Braku ruchu, zbyt małe ilości wypijanej wody, osłabienie motoryki (poruszania się) jelit oraz brak w posiłkach wystarczającej ilości błonnika (nierozpuszczalnego włókna pokarmowego) to najczęstsze przyczyny zaparć. Zwykle może towarzyszyć im ból brzucha i wzdęcia.

Mogą się pojawić jako:  

• zaparcia o podłożu psychicznym na skutek: nieregularnego trybu życia – pośpiech, w trakcie podróży, zmiany diety, niechęci do korzystania z publicznych toalet;

• zaparcia czynnościowe – powodowane zaburzeniami motoryki jelita grubego na skutek nieprawidłowej diety, bądź regularnym przyjmowaniem leków (przeciwbólowych, przeciwdepresyjnych, preparatów bogatych w żelazo, leków przeciw nadciśnieniu tętniczemu, chorobie refluksowej, środków przeciw niestrawności czynnościowej);  

• zaparcia spowodowane chorobami, w tym chorobami przewodu pokarmowego lub nieprawidłowościami w jego budowie.  
   

Istnieje też podział zaparć czynnościowych na:

• atoniczne (następuje osłabiona perystaltyka (ruch) jelit, potocznie zwana rozleniwieniem jelit)
  na skutek diety z małą ilością błonnika, braku ruchu, stosowania środków przeczyszczających, odwodnienia. W tym przypadku należy zwiększyć podaż błonnika w diecie (mniej białego pieczywa, a więcej: grube kasze, brązowy ryż, mąka z pełnego przemiału; warzywa korzeniowe: marchew, buraki, seler, pietruszka, kalafior, pomidory; surówki, owoce) i płynów – zwłaszcza wody oraz zwiększyć aktywność fizyczną;

• spastyczne (nadmierna skłonność do skurczu jelit powodująca wzdęcia i bóle brzucha).
  Uwaga! W przeciwieństwie do zaparć atonicznych w tym przypadku w diecie należy ograniczyć błonnik nierozpuszczalny, podrażniający jelita, występujący np. w pieczywie razowym, z ziarnami, roślinach strączkowych, warzywach kapustnych.

Skoro przyczyną zaparć atonicznych jest zbyt małe spożycie błonnika i zbyt duże spożycie tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego, staramy się zjadać więcej włókna roślinnego, a mniej tłuszczu. Codzienny jadłospis warto ponadto uzupełnić o mleczne napoje fermentowane.

Ważne są też regularne, ale małe posiłki – w ten sposób nie będziemy przeciążać naszych jelit. Idealna liczba posiłków to cztery–pięć, ale małych. Celebrujmy nasze posiłki: jeśli będziemy jeść powoli, dokładnie przeżuwając, przyniesiemy ulgę naszym jelitom. Na ich motorykę, i nie tylko, dobroczynne działanie ma ruch: spacery, bieganie, poranne ćwiczenia, pływanie itp.

W codziennej diecie można się wesprzeć:

• wypijając rano, bezpośrednio po obudzeniu, szklankę (do wyboru): letniej wody, soku z warzyw albo owoców, kefiru, kwaśnego mleka;
• wypijając kompot z suszonych śliwek bądź spożywając po każdym posiłku 2–4 suszone śliwki (wcześniej moczone w przegotowanej wodzie);
• wypijając 1/2 szklanki soku z kiszonej kapusty lub też łyżkę miodu rozpuszczoną wcześniej (wieczorem) w szklance chłodnej, przegotowanej wody;
• spożywając rano, na czczo, trzy jabłka;
• spożywając wieczorem, przed kolacją, łyżeczkę naturalnego (tzn. nie parzonego) siemienia lnianego, popijając wodą lub herbatą;
• stosując do potraw zioła: kminek, majeranek, koper.

Pamiętamy o błonniku w diecie i produktach fermentowanych

Błonnik to włókno roślinne, a zatem nie znajdziemy go ani w mięsie, ani mleku, tylko w warzywach oraz mące z grubego przemiału i kaszach. Dlatego…

• Każdy posiłek warto wzbogacić o warzywa. Dobrą metodą na zwiększenie błonnika jest jedzenie owoców i warzyw ze skórką (np. ziemniaki gotowane w łupinach, jabłka, gruszki itp.);
• Chleb, makaron, kasza, płatki to podstawa naszego jadłospisu. Nie należy z nich rezygnować, ale wybierać przede wszystkim kaszę gryczaną, jęczmienną, brązowy ryż, makaron razowy, płatki owsiane, otręby pszenne, pieczywo razowe, pieczywo mieszane z ziarnami;
• Sałatki i jogurty warto posypywać siemieniem lnianym, pestkami słonecznika i dyni;

Proces trawienia nie może się obyć bez dobroczynnych bakterii.

Codziennie zatem zjadamy jeden z produktów:

• kefir,
• jogurt naturalny,
• zsiadłe mleko,
• kiszona kapusta,
• ogórki kiszone, małosolne.

Nasze jelita w procesie trawienia potrzebują wody! 

Zaleca się zatem picie wody niegazowanej w jak największej ilości. Można wypijać szklankę wody przed każdym posiłkiem. Zalecana ilość płynów to nie mniej niż 2–2,5 litra dziennie!

Tłuszcze, cukry i…

Zaparciom sprzyja dieta bogata w tłuszcze i cukry, gdyż ich nadmiar utrudnia trawienie. Zamiast cukierków, ciast czy ciasteczek, częściej jedzmy owoce. One także zawierają cukier, ale ponadto – dobroczynny błonnik.

Zamiast smażyć i grillować – częściej pieczemy, gotujemy, dusimy. Jedzmy też potrawy o umiarkowanej temperaturze.

Warto rzucić palenie i ograniczyć alkohol – nie tylko z powodu zaparć.