Zalecane przyrosty masy ciała w ciąży zależą od przedciążowej masy ciała kobiety. W przypadku, gdy wskaźnik masy ciała (BMI) przed ciążą wynosił ponad 25 kg/m² to przyrosty powinny mieścić się w granicach 7-11,5 kg, gdy powyżej 30 kg/m² – muszą być jeszcze niższe (5-9 kg), Nie zaleca się odchudzania kobiet ciężarnych. Jeśli kobieta przytyje mniej, niż mówią zalecenia, ale dziecko rozwija się prawidłowo, nie trzeba dążyć do wartości podanych w normach. Jeśli nadmierna masa ciała występowała jeszcze przed ciążą, interwencję dotyczącą odchudzania powinno się podjąć jeszcze w czasie planowania ciąży. Najlepiej, żeby zmiana sposobu żywienia i trybu życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej, prowadzone były z pomocą specjalistów. Pozwala to na indywidualizację zaleceń oraz gwarantuje bezpieczeństwo procesu normalizacji i utrzymania masy ciała.

Ogólne zalecenia żywieniowe dla kobiet ciężarnych z nadmierną masą ciała dotyczą regularnego spożywania posiłków (3 główne i 3-4 przekąski), różnorodności w wybieraniu produktów spożywczych z naciskiem na warzywa i owoce o niskim indeksie glikemicznym, pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo, naturalne płatki, kasze, ryż, makarony), białko pod postacią naturalnych produktów mlecznych, chudych rodzajów mięs i przetworów, różnych rodzajów ryb, jaj i warzyw strączkowych, trzeba pamiętać o olejach roślinnych i bezkalorycznych płynach (z przewagą wody). Należy unikać dodatku soli i cukru do posiłków oraz produktów zawierających kwasy tłuszczowe typu trans (utwardzone tłuszcze roślinne). Dieta nie powinna być niedoborowa pod kątem składników odżywczych, dlatego powinna być zróżnicowana, a jej kaloryczność nie powinna być niższa niż 1600 kcal (wg zaleceń włoskich) – 2000 kcal (wg zaleceń polskich). Specyficzne zalecenia suplementacji diety dotyczą wyższej podaży kwasu foliowego i witaminy D. Pozostałe rekomendacje są tożsame z zaleceniami ogólnymi.

Aktywność fizyczna może być prowadzona przed i w trakcie ciąży oraz po porodzie. Można zaczynać od 15 minutowego wysiłku 3 razy w tygodniu i zwiększać go do 30 minut lub poziomu tolerancji codziennie. Nie zaleca się dyscyplin kontaktowych czy takich jak narciarstwo z uwagi na zwiększone ryzyko kontuzji. Ćwiczenia aerobowe czy kondycyjne będą odpowiednie. Uprawianie sportu daje pozytywne efekty dla zwiększenia wydatku energetycznego (pomaga schudnąć), ale również obniża ryzyko niektórych powikłań (rzucawka, cukrzyca ciążowa) i przypadłości ciążowych (zgaga, nudności, kurcze łydek), poprawia jakoś snu, zmniejsza częstość cesarskich cięć oraz czas trwania porodu naturalnego, obniża ryzyko pojawienia się depresji poporodowej.  

Jeśli kobieta zdecyduje się poddać operacji bariatrycznej polegającą na zmniejszeniu objętości żołądka lub zmniejszeniu jego wielkości z ograniczeniem wchłaniania, decyzja ta powinna zapaść co najmniej 1 rok przed ciążą. Może być wykonana w przypadku wartości BMI powyżej 35 kg/m². Po operacji, a później w czasie ciąży, trzeba przykładać dużą uwagę do odpowiedniego zbilansowania diety i prowadzenia suplementacji, w czym pomoc dietetyka wydaje się być niezbędna. Ciąża taka może zwiększać ryzyko urodzenia małego dziecka (hipotroficznego), ale operacja minimalizuje ryzyko cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego i makrosomii płodu.  

Kobiecie z nadmierną masą ciała w czasie ciąży zaleca się wykonanie dodatkowych kontrolnych badań laboratoryjnych dotyczących gospodarki węglowodanowej (glikemia na czczo, test obciążenia glukozą, stężenie insuliny i wskaźnik HOMA), funkcji tarczycy (stężenie TSH), profilu lipidowego (stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL-cholesterolu i HDL-cholesterolu, triglicerydów) oraz ocenę wydolności układu krążenia (pomiary ciśnienia tętniczego, EKG). W zagranicznych zaleceniach mowa jest jeszcze o sprawdzeniu funkcji wątroby i nerek (transaminazy, stosunek białka do kreatyniny w moczu). Pozostałe badania wykonuje się według ogólnych zaleceń.

W utrzymaniu prawidłowej masy ciała najlepiej sprawdzają się terapie wielodyscyplinarne: pomoc dietetyka (plan posiłków, prowadzenie dzienniczka, monitorowanie masy ciała), aktywność fizyczna i wsparcie psychologiczne (w które należy zaangażować specjalistę oraz rodzinę i najbliższe otoczenie). Schudnięcie przed ciążą lub prawidłowe przyrosty masy ciała w ciąży warunkują prawidłowy przebieg ciąży, rozwój płodu, zdrowie dziecka oraz kobiety. 

Czytaj więcej:

Dieta kobiety ciężarnej w świetle zaleceń międzynarodowych,  mgr Ewa Ehmke vel Emczyńska-Seliga

Jak dużo możesz zrobić dla swojego dziecka, zanim przyjdzie na świat – żywienie kobiet w ciąży, dr n. o zdrowiu Regina Wierzejska

Czy żywienie kobiet w ciąży decyduje o zdrowiu matki i dziecka?, dr n. o zdrowiu Regina Wierzejska