Jak rozpoznać pregoreksję lub inne zaburzenia odżywiania podczas ciąży?

Objawy zaburzeń odżywiania i pregoreksji są bardzo trudne do rozpoznania u kobiet w ciąży. Często bardzo skrupulatnie ukrywają one swoje działania związane z odchudzaniem i pilnowaniem prawidłowej masy ciała. Strach przed przytyciem oraz potrzeba utrzymania szczupłej sylwetki jest u nich tak silna, że często kobiety te są przekonane o słuszności swoich postępowań.

Jednak pewne zachowania oraz symptomy mogą świadczyć o niedostosowanych wzorcach żywieniowych i powinny zaniepokoić osoby z otoczenia przyszłej mamy.

Pregoreksja – na co warto zwrócić uwagę?

1. Niechęć do jedzenia posiłków wspólnie z rodziną. Kobiety z zaburzeniami odżywiania ukrywają to, że nie jedzą. Przy wspólnych posiłkach często stosują wymówki oraz wyrażają niechęć do jedzenia, wolą jeść w samotności.
2. Ciągłe uwagi na temat swojego wyglądu. To, że sylwetka kobiety w ciąży zmienia się w sposób radykalny nie jest niczym odkrywczym. Jednak warto obserwować jak dana kobieta sobie z tym radzi. Jeżeli często wspomina o tym, że będzie gruba i nieatrakcyjna, to może być to sygnał, że nie radzi sobie ze zmianą swojego  wyglądu.
3. Stosowanie restrykcyjnej diety. W ciąży bardzo ważne jest zdrowe odżywianie. W tym okresie nie może być mowy o głodzeniu się czy stosowaniu restrykcyjnych diet odchudzających. Jeżeli przyszła mama ciągle liczy spożywane kalorie, może to być znak do niepokoju.
4. Częste picie kawy i stosowanie środków przeczyszczających. Kawa nawet zbożowa (dozwolona w ciąży) daje poczucie sytości, opóźnia głód i działa moczopędnie, a środki przeczyszczające przyspieszają oczyszczanie organizmu. Dlatego jeśli zauważymy wzmożone picie kawy (częstsze niż sprzed ciąży) lub przyjmowanie leków, które nie są zalecone przez lekarza, warto się temu przyjrzeć i w porę zareagować.
5. Częste wymioty. Jest to jeden z podstawowych i powszechnych objawów samej ciąży. Jednak w niektórych przypadkach częste wymioty mogą zwiastować inne problemy – zwłaszcza jeśli występują w późniejszym okresie ciąży,  tj po pierwszym trymestrze.
6. Brak przyrostu masy ciała.  Kobieta, która przed ciążą miała prawidłową masę ciała (jej wskaźnik BMI wynosił od 18,5 do 24,9) podczas ciąży powinna przytyć od 11,5 do 16 kg, kobieta z niedowagą (BMI poniżej 18,5) od 12,5 kg nawet do 18 kg. Najmniej masa ciała wzrasta w I trymestrze, zaś w II i III wartości te zwiększają się. Jeżeli przyrost masy ciała jest mały lub nie występuje w ogóle, warto powiedzieć o tym lekarzowi prowadzącemu.
7.  Ukrywanie ciąży. Kobiety cierpiące na pregoreksje lub inne zaburzenia odżywiana często mają trudności z zaakceptowaniem transformacji jakie przechodzi ich ciało podczas ciąży. Stosunkowo szybki przyrost masy ciała i zmiana wyglądu mogą sprawiać, że przyszłe mamy będą wstydziły się nowych kilogramów oraz zwiększania własnej objętości. Dlatego mogą chcieć ukrywać ciążę i nie pokazywać swojego brzucha. Jeżeli zauważymy takie zachowania u kobiety warto z nią porozmawiać i delikatnie powiedzieć jej o naszych spostrzeżeniach. 

Objawy pregoreksji i innych zaburzeń odżywiania są bardzo trudne do zdiagnozowania, ponieważ wiele z nich (wymioty, niechęć do jedzenia, zmiana smaków, zmiana nawyków żywieniowych, przyrost masy ciała) są kwestią indywidualną i zależą też od samego procesu i specyfiki ciąży oraz uwarunkowań biologicznych i genetycznych przyszłej mamy. Często zdarza się, że kobiecie zmienia się smak, zmieniają się ulubione potrawy, jada ona o innych porach dnia, a nawet w nocy.  Dlatego przy obserwacjach warto być bardzo ostrożnym w wyciąganiu wniosków i przede wszystkim brać pod uwagę to, jaka kobieta była i jak odżywiała się przed ciążą.

Co zrobić gdy zauważymy objawy pregoreksji?

Ciąża jest bardzo ważnym i szczególnym czasem dla kobiety. To nie tylko okres oczekiwania przyjścia na świat upragnionego dziecka, ale także zmaganie się z wieloma trudnościami i zmianami (zmiany hormonalne, zmiany w wyglądzie) jakie niesie sama ciąża i jej rozwój. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja przyszłej mamy oraz zapewnienie jej wsparcia i prawidłowej opieki. Jeżeli  występują u niej  zachowania, które zaczynają nas niepokoić, warto już na początku bardzo delikatnie powiedzieć jej o tym i wyrazić swoją troskę.

Musimy też pamiętać, że jeżeli kobieta rzeczywiście wykazuje objawy pregoreksji może nie chcieć z nami o tym rozmawiać a nawet zamknąć się w sobie. To całkiem normalne i naturalne zachowanie w takiej sytuacji. Dzieje się tak, ponieważ zaczynamy poruszać temat drażliwy, temat tabu, który jest nieprzyjemny, ale też trudny do wyjawienia. Jeżeli spotkamy się z taką reakcją – dajmy czas przyszłej mamie i nie naciskamy na nią. Po prostu wróćmy do rozmowy po pewnym okresie i jeszcze raz spokojnie, z życzliwością wyraźmy nasz niepokój. Gdy nasze rozmowy nie pomagają, w trosce o dziecko i mamę, warto porozmawiać z lekarzem prowadzącym ciążę. Będzie on wiedział jak sprawdzić nasze obawy oraz gdzie dalej pokierować pacjentkę.

Jak leczy się pregoreksję?

Leczenie zaburzeń odżywiania w ciąży, w tym pregoreksji, do łatwych nie należy. Ponieważ nie do końca wiemy jakie są ich przyczyny, nie można tu zastosować terapii przyczynowej. Jednak wiadomo już, że w takich przypadkach potrzebna jest opieka interdyscyplinarna – ginekologa, położnika, dietetyka i psychologa. Leczenie i pomoc powinny rozpocząć się skrupulatnym wywiadem medycznym i żywieniowym, a w późniejszym etapie powinny opierać się na trzech filarach:

• Filar dietetyczny. Obejmuje pracę z dietetykiem, który ustala zgodnie z zapotrzebowaniem odpowiednio zbilansowaną i dostosowaną dietę. Pokazuje on również normy przyrostu masy ciała podczas ciąży oraz przedstawia  naturalne procesy zbijania masy ciała po ciąży (np. opowiada o odchudzającym „skutku ubocznym laktacji”)
• Filar psychologiczny. Zawiera pracę z psychologiem lub psychodietetykiem. Konsultacje opierają się na udzielaniu wsparcia oraz pracy nad adaptacją do szybko zmieniającego się obrazu własnego ciała, akceptacji stanu obecnego oraz radzenia sobie w sytuacjach załamania.
• Filar psychoedukacyjny. Może być prowadzony przez psychologa, dietetyka czy ginekologa. Skupia się na edukacji wyjaśniającej dlaczego wzrost masy ciała u kobiety w ciąży jest tak ważny i istotny dla prawidłowego rozwoju jej dziecka oraz pokazuje jego epizodyczny, tymczasowy charakter.

Model leczenia zaburzeń odżywiania w ciąży musi być wieloaspektowy oraz indywidualnie dopasowany do każdej z kobiet. Uwzględniając te czynniki tworzymy  realną szansę na pożądane efekty oraz ochronę przyszłej mamy i dziecka przed poważnymi komplikacjami zdrowotnymi.

Czytaj więcej:

Pregoreksja jako jedno z zaburzeń odżywiania w ciąży – jak wygląda w teorii, mgr Paulina Pawełczyk