalecają dzieciom w wieku 1-3 lat dzienne spożycie (AI) 10 g błonnika i wypijanie 1250 ml płynów. Błonnik w diecie dzieci może pochodzić z warzyw i owoców spożywanych najlepiej na surowo w surówkach, sałatkach i na kanapkach, w przypadku owoców zaleca się też te suszone (morele, śliwki), a warzyw – też strączkowe. Może być dostarczany z naturalnymi płatkami śniadaniowymi (owsiane, żytnie, orkiszowe), pieczywem typu graham lub słonecznikowym, brązowym ryżem czy kaszami (np. gryczaną).
Dietę można wzbogacić również w wiórki kokosowe, orzechy, migdały i pestki dyni lub słonecznika. Jeśli chodzi o płyny najlepsza byłaby woda. Jednak jak poradzić sobie z dzieckiem, które wcale nie ma ochoty pić? Przede wszystkim warto pokazać mu ile dziennie powinno wypić. Dzienną porcję wody można wlać do dużej butelki, z której dziecko lub rodzic będą napełniali kubek lub bidon przeznaczony do bezpośredniego picia. Należy zawrzeć umowę, że wypicie wskazanej ilości wody zostanie nagrodzone, np. naklejką, a określona liczba naklejek oznacza większą nagrodę (nie koniecznie materialną, może to być wycieczka w ciekawe miejsce lub nocowanie u dziadków lub cioci). Warto, żeby dziecko piło z kolorowych naczyń, ozdobionych ulubionymi postaciami z bajek.
Można urozmaicić picie, proponując picie przez słomkę lub strzykawkę (tak, dla niektórych dzieci to bardzo ciekawy sposób przyjmowania płynów). Początkowo należy przypominać dziecku co jakiś czas o piciu i podawać mu bidon lub kubek zachęcając do wypicia choć kilku łyków. Trzeba pamiętać o zabieraniu picia ze sobą, jeśli planujemy wyjście z domu. W codziennym jadłospisie dziecka należy zaplanować podaż zup i zup kremów, lepiej nie rezygnować z nich, kosztem jedzenia drugiego dania.
Poza interwencją dietetyczną warto zwrócić uwagę na zwiększoną aktywność fizyczną dziecka. Odpowiednio zaplanowany ruch może być również elementem wspierającym leczenie zaparć. Specjaliści wskazują też na możliwość terapii jaką daje biofeedback. Wspomaganie farmakologiczne dotyczy podaży leków lub probiotyków, które powinien zaproponować lekarz. Lepsze działanie mogą wykazywać suplementy z probiotykami, niż żywność w nie wzbogacana (np. jogurty), a to z uwagi na dawkę bakterii występującą w ostatecznym produkcie.
- Kwiecień J.: Kryteria Rzymskie IV (2016) – aktualne wytyczne rozpoznawania i leczenia czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci. Standardy Medyczne Pediatria; 2016. 13: 525–535.
- Tabbers M.M., Dilorenzo C., Berger M.Y. i wsp.: Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr.; 2014. 58: 265–281.
- Toporowska-Kowalska E.: Komentarz do „Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN” Medycyna Praktyczna. Pediatria 2015.
- Rajindrajith S., Devanarayana N.M., Crispus Perera B.J. et al.: Childhood constipation as an emerging public health problem. World J Gastroenterol; 2016. Aug 14;22(30):6864-75.
- Asakura K., Masayasu S., Sasaki S.: Dietary intake, physical activity, and time management are associated with constipation in preschool children in Japan. Asia Pac J Clin Nutr.; 2017. Jan;26(1):118-129.
- Dehghani S.M., Moravej H., Rajaei E. et al.: Evaluation of familial aggregation, vegetable consumption, legumes consumption, and physical activity on functional constipation in families of children with functional constipation versus children without constipation. Prz Gastroenterol.; 2015. 10(2):89-93.
- Seidenfaden S., Ormarsson O.T., Lund S.H. et al.: Physical activity may decrease the likelihood of children developing constipation. Acta Paediatr.; 2018. Jan;107(1):151-155.
- Scourboutakos M.J., Franco-Arellano B., Murphy S.A. et al.: Mismatch between Probiotic Benefits in Trials versus Food Products. Nutrients.; 2017. Apr 19;9(4). pii: E400.
- Jarzebicka D., Sieczkowska J., Dadalski M. et al.: Evaluation of the effectiveness of biofeedback therapy for functional constipation in children. Turk J Gastroenterol.; 2016. Sep;27(5):433-438.
- Jarosz M. [red.]: Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa; 2017.
- Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa; 2017.
0 komentarzy