Tak jak podejmowanie aktywności fizycznej angażuje prawie cały organizm, tak też pozytywne efekty przez nią generowane dotyczą niemal wszystkich narządów i tkanek. Osiągana poprzez ponawianie ćwiczeń specyficzna dla każdego człowieka biologiczna doskonałość wpływa na inne sfery funkcjonowania: psychiczną, intelektualną i społeczną, współdecydując o jakości życia.

Aktywność fizyczna wzmacnia zdrowie

Aktywność fizyczna to praca mięśni szkieletowych i towarzyszący jej zespół zmian w funkcjonowaniu organizmu, powiązanych z wydatkowaniem energii. Obejmuje ona lokomocję, codzienne czynności życiowe, naukę, pracę, rekreację, sprzątanie, przygotowywanie posiłków, zabawę, uprawianie sportu itd. Jest jedną z fundamentalnych biologicznych potrzeb człowieka. Stanowi warunek zachowania i wzmacniania zdrowia w każdym z okresów życia człowieka.

Aktywność fizyczna, szczególnie istotna w dzieciństwie i młodości, nie traci na znaczeniu w kolejnych latach życia. Stymuluje rozwój fizyczny, motoryczny, psychospołeczny. Jest istotnym czynnikiem biologicznej i kulturowej adaptacji do środowiska życia. Poprawiając biologiczny stan organizmu, pozytywnie wpływa na procesy poznawcze i psychikę, umożliwiając samodzielne i satysfakcjonujące funkcjonowanie w społeczeństwie – z osobistą korzyścią dla siebie samego i licznymi dobrami ofiarowanymi społeczności.

Wysiłek fizyczny, będący skutkiem aktywności fizycznej, uruchamia w organizmie szereg procesów związanych z pozyskiwaniem energii do skurczu mięśni, usuwaniem z mięśni produktów jej przemiany oraz odbudowywaniem zasobów energetycznych organizmu. Prowadzi do zaburzenia homeostazy, dynamicznej równowagi wewnątrzustrojowej zapewniającej optymalne funkcjonowanie ludzkiego ciała. Do jej przywrócenia mobilizowane są siły całego organizmu, które nie tylko odbudowują jego fizyczny potencjał, lecz także w wyniku wystąpienia zjawiska superkompensacji wytwarzają pewną nadwyżkę. Naddatek ten może zostać wykorzystany przez organizm na kontynuowanie procesów regeneracyjnych, gromadzenie rezerw energetycznych, zaspokajanie potrzeb budulcowych.

Korzystne efekty aktywności fizycznej

W odniesieniu do poszczególnych układów organizmu możemy zauważyć następujące korzystne efekty podejmowania aktywności fizycznej i powodowanych przez nią procesów adaptacyjnych i restytucyjnych.

W obrębie układu mięśniowego obserwujemy zwiększenie grubości włókien mięśniowych, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu przekroju poprzecznego, masy, napięcia i siły skurczu mięśni. Ulega rozbudowie sieć naczyń włosowatych unaczyniających pracujące mięśnie. We krwi, zaopatrującej pracujące tkanki, zwiększa się zawartość wszelkich substancji wykorzystywanych przy skurczu mięśni, m.in. glikogenu, mioglobiny, fosfokreatyny, potasu, sodu, wapnia, żelaza.

Układ kostny reaguje na podejmowane przez organizm wysiłki fizyczne w początkowym okresie życia: przyśpieszeniem procesów rozrostu i dojrzewania szkieletu (przekształcania go z tkanki chrzęstnej w tkankę kostną), poprawą struktury wewnętrznej budowy kości, lepiej dostosowanej do przenoszenia obciążeń. Natomiast przez całe życie człowieka wysiłek fizyczny powoduje zwiększanie się w tkance kostnej ilości istoty zbitej, zawierającej fosforan wapnia, decydującej o sztywności kości i ich odporności na złamania oraz optymalizuje skład chemiczny kości (zawartość w tkance kostnej substancji organicznych i soli mineralnych).

W obszarze stawów aktywność fizyczna odpowiada za wzrost zakresu ruchu oraz zwiększenie grubości i elastyczności więzadeł.

Aktywność fizyczna – fundament dobrego życia

W układzie krwionośnym podejmowanie wysiłków osiągających określoną intensywność i objętość powoduje wzrost wydolności wysiłkowej, zwiększenie pojemności wyrzutowej i minutowej serca, lepsze zaopatrywanie pracujących tkanek w tlen i składniki odżywcze, lepsze usuwanie produktów przemian energetycznych z mięśni, obniżenie tętna spoczynkowego. Zwiększa się objętość krwi oraz rośnie liczba erytrocytów (czerwonych krwinek) i zawartość w nich hemoglobiny (białka odpowiadającego za transport tlenu do komórek ciała). Istotnym skutkiem systematycznie podejmowanych wysiłków jest poprawienie szybkości powrotu do wartości spoczynkowych po ich zakończeniu.

Aktywność fizyczna wpływa na układ oddechowy, powodując wzrost pojemności życiowej płuc przez zwiększanie siły mięśni oddechowych, tworzenie wyższej rezerwy wentylacyjnej – różnicy między wentylacją spoczynkową a wentylacją przy maksymalnym wysiłku, głębszy oddech przy spowolnionym rytmie, lepszą absorpcję (przyswajanie) tlenu atmosferycznego oraz poprawę wymiany gazowej z krwią obwodową.

Wreszcie w zakresie układu nerwowego można zaobserwować następujące zmiany powstające pod wpływem wysiłku fizycznego: utrzymanie poziomu funkcjonowania nerwów obwodowych i ośrodków ruchowych mózgu, zachowanie szybkości przewodzenia impulsów nerwowych, koordynacji nerwowo-mięśniowej, mechanizmów czucia proprioreceptorowego (głębokiego, tj. świadomości położenia własnego ciała w przestrzeni). Zostają usprawnione procesy regulacyjne w narządach wegetatywnych przed, w trakcie i po wysiłku. Aktywność fizyczna znacząco zwiększa ilość uwalnianej serotoniny, poprawiając samopoczucie i zapobiegając niektórym zaburzeniom psychicznym, oraz reguluje poziom adrenaliny we krwi, likwidując skutki stresu.

Dobre samopoczucie, wysoka sprawność fizyczna, zaradność ruchowa w życiu codziennym budują pewność siebie, przekonanie o swojej wartości, wiarę we własne siły. Tworzy się łatwość nawiązywania dobrych relacji międzyludzkich, duży potencjał do znajdywania swego miejsca w społeczności. Tworzą się trwałe fundamenty do samodzielnego, efektywnego i satysfakcjonującego długiego życia.