Ściśle określony skład diety wywołuje w organizmie ketozę, czyli stan zakwaszenia, podczas którego ciała ketonowe (zamiast glukozy) są źródłem energii dla mózgu. Wskazuje się na wiele prawdopodobnych mechanizmów jej działania, wśród nich: naśladowanie zmian metabolicznych zachodzących w organizmie podczas głodówki – którą stosowano już w czasach starożytnych do uwolnienia chorych od napadów padaczkowych. Około 100 lat temu ogłoszono skuteczność jej działania, a dopiero w latach 90. XX w. spopularyzowano tę metodę leczenia. Główne zasady stosowania diety do dziś nie zmieniły się w sposób istotny.

Dieta ketogenna „na receptę”

Dieta ketogenna wprowadzana jest w wyniku wskazań lekarskich i prowadzona pod nadzorem lekarza oraz dietetyka. Podobnie jak leki, dieta „przepisywana” jest na określony czas, może nieść powikłania oraz istnieją przeciwwskazania do jej stosowania. Przed jej zastosowaniem pacjent przechodzi badania, których część jest regularnie powtarzana podczas kuracji. Ma to na celu szybkie wychwycenie pojawiających się ewentualnych nieprawidłowości oraz podjęcie natychmiastowego działania. Powikłaniami diety mogą być:

• We wczesnym okresie stosowania: nadmierne zakwaszenie, nadmierna senność, odmowa jedzenia, nudności, wymioty, hipoglikemia (obniżone stężenie glukozy we krwi), zaburzenia żołądkowo-jelitowe, odwodnienie, hipomagnezemia i hipokalcemia (niedobór magnezu i wapnia), hipermoczanemia (nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi).
• Późne powikłania to: zaparcia, hiperlipidemia (podwyższone stężenie cholesterolu i jego frakcji LDL we krwi, rzadko triglicerydów), kamica nerek, niedobór karnityny, utrata masy ciała, zaburzenia wzrastania, demineralizacja kości.

Przeciwwskazaniami do stosowania diety są: wrodzone wady metabolizmu – zaburzenia betaoksydacji kwasów tłuszczowych (m.in. LCHADD, VLCADD, MCADD, CPT 1 i 2), defekty glukoneogenezy (np. deficyt karboksylazy pirogronianu, niektóre glikogenozy), zaburzenia ketolizy i ketogenezy, porfiria, hiperinsulinizm, wybrane choroby serca, zaburzenia funkcji wątroby, trzustki i nerek, a w niektórych przypadkach: refluks żołądkowo-przełykowy, trudności w osiągnięciu odpowiedniego stanu odżywienia czy zła współpraca z rodzicami pacjenta. 

Efekty diety ketogennej

Skutki stosowania diety ketogennej powinny być zauważalne w okresie do 3 miesięcy od jej wprowadzenia. Obserwuje się ograniczenie liczby napadów (o połowę u 50-60% chorych, nawet o 90% u 30% chorych, a całkowite ustanie u 10-15% chorych), złagodzenie ich obrazu, poprawę funkcjonowania, zachowania, koncentracji, zdolności poznawczych, struktury snu i jakości życia. Możliwe jest też zmniejszenie dawek lub odstawienie leków przeciwpadaczkowych. Im wcześniej wprowadzi się dietę u pacjenta, tym lepszych efektów jej działania można się spodziewać. Najnowsze zalecenia (z 2016 r.) wskazują na możliwość stosowania diety ketogennej nawet u niemowląt, które lepiej wchodzą w stan ketozy i lepiej tolerują tego typu sposób leczenia.

Czytaj więcej:

Dieta ketogenna w leczeniu padaczki lekoopornej i wrodzonych wad metabolizmu – klasyfikacja, mgr Ewa Ehmke vel Emczyńska-Seliga