Dostosuj preferencje dotyczące zgody

Używamy plików cookie, aby pomóc użytkownikom w sprawnej nawigacji i wykonywaniu określonych funkcji. Szczegółowe informacje na temat wszystkich plików cookie odpowiadających poszczególnym kategoriom zgody znajdują się poniżej.

Pliki cookie sklasyfikowane jako „niezbędne” są przechowywane w przeglądarce użytkownika, ponieważ są niezbędne do włączenia podstawowych funkcji witryny.... 

Zawsze aktywne

Niezbędne pliki cookie mają kluczowe znaczenie dla podstawowych funkcji witryny i witryna nie będzie działać w zamierzony sposób bez nich.Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych umożliwiających identyfikację osoby.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać pewne funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o metrykach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia użytkownika dla odwiedzających.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania użytkownikom spersonalizowanych reklam w oparciu o strony, które odwiedzili wcześniej, oraz do analizowania skuteczności kampanii reklamowej.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Nadwaga i otyłość dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Czy coś się zmieniło?

Nadwaga i otyłość dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Czy coś się zmieniło?

17 stycznia 2025     czas czytania 4 min
W kontekście zdrowia publicznego, nadmierna masa ciała dzieci i młodzieży, a zwłaszcza otyłość, od lat wzbudza niepokój. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci obserwowany jest wzrost odsetka dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością, a trend ten dotyczy wielu krajów i regionów na świecie. Jak sytuacja wygląda w Polsce?

Najaktualniejszych danych w tym zakresie dostarczają wyniki badań realizowanych z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Pod koniec listopada 2024 r. opublikowano krótkie podsumowanie badań COSI prowadzonych wśród dzieci w wieku wczesnoszkolnym, w których od niemal dziesięciu lat uczestniczy również nasz kraj.

Podstawowe informacje o badaniu COSI

Badanie COSI (Childhood Obesity Surveillance Initiative) czyli Projekt Monitorowania Otyłości Dzieci, prowadzone jest z inicjatywy WHO od 2007 roku. Jego celem jest dostarczanie informacji o trendach dotyczących występowania nadwagi i otyłości oraz sposobu żywienia, aktywności fizycznej, zachowań sedentarnych, środowiska rodzinnego i szkolnego dzieci w wieku 6-9 lat. Polska do badania COSI przystąpiła po raz pierwszy w latach 2015-2017. Dane reprezentatywne dla krajów uczestniczących w badaniu, zbierane są w oparciu o wspólny protokół. W latach 2022-2024 przeprowadzono 6. już rundę tego badania, do której przystąpiło 48 krajów (w większości z regionu europejskiego)[1]. Ostatecznie dane uzyskano z 37 krajów, od łącznie około 470 tysięcy dzieci.

Nadwaga i otyłość dzieci w krajach uczestniczących w badaniu COSI 2022-2024

W krajach uczestniczących w badaniu 25% dzieci w wieku 7–9 lat ogółem ma nadmierną masę ciała, a wśród nich 10% choruje na otyłość. Między krajami utrzymują się istotne różnice, a ogólna częstość występowania nadwagi waha się od 9% do 42%, zaś otyłości od 3% do 20%.

Są to pierwsze szacunki po pandemii COVID-19, które dają wstępne informacje na temat tego, jakie zmiany w zakresie występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci nastąpiły w okresie  popandemicznym. Porównanie z szacunkami z poprzedniej rundy badania z lat 2018–2020, które przeprowadzono dla 28 krajów (w tym dla Polski), wskazuje na różne wzorce – zarówno wzrost odsetka dzieci z nadmierną masą ciała, jak i w niektórych krajach spadek tego wskaźnika. Pomimo względnej stabilności częstości występowania nadwagi i otyłości w kilku krajach, raczej odnotowywano wzrost odsetka nadwagi i otyłości. Istotny wzrost występowania nadwagi, a także otyłości zaobserwowano u chłopców ze Szwecji, Słowenii i Malty. W przypadku dziewcząt z nadwagą istotny wzrost odnotowano w Bułgarii, Szwecji, Słowenii i Malcie, zaś w przypadku dziewcząt z otyłością – w Szwecji, Słowenii, Malcie i Finlandii.

Nadwaga i otyłość wśród polskich ośmiolatków – najnowsze dane

W Polsce, zgodnie z kryteriami WHO, nadmierna masa ciała dotyczy co trzeciego dziecka w wieku wczesnoszkolnym (33%). Nadwaga i otyłość dotyczą wyższego odsetka chłopców w porównaniu do dziewcząt (36% vs 30%). Porównując aktualne wyniki do poprzedniej edycji badania w latach 2018-2020, w zasadzie nie odnotowano zmian jeśli chodzi o chłopców. W przypadku dziewcząt odnotowano niewielki, jednak nieistotny statystycznie, wzrost występowania nadmiernej masy ciała (o 1,2 punktu procentowego).

Niemal połowę ośmiolatków z nadmierną masą ciała, stanowią dzieci z otyłością (15%), przy czym jest ona stwierdzana częściej wśród chłopców (19%), niż wśród dziewcząt (11%). W porównaniu do poprzedniej rundy badania zaobserwowano nieznaczny, nieistotny statystycznie, wzrost występowania otyłości w przypadku obu płci (chłopcy – o 1,1 punku procentowego, dziewczęta – o 1,3 punktu procentowego).

Jak Polska plasuje się na tle pozostałych krajów uczestniczących w badaniu COSI?

Polskie ośmiolatki z nadmierną masą ciała, wśród dzieci z 37 analizowanych w badaniu krajów, plasują się w pierwszej dziesiątce tych o najwyższym odsetku występowania nadwagi i otyłości. Wyższe niż w Polsce odsetki nadmiernej masy ciała stwierdzono w krajach takich jak Cypr, Włochy, Grecja, Chorwacja, Malta i Hiszpania. W przypadku otyłości wyższe odsetki odnotowano w Cyprze, Malcie, Grecji i we Włoszech, zaś porównywalne do Polski –
w Chorwacji, Bułgarii i Hiszpanii.

Krajowe badanie DINO-PL

Aktualnych danych na temat występowania nadmiernej masy ciała wśród polskich dzieci we wczesnym wieku szkolnym dostarcza także krajowe badanie o akronimie DINO – PL (Diagnoza-Interwencja-Nadciśnienie-Otyłość), realizowane przez Instytut Matki Dziecka w latach 2022 i 2023. Jego głównym celem było monitorowanie, wczesna diagnoza i interwencja w zakresie występowania nadwagi i otyłości oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi w populacji dzieci w wieku 7-9 lat. Dodatkowym celem była analiza zachowań żywieniowych i związanych ze stylem życia w tej grupie wiekowej.

W zakresie występowania nadmiernej masy ciała u dzieci uzyskano porównywalne wyniki z badaniem COSI. Dodatkowo wykazano, że odsetek dzieci z nadwagą i otyłością wzrastał wraz z wiekiem wynosząc 27,6% wśród 7-latków, 32,5% wśród 8-latków i 34,8% wśród 9-latków, (we wszystkich grupach wiekowych nadmierna masa ciała częściej dotyczyła chłopców niż  dziewcząt). Ponadto u 23,5% 7-latków, 26,1% 8-latków i 29,2% 9-latków odnotowano obwód talii wskazujący na brzuszną, czyli bardziej niekorzystną dla zdrowia, lokalizację tkanki tłuszczowej.

W badaniu potwierdzono również występowanie podwyższonego ciśnienia skurczowego krwi (w tym wartości wskazujących na nadciśnienie) u 24,2% 7-latków, u 30% 8-latków i u 32,9% 9-latków, zaś w przypadku podwyższonego ciśnienia rozkurczowego krwi – w zależności od wieku odpowiednio u 23,9%, 25% i 23,1% dzieci.

Analiza zmian opisanych parametrów w latach 2016 – 2022/2023 została przeprowadzona dla dzieci ośmioletnich. Wykazała ona, że w przypadku nadwagi i otyłości w latach 2016-2021 obserwowano liniowy wzrost odsetka dzieci z nadmiarem masy ciała, a w roku 2022/2023 spadek tego odsetka (wartości pozostały jednak wyższe niż przed pandemią COVID-19).

W przypadku skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi między 2016 a 2021 rokiem obserwowano znaczny, liniowy wzrost odsetka 8-latków z podwyższonymi wartościami ciśnienia tętniczego. W roku 2022/2023 zaobserwowano stabilizację odsetka dzieci
z wartościami wskazującymi na podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.

Podsumowanie

Dane uzyskane w 6. rundzie badania COSI jak również badania DINO – PL, potwierdzają, że nadwaga i otyłość u dzieci pozostają jednym z głównych wyzwań dla zdrowia publicznego. Aktualne dane sugerują, że pandemia COVID-19 mogła zaostrzyć problem w niektórych krajach. Przyszłe analizy, uwzględniające dane z wszystkich rund badania COSI, pozwolą określić bardziej kompleksowo obraz sytuacji w tym zakresie.

Eksperci podkreślają, że plan kontroli i powstrzymania problemu otyłości u dzieci wymaga kompleksowej strategii, która obejmuje m.in. tworzenie środowisk promujących prozdrowotny styl życia, w tym zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną zarówno wśród małych dzieci, jak i dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, a także osób dorosłych – szczególnie tych planujących założenie rodziny i kobiet w ciąży oraz karmiących.


[1] kraje uczestniczące w badaniu COSI w latach 2022-2024: Albania, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Czarnogóra, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Grecja, Holandia, Hiszpania, Irlandia, Izrael, Kazachstan, Kirgistan, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Mołdawia, Malta, Macedonia Północna, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, San Marino, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Szwajcaria, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan, Ukraina, Węgry, Włochy


Piśmiennictwo:

  1. WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). A brief review of results from round 6 of COSI (2022-2024). [dostęp: 13.12.2024]. Dostępny w: https://www.who.int/europe/initiatives/who-european-childhood-obesity-surveillance-initiative-(cosi)
  2. Fijałkowska A., Dzielska A. (red.): Zdrowie dzieci we wczesnym wieku szkolnym. Raport z badań 2022-2023. IMiDz, Warszawa, 2024 [dostęp z dn.: 13.12.2024]. Dostępny w: https://drive.google.com/file/d/1lr6RoM7UdZMvhA8-DK6vAqSPaKhTU7AY/view
  3. Fijałkowska A, Oblacińska A, Stalmach M. Nadwaga i otyłość u polskich 8-latków w świetle uwarunkowań biologicznych, behawioralnych i społecznych. Raport z międzynarodowych badań WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). IMiDz, Warszawa, 2017 [dostęp z dn.: 16.12.2024]. Dostępny w: https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Raport%20COSI_kwiecie%C5%84.pdf

 

0 komentarzy

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Nadwaga i otyłość dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Czy coś się zmieniło?

To może Cię zainteresować