Cechy żywności ekologicznej

• wyprodukowana jest według ściśle określonych zasad rolnictwa ekologicznego, ujętych w postaci przepisów prawnych,
• proces jej powstawania jest śledzony, kontrolowany i udokumentowany „od pola do stołu”,
• odpowiedzialność za jej jakość ponosi producent i jednostka kontrolująca proces produkcji.

Co zawiera etykieta produktu ekologicznego

Podstawowe informacje obowiązujące na wszystkich produktach żywnościowych z upraw ekologicznych to: nazwa produktu, nazwa i adres producenta, data produkcji, okres przydatności do spożycia, oznaczenie miejsca pochodzenia surowców rolniczych, z których wyprodukowano dany produkt (np. Rolnictwo UE). Wymieniając listę składników, producent musi oznaczyć * lub z dopiskiem bio czy ekologiczne te składniki, które pochodzą z produkcji ekologicznej. Dodatkowo etykieta zawiera numer upoważnienia nadanego jednostce certyfikującej [np. PL-EKO-01] przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz unijne logo rolnictwa ekologicznego.

Unijne logo produkcji ekologicznej stanowi połączenie dwóch symboli: flagi UE oraz liścia, który symbolizuje naturę i ideę zrównoważonego rozwoju.

Należy pamiętać, że:

• stosowanie logo jest dobrowolne w przypadku produktów importowanych z krajów trzecich (spoza UE),
• stosowanie unijnego logo jest niedozwolone w przypadku produktów w okresie konwersji (przestawiania) na rolnictwo ekologiczne,
• stosowanie unijnego logo jest niedozwolone w przypadku produktów zawierających mniej niż 95% ekologicznych składników pochodzenia rolnego.

Oznaczenie miejsca:

• „rolnictwo UE” – gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w UE,
• „rolnictwo spoza UE” – gdy surowiec rolniczy został wyprodukowany w kraju trzecim,
• „rolnictwo UE/spoza UE” – gdy część surowców wyprodukowano w UE, a część w kraju trzecim.

Znakowanie w okresie konwersji:

• produkty pochodzenia zwierzęcego nie mogą być oznakowane jako produkty rolnictwa ekologicznego,
• produkty pochodzenia roślinnego mogą być opatrzone oznakowaniem „produkt w trakcie konwersji na rolnictwo ekologiczne” pod warunkiem spełnienia wymagań określonych przez przepisy rolnictwa ekologicznego.

Konsumenci są coraz bardziej świadomi, jak duże znaczenie dla zdrowia i samopoczucia ma prawidłowe odżywianie oraz jakość i sposób wytwarzania produktów. Warto przypomnieć, że pewność, co do ekologicznego pochodzenia produktu, mamy tylko wtedy, gdy  posiada on certyfikat wydany przez upoważnioną jednostkę. Jest on gwarancją jakości i dlatego warto go szukać, robiąc codzienne zakupy.

Na obszarze Unii Europejskiej obowiązuje nowy system certyfikacji elektronicznej, którym objęte zostały importowane produkty ekologiczne.

Produkty ekologiczne takie jak np.: kawa, ryż czy owoce przywożone do UE z krajów trzecich podlegają nowemu systemowi elektronicznej certyfikacji. System ma pozwolić na dokładniejsze i sprawniejsze śledzenie drogi ekologicznej żywności i napojów importowanych do UE oraz zapewnić, że:

• wszystkie produkty będą posiadały odpowiednie zezwolenia,
• są bezpieczne do spożycia,
• są pakowane, przetwarzane i transportowane w higieniczny sposób,
• faktycznie pochodzą z upraw organicznych.

Elektroniczny system certyfikacji importowanych produktów ekologicznych został włączony do istniejącego już systemu weterynaryjnego TRACES.

Jakość prozdrowotna żywności ekologicznej

Określenie „żywność ekologiczna” często bywa utożsamiane z wyrażeniem „zdrowa żywność”. Bezpieczeństwo żywności ekologicznej jest często utożsamiane z jej jakością, rozumianą jako jakość zdrowotna. W związku z czym bardzo często porównuje się żywność ekologiczną z żywnością konwencjonalną, funkcjonalną czy żywnością GMO. Jakoś produktów ekologicznych można postrzegać w kilku aspektach. Można brać pod uwagę wartość zdrowotną, odżywczą, sensoryczną, zawartość zanieczyszczeń czy też nieobecność pestycydów.

Liczne meta-analizy oparte na naukowych publikacjach wykazały, że żywność ekologiczna zawiera istotnie więcej antyoksydantów (m.in. kwasów fenolowych, flawonoli, stilbenów, antocyjanów) i witamin (szczególnie witaminy C i z grupy B).

Charakterystyczną cechą żywności ekologicznej jest niska zawartość metali ciężkich przede wszystkim kadmu oraz mniejsza zawartość azotynów i azotanów. Ponadto jest ona  średnio czterokrotnie rzadziej zanieczyszczona pozostałościami chemicznymi środków ochrony roślin w porównaniu do żywności pochodzącej z rolnictwa konwencjonalnego.

Większa zawartość związków polifenolowych w ekologicznych roślinach może mieć wpływ na zmniejszenie ryzyka przewlekłych schorzeń takich jak choroby układu krążenia, choroby neurodegeneracyjne czy nowotwory. Azotany szybko ulegają przekształceniu do azotynów, które mają negatywny wpływ na zdrowie. Mogą powodować methemoglobinemię, która upośledza transport tlenu. Poza tym azotyny reagują z II- i III- aminami, które mają udowodnione działanie mutagenne i kancerogenne.

Niska zawartość azotanów, a tym samym większa zawartość witaminy C może mieć szczególne działanie w profilaktyce antynowotworowej. Produkty te są również ważne ze względu na swą aktywność antyoksydacyjną.

Produkty ekologiczne pochodzenia zwierzęcego różnią się składem od tych uzyskiwanych w sposób konwencjonalny, wykazują wyższą zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Mleko pochodzące od krów z gospodarstw ekologicznych cechuje się wyższym poziomem CLA (sprzężonego kwasu linolowego) oraz kwasów omega w porównaniu do mleka uzyskiwanego z gospodarstw konwencjonalnych.

Wyższość żywności ekologicznej pod względem zawartości składników odżywczych jest zauważalna również w produktach mięsnych. Mięso ekologiczne ma przede wszystkim wyższą zawartość całkowitą wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3. Substancje te wywierają szereg korzystnych działań na organizm człowieka, m. in. poprzez stymulacje układu sercowo-naczyniowego.

Pozostaje pytanie, czy spożywanie żywności ekologicznej rzeczywiście w istotny sposób może wpłynąć na zdrowie ludzi? Według autorów raportu podsumowującego dwanaście najbardziej miarodajnych prac brak jest badań, które w sposób jednoznaczny przedstawiałyby pozytywny wpływ żywności ekologicznej na zdrowie człowieka. Potrzebne są bardziej szczegółowe badania na odpowiednio dużej grupie osób oraz ich dłuższa ekspozycja dietetyczna.

Konsultacja: dr inż. Katarzyna Stoś prof. nadzw. IŻŻ