Od czego zacząć?

Przede wszystkim nie należy lekceważyć problemu nadmiernej masy ciała u dziecka. Z otyłości, wbrew powszechnym błędnym przekonaniom, się nie wyrasta. Odpowiednie postępowanie dietetyczne, opieka lekarska, monitorowanie stanu zdrowia są konieczne do uzyskania i utrzymania prawidłowej masy ciała. Niestety brak efektywnego działania w okresie dzieciństwa zwiększa ryzyko występowania otyłości w wieku dorosłym.

Stwórz bezpieczną przestrzeń

Na początku warto na spokojnie porozmawiać z dzieckiem – zapytać, jak się czuje, postarać się  zasygnalizować, jak istotny wpływ na nasze zdrowie ma to, co spożywamy każdego dnia. Bardzo ważne jest na wstępie stworzenie przyjaznej atmosfery, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa. Dziecko powinno być aktywnym uczestnikiem zmiany, więc należy wypracować partnerskie podejście. Działanie bez zgody dziecka np. ukrywanie warzyw w posiłkach, zmuszanie do jedzenia nowych potraw, może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego.

Bądź wzorem do naśladowania

Nawyki żywieniowe osób w najbliższym otoczeniu mają istotny wpływ na jakość diety dzieci. Domownicy stanowią pierwsze, najbliższe środowisko młodego człowieka, z którego czerpie wzorce żywieniowe. Dzieciństwo to szczególny okres, w którym dziecko zdobywa nowe umiejętności, uczy się i buduje swoje nawyki. Chcąc pomóc dziecku dokonywać prozdrowotnych wyborów żywieniowych niezbędne jest to, aby dawać dobry przykład. Warto zwrócić uwagę na jakość swojej diety. Czy są w niej warzywa? Czy wybierasz produkty zbożowe z pełnego ziarna? Jak często sięgasz po słodycze? Jeśli na co dzień nie spożywasz warzyw, to nie nastawiaj się, że twoje dziecko z dnia na dzień zacznie prosić o marchewkę. Pamiętaj, dzieci powielają zachowania rodziców. Zacznij zmianę od siebie i bądź wzorem do naśladowania. 

Zaplanuj zmianę i nie wymagaj zbyt wiele jednocześnie

Dobry plan to podstawa, a taki powinien być elastyczny, dostosowany do potrzeb i możliwości dziecka. Rozsądne będzie wprowadzanie zmian małymi krokami, bez wprowadzania jednocześnie wielu modyfikacji. Dziecko potrzebuje czasu na zaakceptowanie nowych produktów w diecie, dlatego nie wprowadzaj zbyt wielu nowości jednocześnie.  Zacznij od np. dodatku większej ilości ulubionych warzyw do głównych posiłków. Pamiętaj, lepiej robić małe kroki, ale cały czas naprzód niż jeden wielki i później cofnąć się o pięć. 

Nie działaj sam, angażuj dziecko na każdym kroku

Angażuj dziecko w przygotowywanie listy produktów i robienie zakupów. Pozwól mu wybrać ze sklepowej półki ulubione warzywa i owoce.  Wspólne wybieranie żywności w sklepie to ciekawa forma edukacji – możliwość pokazania nowych produktów. Gotuj razem z dzieckiem, wpuść je do kuchni. Pozwól uczestniczyć na każdym etapie przygotowania posiłku. Niech dziecko pomoże myć warzywa, kroić, dodawać składniki, mieszać. Angażowanie najmłodszych w gotowanie zwiększa szanse na chęć spróbowania nowego dania. Wspólne przygotowywanie posiłków oraz jedzenie ich w przyjaznej atmosferze jest bardzo ważne na każdym etapie zmiany. Takie działania wpływają korzystnie na budowanie zdrowych nawyków żywieniowych oraz wpływają pozytywnie na umacnianie więzi rodzinnych.

Nie zmuszaj do zmian. Daj sobie i dziecku czas

Cierpliwość i wyrozumiałość to niezbędne cechy w trakcie procesu zmiany nawyków żywieniowych, nie tylko u dzieci. Zamiast wywierać presję, aby dziecko zjadło wszystkie nałożone na talerz warzywa, pozwól mu zadecydować, które wybierze i ile ich zje. Nie oczekuj, że maluch będzie z dnia na dzień wzorowo stosował się do Twoich zaleceń. Pamiętaj, że wywieranie presji może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Zmuszanie i narzucanie mogą wzbudzić większy opór przed spożywaniem nowych wartościowych produktów. Zamiast wywierać nacisk bądź cierpliwy, eksponuj przed dzieckiem smacznie podane warzywa, owoce i kolorowe potrawy na ich bazie. Postaraj się, aby dziecko miło kojarzyło czas zmian.

Korzystaj z różnych form edukacji żywieniowej

W myśl: „Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem”, warto korzystać z różnych form edukacji żywieniowej. Pogadanka na temat zasad zdrowego żywienia może być ciekawa, jednak dopiero gdy połączymy ją z praktyką dziecko może więcej zapamiętać i wdrożyć. Bardzo wartościową formą edukacji są warsztaty kulinarne. Wspólne przygotowywanie np. kolorowych kanapek, wymiana doświadczeń z innymi uczestnikami zwiększają ciekawość i chęć dziecka do samodzielnego gotowania i próbowania nowych potraw. W takie działania warto zaangażować szkołę i klasę, aby i w tym środowisku promować zdrowe odżywianie. Bajki edukacyjne, książki, gadżety również mogą zachęcić najmłodszych do budowania zdrowych nawyków, poprzez miłe skojarzenia. 

Skorzystaj z konsultacji rodzinnej z dietetykiem

Wspólne działanie, partnerska postawa zwiększają szanse na utrzymanie chęci do dalszego działania. Jeśli jednak czujesz, że brakuje Ci niezbędnej wiedzy żywieniowej oraz pomysłów jak pracować z dzieckiem nad zmianą nawyków żywieniowych skorzystaj z pomocy specjalisty. W Centrum Dietetycznym Online (CDO) możesz skorzystać z bezpłatnej konsultacji dietetycznej rodzinnej. Wizyty w CDO mają charaktery edukacyjny. Każde spotkanie prowadzi doświadczony dietetyk, który w przystępny sposób przekazuje praktyczną wiedze żywieniową.  Zapisz się na konsultacje cdo.pzh.gov.pl

Podsumowanie

Rola rodziców w zmianie nawyków żywieniowych dzieci jest bardzo ważna.  Warto, aby domownicy stanowili wsparcie i dobry przykład. Wzajemne motywowanie się, wspólne gotowanie i jedzenie pysznych posiłków, zwiększają szanse na utrzymanie chęci do dalszego działania.  Bardzo istotne jest, aby działać stopniowo, we własnym tempie, małymi krokami, bez wywierania presji.

Piśmiennictwo

1. Weker H., Barańska M., Riahi A. i wsp.: Nutrition of infants and young children i Poland – PITNUTS 2016. Dev Period Med.; 2017. 21(1): 13-28
2. Black L, Matvienko-Sikar K, Kearney PM. The association between childcare arrangements and risk of overweight and obesity in childhood: a systematic review. Obes Rev. 2017 Oct;18(10):1170-1190.
3. Skrzypek M., Krzyszycha R. M. Goral K. i wsp.: Postępowanie żywieniowe w leczeniu otyłości u dzieci i młodzieży. Medycyna ogólna i nauki o zdrowiu 2021, Tom 27, Nr 1, 13–22.
4. Pietrzak A.: Otyłość dziecięca w perspektywie psychospołecznej. Rola edukacji żywieniowej. Artykuły tematyczne. EETP, 2020; 15; 4 (58).
5. Miller W. R., Rollnick R.: Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, 225-244.
6. Karney A., Oblacińska A., Kluba L. i wsp.: Otyłość u dzieci i młodzieży. Poradnik dla rodziców. Instytut Matki i Dziecka. [Dostęp 29.07.2024]. http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/fimid-poradnik-web.pdf