Cukier spożywczy jest nazwą zarezerwowaną dla sacharozy – dwucukru składającego się z cząsteczki glukozy i fruktozy. W drodze obróbki przemysłowej jest ona pozyskiwana z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej.

W codziennej diecie sacharoza występuje przede wszystkim pod postacią cukru białego. Dzięki łatwemu pozyskiwaniu i właściwościom organoleptycznym znalazła szerokie zastosowanie jako składnik produktów cukierniczych, piekarniczych, mlecznych, owocowo-warzywnych, napojów, a nawet produktów mięsnych. W naturze sacharozę znajdziemy także w owocach, niektórych warzywach, ziarnach zbóż czy miodzie. O ile warzywa, owoce, produkty zbożowe (zwłaszcza pełnoziarniste) powinny być stałym elementem naszej codziennej diety, o tyle, w świetle zaleceń żywieniowych, dosładzanie potraw i napojów cukrem oraz stosowanie produktów przetworzonych o znacznej zawartości cukrów powinniśmy ograniczać. Zwyczajem godnym polecenia jest zapoznawanie się z etykietą kupowanych produktów i wybieranie tych, które zawierają cukrów mniej.

Cukier biały

Ten najpowszechniejszy rodzaj cukru, będący czystą sacharozą, otrzymywany jest w procesie produkcyjnym, którego istotnym elementem jest oczyszczanie (rafinacja), czyli oddzielenie melasy. Melasa to ciemnobrązowy syrop, który w zależności od produktu wyjściowego zawiera ok. 50% (melasa buraczana) lub 38-40% (melasa trzcinowa) sacharozy, ale także pewne ilości wybranych witamin z grupy B oraz składników mineralnych, np. wapnia, żelaza, magnezu, potasu. Cukier biały dostarcza praktycznie tylko energii – jego 100 g to 399 kcal. Poza wartością energetyczną pochodzącą z sacharozy nie dostarcza żadnych innych składników – dlatego mówimy, że to tzw. puste kalorie.

Cukier brązowy

Cukier brązowy to nic innego jak cukier rafinowany zabarwiony na brązowo przez niewielki dodatek melasy lub karmelu. Pod względem żywieniowym nie różni się więc od cukru rafinowanego. Brązowy kolor ma też cukier nierafinowany, czyli taki, który nie został poddany procesowi oczyszczania. Zawiera on niewielkie ilości składników mineralnych, jak wapń, żelazo, magnez, potas. To sanowi o jego nieznacznej przewadze nad cukrem rafinowanym, ale nie decyduje o tym, że jest on korzystniejszy dla zdrowia. Trzeba pamiętać, że jego głównym składnikiem pozostaje nadal sacharoza.

Cukier trzcinowy

W obiegowej opinii cukier trzcinowy jest mniej szkodliwy niż cukier buraczany. Prawdopodobnie dlatego, że często jest to cukier o brązowym zabarwieniu, nierafinowany,  czyli zawierający, niewielkie ilości składników mineralnych (takich jak w melasie). Nie są to jednak ilości, dzięki którym cukier trzcinowy możemy nazwać zdrowym. Jego dominującym składnikiem jest sacharoza.

Cukier – niezależnie od barwy (biały vs brązowy), surowca, z którego go wytworzono (burak cukrowy vs trzcina cukrowa) czy nawet procesu produkcji (oczyszczony vs nieoczyszczony) – to nadal cukier, którego nadmierne spożycie będzie wywierało negatywny wpływ na zdrowie. Dlatego zamiast skupiać się na wyborze między cukrem białym a brązowym czy trzcinowym, lepiej popracować nad tym, by jeść go po prostu mniej.

Czytaj więcej:

Cukry – co trzeba o nich wiedzieć – dr Anna Wojtasik

Jaka ilość cukru jest bezpieczna dla zdrowia? – prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek

(Nie)słodki odwyk – jak odzwyczaić się od słodkiego smaku? – mgr inż. Anna Taraszewska

Jak czytać etykiety produktów spożywczych?