Co to jest stomia?

Stomia (a dokładniej stomia jelitowa, gdyż może być jeszcze stomia urologiczna) jest wytworzonym chirurgicznie połączeniem światła jelita z powierzchnią ciała, które umożliwia wydalanie treści jelitowej (kału). Kiedy na powierzchnię ciała wyprowadzone jest ujście jelita cienkiego, to stomię nazywamy ileostomią, natomiast, kiedy jest to ujście jelita grubego – kolostomią.

Wyłonienia stomii dokonuje się podczas operacji ze wskazań planowych lub nagłych. Często jest to zabieg ratujący życie lub przynoszący znaczną poprawę stanu zdrowia. W niektórych przypadkach stomia ma charakter czasowy, np. wyłaniana jest na czas potrzebny do wygojenia jelita po operacji. Po wyleczeniu przywracana jest ciągłość przewodu pokarmowego i treść jelitowa wydalana jest przez odbyt. Jednak część chorych musi mieć stomię do końca życia.

Kiedy wykonuje się stomię?

Stomię wykonuje się, kiedy niemożliwe jest wydalanie treści pokarmowej przez odbyt. Taka konieczność może zachodzić po urazach doznanych w wyniku wypadku, gdy dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia jelita. Powodem wyłonienia stomii może być rak jelita grubego, choroby zapalne jelit, zmiany będące następstwem niedrożności oraz niedokrwienia jelit, jak również powikłania po innych operacjach przeprowadzanych w obrębie brzucha.

Czy trzeba zmienić tryb życia?

Po operacji wielu osobom trudno zaakceptować fakt, że mają stomię. Czasem może być wskazana pomoc psychologa. Bardzo ważne jest, żeby chory szybko nauczył się obsługiwać stomię.

Większość pacjentów ze stomią może jednak powrócić do normalnej aktywności życiowej. Muszą oni jednak prowadzić zdrowy tryb życia, który wiąże się z: niepaleniem tytoniu, unikaniem alkoholu, uprawianiem aktywności fizycznej oraz stosowaniem odpowiedniej diety. Sam fakt przebycia operacji i wyłonienia stomii nie jest wskazaniem do przestrzegania bardzo ścisłych rygorów żywieniowych. Często, po upływie pewnego czasu, chory potrafi sam ustalić, które pokarmy dobrze toleruje, a które źle.

Co jest ważne po operacji?

O tym, jak należy się żywić po operacji, decyduje to, jaka część jelita została wyłączona z funkcjonowania. W przypadku ileostomii, efektem usunięcia części jelita cienkiego mogą być zaburzenia w trawieniu tłuszczów. Wówczas bezpośrednio po operacji należy istotnie ograniczyć ich spożycie. Po upływie kilku miesięcy pozostała część jelita przejmie czynności trawienne. Żeby uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości, poszczególne produkty i potrawy najlepiej wprowadzać do jadłospisu pojedynczo i w niewielkich ilościach, a następnie obserwować, jak na nie reaguje przewód pokarmowy.

W kilka tygodni po zabiegu można powrócić do zwyczajowego odżywiania, pamiętając jednak o przestrzeganiu zasad zdrowego żywienia i pokryciu zapotrzebowania organizmu na energię i składniki pokarmowe.

Zalecenia żywieniowe dla chorych ze stomią

Najważniejsze zalecenia żywieniowe pomocne w prawidłowym funkcjonowaniu stomii:

• należy spożywać przynajmniej 3 posiłki dziennie, w regularnych odstępach, o tych samych porach, i unikać jedzenia późnym wieczorem;
• należy jeść powoli, dokładne przeżuwając pokarm, przy tym jednorazowe porcje nie powinny być zbyt duże;
• dieta musi być urozmaicona, bogata w witaminy i składniki mineralne;
• spożywać należy przede wszystkim świeże produkty i potrawy, w miarę możliwości bez konserwantów oraz sztucznych barwników;
• korzystne jest ograniczenie spożycia tłuszczów i produktów wysokotłuszczowych; warto spożywać produkty niskotłuszczowe zamiast produktów pełnotłustych (np. chudy ser zamiast tłustego);
• w diecie powinna znaleźć się umiarkowana ilość błonnika obecnego w pełnoziarnistych produktach zbożowych, warzywach, owocach; warto, żeby więcej tych produktów spożywały osoby mające problem z zaparciami, w przypadku jednak osób skarżących się na biegunki lub nadmierne odchodzenie gazów wskazane jest ograniczenie spożycia pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw gazotwórczych, surowych owoców;
• nie można zapominać o piciu płynów (najlepiej wody), do posiłków i między posiłkami; zalecana ilość to ok. 2 l dziennie;
• najlepiej spożywać potrawy gotowane (tradycyjnie lub na parze), ewentualnie pieczone w folii; powinno się unikać potraw smażonych oraz pieczonych bądź duszonych po wcześniejszym obsmażeniu;
• do produktów, których dobrze byłoby unikać, bądź spożywać w ograniczonych ilościach, należą: alkohol (szczególnie piwo), słodycze (zwłaszcza wyroby czekoladowe), napoje gazowane, żółtko jaja, sól, ostre przyprawy;
• u osób z ileostomią produkty spożywcze, które nie ulegają całkowitemu strawieniu, mogą spowodować zablokowanie stomii. Aby temu zapobiec, należy wyeliminować je z diety.

U osób ze stomią mogą występować różne dolegliwości. Warto sprawdzić, które produkty mogą powodować ich nasilenie bądź złagodzenie.

Dowiedz się więcej: Wykaz produktów spożywczych nasilających lub łagodzących różne dolegliwości u osób ze stomią