Dostosuj preferencje dotyczące zgody

Używamy plików cookie, aby pomóc użytkownikom w sprawnej nawigacji i wykonywaniu określonych funkcji. Szczegółowe informacje na temat wszystkich plików cookie odpowiadających poszczególnym kategoriom zgody znajdują się poniżej.

Pliki cookie sklasyfikowane jako „niezbędne” są przechowywane w przeglądarce użytkownika, ponieważ są niezbędne do włączenia podstawowych funkcji witryny.... 

Zawsze aktywne

Niezbędne pliki cookie mają kluczowe znaczenie dla podstawowych funkcji witryny i witryna nie będzie działać w zamierzony sposób bez nich.Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych umożliwiających identyfikację osoby.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać pewne funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o metrykach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia użytkownika dla odwiedzających.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania użytkownikom spersonalizowanych reklam w oparciu o strony, które odwiedzili wcześniej, oraz do analizowania skuteczności kampanii reklamowej.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Strona główna/ABC Żywienia/Zasady zdrowego żywienia/Akryloamid w żywności – czy je...
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Akryloamid w żywności – czy jest się czego obawiać?

Akryloamid w żywności – czy jest się czego obawiać?

30 stycznia 2018     czas czytania 3 min
Akryloamid jest związkiem chemicznym o udokumentowanym - na zwierzętach i kulturach komórkowych - działaniu neurotoksycznym, genotoksycznym i kancerogennym. U ludzi działanie neurotoksyczne akryloamidu stwierdzano w kilku przypadkach przemysłowego narażenia na ten związek. Wyniki badań epidemiologicznych do chwili obecnej nie dostarczyły bezsprzecznych dowodów potwierdzających zależność pomiędzy pobraniem akryloamidu z dietą a wzrostem ryzyka zachorowalności na nowotwory u ludzi. Jednak na podstawie dostępnych badań na zwierzętach Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC, 1994) zaliczyła go do związków „prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi” (grupa 2A).

Akryloamid od ok. 60 lat jest produkowany na skalę przemysłową jako substrat do syntezy polimerów poliakryloamidowych stosowanych m.in. w przemyśle papierniczym, tworzyw sztucznych, tekstylnym, kosmetycznym, a także jako wypełniacze filtrów do oczyszczania wody przemysłowej i pitnej. Do niedawna sądzono, że akryloamid nie występuje naturalnie w przyrodzie.

 

W jaki sposób akryloamid tworzy się w żywności?

W kwietniu 2002 r. naukowcy ze Szwedzkiej Narodowej Agencji ds. Żywności oraz z Uniwersytetu w Sztokholmie ogłosili, że akryloamid jest obecny w wysoko węglowodanowych produktach spożywczych poddanych obróbce termicznej. W żywności powstaje on w reakcji Maillarda (reakcji nieenzymatycznego brunatnienia) zachodzącej pomiędzy wolną asparaginą i cukrami redukującymi (glukozą, fruktozą) w czasie obróbki termicznej (powyżej 1200C), takiej jak np. smażenie, pieczenie, opiekanie, grillowanie, ekstruzja. Akryloamid tworzy się również w procesie prażenia ziaren kawy, kakao czy zbóż.

Początkowo sądzono, że powstaje on przede wszystkim w produktach ziemniaczanych (frytki i chipsy) oraz przetworach zbożowych (m.in. pieczywo świeże i chrupkie, tosty, płatki śniadaniowe, biszkopty, krakersy, itp.). Obecnie wiadomo, że źródłem akryloamidu mogą być również inne produkty, jak np. kawa palona i rozpuszczalna, kawa zbożowa, kakao, czekolada i wyroby czekoladowe, prażone orzechy i migdały, suszone owoce (np. śliwki, gruszki, morele, banany), smażone i ekstrudowane produkty sojowe, a nawet suszone i palone liście herbaty, głównie zielonej.

 

Zawartość akryloamidu w produktach spożywczych

Jak wynika z różnych badań prowadzonych w Europie i na świecie, zawartość akryloamidu w żywności może się wahać w bardzo szerokim zakresie od poniżej 10 µg/kg do ok. 2000 µg/kg, w zależności od produktu. W niektórych przypadkach, głównie w chipsach ziemniaczanych oraz kawie zbożowej, wartości dla pojedynczych produktów mogą być znacznie wyższe, osiągając nawet 8000 µg/kg w kawie zbożowej z dodatkiem prażonej cykorii.

Średnia zawartość akryloamidu w żywności mieści się w trzech zakresach: poniżej 100 µg/kg, pomiędzy 100 a 400 µg/kg oraz od 500 do 1600 µg/kg.

W pierwszej grupie o najniższej zawartości tego związku znajduje się pszenne i żytnie świeże pieczywo oraz produkty dla niemowląt i małych dzieci, takie jak żywność w słoiczkach, której głównym składnikiem są ziemniaki, warzywa korzeniowe lub zboża (tzw. dania obiadowe), kaszki zbożowe i mleko modyfikowane. W ostatnich latach stwierdzono też znaczne obniżenie zawartości akryloamidu w ciasteczkach zbożowych dla niemowląt i małych dzieci, w których w ostatnich latach stwierdzano znaczne obniżenie zawartości tego związku.

Grupę drugą (średnia zawartość akryloamidu) stanowią płatki śniadaniowe, drobne ciasteczka, np. herbatniki, biszkopty, wafle, krakersy itp., oraz frytki ziemniaczane i smażone ziemniaki, zarówno z zakładów gastronomicznych, jak i przygotowane w domu z półproduktów wstępnie smażonych. W tej grupie znajduje się również naturalna kawa palona (mielona i w ziarnach).

Najwyższą średnią zawartością akryloamidu charakteryzują się produkty ziemniaczane, zwłaszcza chipsy, ale i frytki smażone w wysokiej temperaturze przed dłuższy czas (te, które nie mają złocistego koloru, lecz są znacznie ciemniejsze). Do tej grupy należy także kawa rozpuszczalna oraz substytuty kawy (tzw. kawa zbożowa) zawierające w swoim składzie m.in. dodatek prażonej cykorii.

 

Źródła akryloamidu w diecie Polaka

Pamiętajmy, że ważna jest nie tylko zawartość akryloamidu w produktach, ale również jak często je spożywamy i w jakich ilościach. Jak wynika z badań prof. Hanny Mojskiej i jej współpracowników z Instytutu Żywności i Żywienia (2010, 2016), jednym z najistotniejszych źródeł akryloamidu w polskiej diecie jest pieczywo, a więc produkt z grupy o najniższej zawartości tego związku. Może ono dostarczać nawet do 50% jego całkowitego pobrania z pożywieniem w populacji osób dorosłych. Jest to związane z powszechnością i częstością spożywania pieczywa w naszym kraju.

Kolejną grupą wnoszącą akryloamid z dietą są chipsy ziemniaczane i frytki smażone, zwłaszcza w grupie dzieci i młodzieży (24 – 42% całkowitego pobrania tego związku z pożywieniem) oraz kawa palona, rozpuszczalna, a w mniejszym stopniu zbożowa w populacji osób dorosłych (14 – 28% akryloamidu).

Znacznie mniejsze znaczenie mają pozostałe grupy produktów spożywczych, takie jak ciasteczka, różnego rodzaju przekąski zbożowe czy też płatki śniadaniowe.

  1. Mojska H., Gielecińska I., Świderska K.: Zawartość akryloamidu w różnych rodzajach pieczywa w Polsce. Bromat. Chem. Toksykol. 2011, 64, 3, 768-772
  2. Gielecińska I., Mojska H.: Ocena zawartości akryloamidu we frytkach ziemniaczanych. Bromat. Chem. Toksykol. 2009, 42, 3, 486-490
  3. Mojska H., Gielecińska I.: Studies of acrylamide level in coffee and coffee substitutes: influence of raw material and manufacturing conditions. Rocz Panst Zakl Hig, 2013, 64 (3), s. 173-181
  4. Mojska H., Gielecińska I., Stoś K., Jarosz M.: Zawartość akryloamidu w żywności w Polsce w świetle aktualnych zaleceń Unii Europejskiej. Prob. Hig. Epidemiol. 2011, 92 (3), 625-628
  5. Mojska H., Gielecińska I., Ołtarzewski M., Szponar L.: Akryloamid w żywności – ocena narażenia populacji polskiej. Bromat. Chem. Toksykol. 2009, 42, 3, s. 436-441
  6. Mojska H., Gielecińska I., Stoś K.: Ocena narażenia niemowląt na akryloamid obecny w żywności przeznaczonej dla tej grupy wiekowej. W: Toksykologia w ocenie bezpieczeństwa chemicznego ludności. Red.: J.K. Ludwicki, K. Góralczyk, P. Struciński. Warszawa, Polskie Towarzystwo Toksykologiczne. 2011
  7. Mojska H., Gielecińska I.: Ocena narażenia dzieci i młodzieży na akryloamid pochodzący z żywności. Żyw. Człow. Metab. 2011, 38, 1, 3-12

0 komentarzy

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Akryloamid w żywności – czy jest się czego obawiać?

To może Cię zainteresować