Przyczyn nadwagi i otyłości jest wiele. Mogą one mieć charakter genetyczny i pozagenetyczny. Za najczęstsze przyczyny uważane są jednak nieprawidłowy sposób odżywiania oraz niewłaściwy styl życia nie tylko samego dziecka, ale także jego rodziców czy opiekunów. W pierwszym przypadku jest to m.in. nadmierne spożycie produktów i potraw będących bogatym źródłem cukru, soli, tłuszczu przy niedostatecznej jednocześnie konsumpcji produktów o dużej wartości odżywczej – warzyw i owoców, naturalnych produktów mlecznych czy pełnoziarnistych produktów zbożowych. To także niewłaściwe nawyki żywieniowe, np. pomijanie posiłków czy częste sięganie po nieprzemyślane przekąski lub słodkie napoje. Nawet niewłaściwe nawyki żywieniowe kobiety w okresie ciąży mogą mieć wpływ na nieprawidłowe kształtowanie masy ciała dziecka. W aspekcie stylu życia zwraca się uwagę na niedostateczną ilość codziennej aktywności ruchowej, częste spędzanie czasu wolnego przed ekranem telewizora, komputera czy nieodpowiednią ilość snu. Nieprawidłowości te niestety obserwowane są u dzieci już od najmłodszych lat.

Czy istnieje jakieś rozwiązanie?

Nie ma jednego i prostego rozwiązania problemu nadwagi i otyłości. Jest to problem złożony i wymaga wielokierunkowego podejścia i współpracy różnych środowisk.

Co trzeba zrobić, żeby zapobiegać nadmiernej masie ciała wśród dzieci i młodzieży?

W 2014 roku Unia Europejska opracowała Europejski Plan Przeciwdziałania Otyłości Dziecięcej na lata 2014-2020. Jego nadrzędnym celem jest przyczynienie się do powstrzymania wzrostu nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży (do 18 r.ż.) do 2020 r. Wymienione w planie propozycje radzenia sobie z problemem obejmują szeroko zakrojone działania dotyczące ośmiu obszarów, tj.

• wspieranie zdrowego startu w życiu,
• tworzenie prozdrowotnego środowiska szczególnie w przedszkolach i szkołach,
• ułatwienie dokonywania prozdrowotnych wyborów żywieniowych i związanych ze stylem życia,
• ograniczenie marketingu i reklamy skierowanej do dzieci w zakresie produktów niepolecanych w codziennym ich żywieniu,
• edukacja prozdrowotna rodzin,
• działania zachęcające do aktywności fizycznej,
• monitorowanie i ocena stanu zdrowia i zachowań zdrowotnych w populacji rozwojowej,
• poprawa koordynacji badań nad nadwagą i otyłością na poziomie krajowym i europejskim.

Przede wszystkim edukacja żywieniowa

Ważnym elementem profilaktyki nadmiernej masy ciała jest edukacja w zakresie zasad racjonalnego żywienia i zdrowego stylu życia oraz zagrożeń zdrowotnych wynikających z nadwagi i otyłości, nie tylko w grupie dzieci i młodzieży, ich rodziców, ale także wśród przedstawicieli różnych instytucji i organizacji zaangażowanych w opiekę nad tą grupą populacyjną. Ogromną rolę odgrywa tutaj zarówno środowisko domowe (zwłaszcza w pierwszych latach życia dziecka), jak też środowisko szkolne.

Edukacja słowna, wzmocniona prozdrowotnymi postawami rodziców czy nauczycieli pomaga stworzyć dzieciom i młodzieży otoczenie sprzyjające kształtowaniu i utrzymaniu prawidłowych nawyków związanych ze stylem życia i sposobem odżywiania.

Czytaj więcej:

Zapobieganie nadwadze i otyłości u dzieci – krajowe programy edukacyjne i regulacje prawne (cz. 2), mgr Anna Taraszewska