Choroba jest skutkiem występowania refluksu, czyli cofania kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Częsty refluks może (ale nie musi) powodować różne dolegliwości oraz doprowadzić do zapalenia błony śluzowej przełyku. Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest zgaga, czyli uczucie palenia w przełyku. Inne objawy to:

• kwaśne odbijania,
• kwaśno-gorzki posmak w ustach,
• uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu,
• bóle w klatce piersiowej, uporczywe pokasływanie.

Uwaga! U niektórych osób choroba może przebiegać bezobjawowo.

Refluks bezpośrednio nie zagraża życiu, ale może znacznie pogorszyć jego jakość, a nieleczony – doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, w tym zmian przednowotworowych błony śluzowej przełyku (tzw. przełyku Baretta).

Leczenie

Gdy objawy choroby są bardzo dokuczliwe, albo towarzyszy im zapalenie przełyku, konieczne jest stosowanie leków oraz – wspomagająco – odpowiednia dieta. Jeśli nasilenie objawów jest niewielkie i nie towarzyszy im zapalenie przełyku, wystarczy zmienić styl życia i sposób odżywiania.

Dieta

Należy ograniczyć lub nawet całkowicie wykluczyć:

• produkty i potrawy tłuste,
• produkty i potrawy smażone/odsmażane,
• produkty i potrawy z dodatkiem ostrych przypraw,
• owoce cytrusowe i soki z tych owoców,
• pomidory i przetwory pomidorowe,
• warzywa cebulowe,
• czekoladę i wyroby z jej dodatkiem,
• z napojów: napar z mięty, kawę, napoje gazowane, alkohol.

Powyższe produkty powodują nasilenie nieprzyjemnych objawów refluksu, więc paradoksalnie, nawet jeśli je lubimy, rezygnacja lub ich ograniczenie może się okazać łatwiejsze niż myślimy. Uwaga! Reakcja organizmu na określone pokarmy często jest cechą bardzo indywidualną i dlatego wymienione produkty u niektórych osób wywołają zgagę, a u innych nie. U jeszcze innych zgaga pojawi się po produktach, których nie wymieniono powyżej, np. po spożyciu pieczywa razowego, rzodkiewek, kaszy gryczanej czy wędlin. Najlepszym rozwiązaniem jest zatem obserwacja reakcji swojego organizmu na różne produkty spożywcze i unikanie tych, które powodują lub nasilają dolegliwości.

Niektórym osobom chwilową ulgę w zgadze przynosi wypijanie mleka lub niegazowanej wody mineralnej – napoje te neutralizują kwaśną treść przedostającą się do przełyku oraz ułatwiają jej spłukiwanie ze ścianek przełyku.

Ponieważ tłuszcz nie służy chorym, do przygotowywania potraw polecane są techniki ograniczające jego ilość, czyli:

• gotowanie,
• grillowanie,
• pieczenie bez dodatku lub z bardzo niewielkim dodatkiem oleju,
• duszenie (po uprzednim krótkim obsmażeniu z niewielkim dodatkiem oleju lub lepiej – bez jego dodatku).

To nie wszystko! Pamiętaj…

• Nie należy się objadać.
  Warto jadać 4–5 posiłków dziennie o mniejszej objętości. Posiłki o dużej objętości/obfite powodują rozciąganie ścian żołądka, co skutkuje zmniejszeniem napięcia w dolnym zwieraczu przełyku i sprzyja występowaniu zgagi.
   
• Warto jadać posiłki regularnie.
  Zachowanie 3–4-godzinnej przerwy między posiłkami zmniejsza chęć na jedzenie posiłków obfitych. Sprawniejszemu trawieniu sprzyja też jadanie posiłków bez pośpiechu.
   
• Należy zachować 2–3-godzinny odstęp między ostatnim posiłkiem a snem.
  Odpowiednio długa przerwa między posiłkiem a nocnym odpoczynkiem zmniejsza ryzyko wystąpienia refluksu. Pozycja leżąca, przyjmowana bezpośrednio lub w krótkim czasie po posiłku, utrudnia oczyszczanie przełyku z zarzucanej treści pokarmowej, co może powodować silny dyskomfort. Nocne wizyty do lodówki należy wykluczyć!
   
• Lepiej unikać pozycji leżącej po posiłkach.
  Pozycja leżąca, zwłaszcza po posiłkach obfitujących w tłuszcz, może prowokować występowanie zgagi.

Dieta to nie wszystko

• Warto się odchudzić, jeśli mamy nadwagę czy otyłość.
  Sprzyjają one występowaniu objawów choroby, zwłaszcza zgagi. Leczenie refluksu do dobra okazja do zrzucenia zbędnych kilogramów. Czemu nadwaga sprzyja refluksowi? Nadmiar tkanki tłuszczowej (szczególnie w obrębie brzucha) m.in. sprzyja wzrostowi ciśnienia śródbrzusznego, zaburza funkcje przełyku, co może wywoływać/nasilać dolegliwości.
   
• Warto rzucić palenie.
  Nałóg ten może nasilać dolegliwości chorobowe, ponieważ negatywnie wpływa na działanie dolnego zwieracza przełyku. Dodatkowo powoduje zmniejszone wydzielanie śliny, co utrudnia oczyszczanie przełyku z kwaśnej treści żołądkowej. Zarzucaniu kwaśnej treści żołądka do przełyku może też sprzyjać występujący często u palaczy kaszel napadowy.
   
• W czasie odpoczynku lub snu wskazane jest uniesienie wezgłowia łóżka o 15–20 cm.
  Odpoczynek w pozycji półleżącej sprzyja sprawniejszemu oczyszczaniu przełyku. Takie postępowanie przynosi ulgę, zwłaszcza chorym z problemem zgagi nocnej. Pamiętajmy, że nasza anatomiczna bariera antyrefluksowa lepiej działa podczas snu/odpoczynku na lewym boku.
   
• Warto unikać wysiłku fizycznego bezpośrednio po posiłkach.
  Wysiłek fizyczny zaraz po posiłku może wywołać lub nasilić zgagę. Osoby chore powinny także unikać dużego wysiłku fizycznego związanego zwłaszcza z częstym lub długotrwałym schylaniem się, bądź z podnoszeniem ciężkich rzeczy, gdyż taka aktywność może nasilić objawy chorobowe.
   
• Warto zrezygnować z noszenia odzieży uciskającej okolice jamy brzusznej.
  Noszenie ubrań uciskających okolice jamy brzusznej, mocno zaciśniętych pasków, bielizny wyszczuplającej, zwłaszcza u osób z nadmierną masą ciała, może nasilać przykre dolegliwości.
   
• Warto codziennie aktywnie spędzać czas.
  Regularna umiarkowana aktywność ruchowa (np. rekreacyjna jazda na rowerze, pływanie, spacery) korzystnie wpływa na stan zdrowia i samopoczucie nie tylko chorych. Warto poświęcić przynajmniej 30 minut dziennie na formy ruchu dostosowane do własnych możliwości. Już pół godziny takiej aktywności raz w tygodniu może zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów, nie wspominając o tym, że pomoże w utrzymaniu lub doprowadzeniu do prawidłowej masy ciała. Jej korzystny wpływ jest też prawdopodobnie związany z usprawnieniem i wzmocnieniem przepony – jednego z elementów naszej bariery antyrefluksowej.