Autorzy artykułu dokonali szerokiego przeglądu literatury naukowej na temat wpływu jajek w żywieniu chorych na cukrzycę typu 2 i osób zagrożonych rozwojem cukrzycy na czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Z 1777 artykułów wybrano 10 prac do szczegółowej analizy. Były to tzw. randomizowane kontrolowane badania, w których porównano rezultaty u ludzi spożywających od 6 do 12 jajek tygodniowo (duże spożycie) z wynikami pacjentów spożywających 2 jaja lub mniej w ciągu tygodnia.

Jajka są produktem żywnościowym o wysokiej wartości energetycznej. Są źródłem bogatego we wszystkie niezbędne aminokwasy białka o wysokiej jakości, które jest uznawane za białko wzorcowe. Zawierają witaminy A, D, B₁₂, B₁, B₂ i żelazo. (Czytaj więcej o wartości odżywczej jaj).

Cholesterol w jajkach

Jajka są także bogate w cholesterol. I właśnie w związku z tym od lat oskarżano je o działanie zwiększające stężenie cholesterolu we krwi i w następstwie tego o wpływ na rozwój miażdżycy tętnic. Miażdżyca tętnic wieńcowych objawia się, jak wiadomo, chorobą wieńcową i w konsekwencji zawałem serca.

Jednak związek ten okazał się nie taki prosty, ponieważ odkryto, że nie wszyscy ludzie reagują jednakowo wzrostem stężenia cholesterolu we krwi na cholesterol pokarmowy. Można wyróżnić tzw. hiperrespondentów, czyli tych, u których stężenie cholesterolu zwiększa się, i hiporespondentów, u których nie ma wzrostu cholesterolu.

Dalsze badania wykazały, że jest to determinowane genetycznie i zależy od obecności lub nieobecności pewnej podjednostki białka zwanego apolipoproteiną E. Zatem u każdej osoby trzeba by sprawdzić reakcję stężenia cholesterolu we krwi, a właściwie „złego” cholesterolu LDL, na cholesterol w diecie (dieta bogato cholesterolowa, właśnie „bogato jajeczna”). Oczywiście nie jest to możliwe.

Sposoby zmniejszenia poziomu „złego” cholesterolu

Dzisiaj w celu zmniejszenia poziomu cholesterolu LDL kładzie się nacisk głównie na zastępowanie w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze zwierzęce, oleje tropikalne) nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (tłuszcze roślinne) oraz na niespożywanie przetworzonej żywności zawierającej tzw. tłuszcze trans (np. gotowe wyroby cukiernicze). Natomiast mniejszą wagę przywiązuje się do cholesterolu pokarmowego.

W ostatnich wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, dotyczących postępowania w zaburzeniach lipidowych ograniczanie cholesterolu pokarmowego w diecie znajduje się na dalszym miejscu wśród zaleceń żywieniowych w celu zmniejszenia stężenia cholesterolu LDL. W wytycznych amerykańskich cholesterol pokarmowy w ogóle został pominięty.

Z badań przytoczonych w komentowanym artykule wynika, że spożycie 6-12 jajek tygodniowo nie miało wpływu na stężenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL u chorych na cukrzycę typu 2 lub zagrożonych cukrzycą. Ponadto nie obserwowano zmiany stężenia triglicerydów, glukozy na czczo, insuliny (co oznacza brak niekorzystnego wpływu na gospodarkę węglowodanową) czy białka C-reaktywnego (marker, czyli wskaźnik stanu zapalnego w organizmie).

7 jajek tygodniowo

Pomimo to autorzy pracy podeszli ostrożnie do tych dobrych wyników i ostatecznie napisali, że ograniczenia w analizowanych badaniach (różnorodność ich projektów, populacji uczestników oraz samego postępowania interwencyjnego) nie pozwalają na wyciągnięcie pewnych wniosków.

Co do wpływu jajek (i spożycia cholesterolu pokarmowego) na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, to systematyczne przeglądy badań i metaanalizy (specjalna metoda statystyczna pozwalająca łączyć wyniki wielu badań w jeden rezultat) przynoszą rozbieżne wyniki.

Na zakończenie trzeba powiedzieć, że cholesterol pokarmowy towarzyszy tłuszczom zwierzęcym, a więc ograniczając ich spożycie, ogranicza się także spożycie cholesterolu.

Święta Wielkanocne są dobrą, wynikającą z tradycji, okazją do spożycia jajek i w tych dniach nie ma potrzeby ich ograniczać. Natomiast obecnie w codziennej diecie za rozsądne przyjmuje się spożycie 7 jajek tygodniowo.