Ryzyko zachorowania na żółciową kamicę cholesterolową zależy od nas samych, od naszego nieprawidłowego trybu życia i odżywiania. Jak ważne w etiopatogenezie (powstawaniu i przyczynach) kamicy żółciowej jest prawidłowe żywienie, dostosowane do rzeczywistych potrzeb organizmu, świadczy fakt, że złogi cholesterolowe powstają nie tylko u osób otyłych, ale również u osób gwałtownie odchudzających się. Diety niskokaloryczne, prowadzące do gwałtownej redukcji masy ciała, zwłaszcza osób otyłych, mogą prowadzić do występowania kamicy żółciowej, na skutek upośledzenia obkurczania się pęcherzyka żółciowego spowodowanego zmniejszonym wydzielaniem cholecystokininy, w wyniku czego dochodzi do przedłużonego zastoju żółci w pęcherzyku.

Dowiedz się więcej:
Żółciowa kamica cholesterolowa – cz. 1. Znaczenie żywienia w powstawaniu tej choroby
Żółciowa kamica cholesterolowa – cz. 2. Czynniki ryzyka

Zjawisko to może być neutralizowane przez uzupełnienie składu posiłków niewielką ilością tłuszczów, co wynika z faktu, że uwalnianie cholecystokininy osiąga szczyt po spożyciu posiłku bogatego w tłuszcze. Uwzględnienie tego czynnika jest szczególnie ważne, ponieważ w publikacjach naukowych udokumentowano powstawanie kamieni żółciowych u osób otyłych, u których redukcja masy ciała przekracza 3 kg tygodniowo.

Schorzenia metaboliczne, których można uniknąć

Pamiętać należy również, że istnieją sprzyjające powstawaniu złogów schorzenia metaboliczne, których przy prawidłowym trybie życia i odżywiania można by uniknąć. U osób otyłych występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej, do jawnej cukrzycy włącznie. Źle kontrolowane zaburzenia gospodarki węglowodanowej spowodowane nieprzestrzeganiem ustalonej diety, spożywaniem pokarmów wysokokalorycznych, zawierających cukry proste lub nadmierne ilości węglowodanów złożonych, powodują okresowo znaczną hiperglikemię (wzrost poziomu cukru ponad stan prawidłowy). Hiperglikemia zmniejsza zaś siłę skurczu pęcherzyka żółciowego i uwalnianie z niego żółci mimo prawidłowego wydzielania cholecystokininy, czyli hormonu, który pobudza skurcze pęcherzyka. W efekcie dochodzi do zalegania żółci w pęcherzyku, ponieważ jego opróżnienie się w czasie posiłku jest ograniczone. Zmniejsza się pula soli żółciowych w krążeniu wątrobowo-jelitowym kwasów żółciowych. Żółć jest przez to bardziej wysycona cholesterolem i łatwiej dochodzi do wytrącania mikrokryształków cholesterolu oraz ich sedymentacji, a więc do powstaniu złogu.

Na większość czynników ryzyka kamicy żółciowej nie mamy wpływu, ale nasilenie częstości występowania kamicy spowodowane jest wadliwym odżywianiem się. U pacjentów z nadwagą i otyłością następuje przyspieszone opróżnianie się żołądka. Pokarmy szybciej dostają się do dwunastnicy i jelita cienkiego, gdzie stymulują uwalnianie się cholecystokininy – hormonu obkurczającego pęcherzyk żółciowy. Zwiększa on swoją objętość przez rozciągnięcie ścian. Duże jego powiększenie może być odpowiedzialne za napad bólowy. Błędy żywieniowe u osób z kamicą polegają na zbyt dużym spożyciu kalorii w stosunku do rzeczywistego zapotrzebowania na energię.

Wybierajmy zdrową dietę

Wywiady żywieniowe wyraźnie sugerują, iż większość pacjentów nie zaspokaja głodu, lecz próbuje zapewnić uczucie sytości.  U osób z kamicą żółciową obserwuje się wybitnie złe zbilansowanie składników odżywczych w diecie. Przede wszystkim wysokie stężenie tłuszczów dostarczające średnio ok. 44% energii dziennej, a stosunkowo niskie spożycie białka. Z badań wynika, że jest to przede wszystkim tłuszcz z mięsa i produktów mięsnych. Pacjenci z kamicą jedzą znacznie więcej potraw zawierających tłuszcz zwierzęcy (kiełbasy, boczek itp.), mleko pełne, sery, jaja, przekąski typu chrupki, chipsy  a także znaczną ilość słodyczy o dużej zawartości tłuszczu – ciasta, ciasteczka, czekolady. Spożywane białko to najczęściej mięso i jaja. Stosunkowo mało białka zwierzęcego pochodzi z ryb i drobiu a spożywanie jogurtów i kefirów należy do rzadkości. Mało jest także w diecie białka roślinnego. Kobiety pracujące zawodowo nie mają czasu na przygotowywanie posiłków, w skład których wchodziłaby fasola, groch, soja, soczewica, zaś kobiety po 55 roku życia nie są do tego rodzaju produktów przyzwyczajone, albowiem inny model żywienia wyniosły z domu.

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni z kamicą żółciową wykazują małą aktywność fizyczną. Zauważa się także nieprawidłowy rozkład posiłków w ciągu dnia. Wśród osób z kamicą pracujących zawodowo (zarówno mężczyzn, jak i kobiet) sporadycznie zdarza się, aby posiłki były spożywane 3 razy dziennie, a prawie nigdy nie zdarza się, aby dzienna racja pokarmowa była rozłożona na 4-5 posiłków. Najczęściej występuje spożywanie tej samej objętości pokarmu w ciągu 1-2 posiłków, często najbardziej obfitego w godzinach wieczornych. Również osoby nie pracujące zawodowo nie potrafiły zmienić swoich nawyków, a uczucie głodu występujące w ciągu dnia zaspokajają produktami takimi jak słodycze i chipsy.

Jednym z podstawowych warunków jest także przestrzeganie zasad higieny żywienia. Posiłki powinny być spożywane w spokoju, i powoli. Zaleca się spożywanie posiłków w małych ilościach, a częściej, 4-5 razy dziennie. Posiłek jest bodźcem, pod wpływem którego pęcherzyk żółciowy obkurcza się i jeśli jest obfity, to ilość żółci, która dostaje się z nim do przewodu pokarmowego, może być niewystarczająca do prawidłowego trawienia zawartych w nim tłuszczów. Potrawy powinny być lekkostrawne. Trzeba tak dobierać produkty spożywcze i stosować takie techniki kulinarne, które czynią je łatwiej strawnymi.

Więcej błonnika w diecie

Dieta powinna zawierać pokarmy bogate w błonnik, a więc warzywa i owoce, zwłaszcza pestkowe, powinna być wzbogacona w otręby pszenne, kiełki, zarodki roślinne, albowiem wpływają one na poprawę perystaltyki przewodu pokarmowego, w tym także pęcherzyka żółciowego, i w pewnym stopniu modyfikują skład żółci, a nawet, przy wieloletnim stosowaniu, mogą mieć działanie litolityczne (rozpuszczające złogi).

Pamiętać należy również o tym, by pokarmy były świeże, posiłki nie przechowywane przez kilka dni w lodówce, a mięso nie było kilkakrotnie odmrażane i zamrażane. Przestrzeganie tych zasad prawidłowego żywienia pozwoli wpłynąć na utrzymanie właściwego metabolizmu kwasów żółciowych i cholesterolu i uniknąć pojawienia się dolegliwości u osób z obecnymi już złogami w pęcherzyku żółciowym .