Witamina D może być syntetyzowana w naskórku pod wpływem promieniowania UVB, ale wiele czynników utrudnia ten proces, m.in.

• szerokość geograficzna – w naszej strefie klimatycznej produkcja skórna witaminy od listopada do lutego jest znikoma, w pozostałych miesiącach zależy od pory dnia, stopnia nasłonecznienia, zachmurzenia, a nawet zanieczyszczenia,
• stosowanie filtrów przeciwsłonecznych,
• pigmentacja skóry – im ciemniejsza, tym niższe wytwarzanie witaminy D,
• nadmierna masa ciała – tkanka tłuszczowa ogranicza wchłanianie witaminy D do krwi,
• oraz wiek – synteza witaminy D spada z wiekiem.

Witamina D u dzieci

W przypadku dzieci synteza skórna jest najlepsza, dlatego w okresie od kwietnia do września, najlepiej w godzinach między 10:00 a 15:00, zaleca się spacery lub zabawę na świeżym powietrzu. Wystarczy, żeby światło słoneczne miało dostęp do 18% powierzchni skóry (jest to w przybliżeniu tyle, ile wynosi powierzchnia twarzy i rąk) nieposmarowanej kremem z filtrem przez 15 minut.

Witamina D dostarczana jest także z pożywieniem. Jej źródłem są przede wszystkim: tłuszcz rybi (tran), tłuste ryby, żółtka jaj, żywność wzbogacana (m.in. margaryny).

Jadłospis niemowląt można rozszerzać od 6 miesiąca życia wprowadzając do niego między innymi całe jaja i tłuste ryby. Zwlekanie z ich podażą nie zapobiega alergiom, a dodatkowo wzbogacają one dietę również w inne ważne dla rozwoju dziecka składniki odżywcze. Początkowo ryby podaje się w małej ilości raz w tygodniu, a w przypadku dobrej tolerancji 2 razy – jako dodatek do zupy, pulpetów, składnik sosu, pasty, pasztetu. Należy jednak unikać podawania mięsa ryb drapieżnych, które kumulują rtęć czy dioksyny (m.in. miecznik, rekin, makrela królewska, tuńczyk, płytecznik).  

Normy witaminy D

Normy żywienia opracowane przez Instytut Żywności i Żywienia (2017) zalecają spożycie witaminy D₃ na poziomie AI na 10 µg/dzień u niemowląt do 12 miesiąca życia oraz 15 µg/dzień dla dzieci do 3 roku życia.

Dostępne dane wskazują na niedostateczne dostarczanie witaminy D z pożywieniem oraz duże ryzyko jej niedoborów w naszym społeczeństwie, dlatego zaleca się jej suplementację. Ponieważ witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, najlepszym jej nośnikiem będą preparaty, których głównym składnikiem jest tłuszcz (krople, kapsułki, płyn). Zaleca się, aby podawane były w trakcie posiłku.

U zdrowych niemowląt do 6 miesiąca życia, niezależnie od sposobu karmienia (pokarm mamy lub mieszanka modyfikowana), poziom witaminy D powinien wynosić 10 µg/dzień, a do 12 miesiąca życia nawet 15 µg/dzień, przy czym dawka powinna uwzględniać również podaż witaminy z diety.

Dzieci powyżej 1 roku życia powinny dostawać 15-25 µg witaminy D na dzień w miesiącach jesienno-zimowych (wrzesień – kwiecień) lub przez cały rok, jeśli ekspozycja na słońce jest niewystarczająca. Wcześniaki powinny dostawać witaminę w dawce 10-20 µg/dzień do czasu osiągnięcia wieku skorygowanego 40 tygodni, a później jak niemowlęta urodzone we właściwym terminie. Dawka dla dzieci z nadmierną masą ciała zależy od stopnia otyłości i wynosi nawet 30-50 µg/dzień.

Tabela 1. Różne jednostki witaminy D

Zawartość witaminy D w organizmie określana jest w badaniu stężenia 25-hydroksycholekalcyferolu [25(OH)D₃] w osoczu krwi. Jej optymalne stężenie powinno mieścić się w granicach 30-50 ng/mL (75-125 nmol/L). Badanie witaminy D i jej regularna suplementacja będzie zalecana przede wszystkim u niemowląt i dzieci chorych (w przypadku przewlekłych chorób wątroby, nerek, zapalnych jelit, celiakii, mukowiscydozy, zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, krzywicy, astmy lub atopowego zapalenia skóry), przyjmujących leki przeciwpadaczkowe lub sterydowe, z nadmierną masą ciała i stosujących diety eliminacyjne (wegetariańskie lub ograniczające podaż tłuszczu, np. w przypadku hiperlipidemii lub zaburzeń oksydacji kwasów tłuszczowych – w szczególności przy deficycie LCHAD i VLCAD), a także żywionych pozajelitowo. 

Czytaj więcej:

Normy żywienia

Krzywica. Jak dbać o zdrowe kości naszych dzieci, mgr Natalia Bieńko

Czym skorupka za młodu…, mgr inż. Zofia Chwojnowska