Zasady leczenia dietetycznego chorych po przebyciu martwiczej postaci ostrego zapalenia trzustki są takie same jak po przebyciu postaci obrzękowej, ale okresy stosowania ograniczeń dietetycznych są zwykle dłuższe. Dieta nie może jednak prowadzić do ubytku masy ciała. W tej grupie chorych mogą  pojawić się dodatkowe problemy w okresie rekonwalescencji.

Dowiedz sie więcej: Ostre zapalenie trzustki – przebieg kliniczny choroby

Trzustka ma ogromną rezerwę czynnościową i nawet usunięcie do 90% narządu może nie spowodować objawów niewydolności wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej.  Z tych względów w tej grupie chorych po przebyciu ostrego zapalenia trzustki sytuacja kliniczna może być różna. Ponadto w ostatnich latach udowodniono, że trzustka ma pewne możliwości regeneracji, co stwarza nadzieję na poprawę czynności metabolicznych i trawiennych w miarę upływu czasu od przebycia ostrej fazy OZT.

Dowiedz się więcej: Ostre zapalenie trzustki – czynniki predysponujące

Zaburzenia po przebyciu martwiczej postaci OZT

U ok. 15% pacjentów po przebyciu martwiczej postaci ostrego zapalenia trzustki występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej, a u kilku procent rozwija się cukrzyca wymagająca leczenia przez diabetologa. Zasady postępowania z cukrzycą u tych chorych nie odbiegają od ogólnie przyjętych w innych postaciach tej choroby. Należy jednak mieć na uwadze, że w sporadycznych przypadkach cukrzyca może stwarzać spore problemy z powodu dużej wrażliwości na insulinę i chwiejności stężenia cukru we krwi u tych chorych.

Podobny odsetek pacjentów po przebyciu martwiczej postaci ostrego zapalenia trzustki, zwłaszcza w pierwszym okresie rekonwalescencji, ma objawy niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki (objawy dyspeptyczne, wzdęcia, biegunka tłuszczowa). Wymaga to podawania wyciągów trzustkowych według zaleceń lekarskich. Zwykle zaczynamy od dawki ok. 10-16 tys. jednostek lipazy w postaci nowoczesnych preparatów podczas każdego posiłku. Jeżeli objawy ustąpią, staramy się dobrać najmniejszą dawkę skuteczną, czasami stosowaną do obfitszych posiłków.

Pierwsze korzystne efekty pod względem klinicznym można uzyskać już po kilkunastu dniach leczenia. Jeżeli dawka jest nieskuteczna, podwajamy ją, podając do każdego posiłku 20-32 tys. jednostek lipazy. Przy średnio pięciu posiłkach na dobę, które chorzy powinni spożywać, daje to dobową dawkę pankreatyny w przeliczeniu na aktywność lipazy od 100 do 160 tys. jednostek.

Istotnym kryterium oceny skuteczności leczenia, obok ustąpienia biegunki tłuszczowej, jest zachowanie się masy ciała. Chorzy po przebyciu ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki z następowymi objawami niewydolności zewnątrzwydzielniczej na ogół chudną. Dlatego, oprócz korekcji leczenia dietetycznego, nie należy zbyt szybko obniżać dawki preparatów trzustkowych, aż do uzyskania wzrostu masy ciała, a przynajmniej zatrzymania jej spadku.

Leczenie bólów brzucha

Jednym  z trudnych problemów klinicznych u chorych po przebyciu martwiczej postaci OZT są nawracające bóle brzucha. Ich geneza jest złożona. W łagodniejszych postaciach może zależeć od zespołu dyspeptycznego towarzyszącego niewydolności zewnątrzwydzielniczej. Jednakże u części chorych bóle są spowodowane utrudnieniem w odpływie soku trzustkowego, co jest wynikiem zmian w przewodach trzustkowych. W pierwszym okresie leczenia staramy się zmniejszyć lub usunąć ból poprzez powrót do diety łatwostrawnej (jak w pierwszym etapie rekonwalescencji) oraz poprzez leczenie wyciągami trzustkowymi. Zwykle w leczeniu postaci bólowych zaczynamy od dawek większych (20-32 tys. jednostek lipazy do posiłku) i przy uzyskaniu korzystnego efektu zmniejszamy dawkę do połowy. Jeżeli w ciągu 2-3 miesięcy od wypisania ze szpitala bóle nie ustąpią, chory wymaga ponownej diagnostyki metodami obrazowania (USG, TK, ECPW), w celu oceny, czy przyczyną bólu nie są powikłania, np. w postaci powiększającej się torbieli rzekomej, wymagającej leczenia endoskopowego lub chirurgicznego, lub oceny przewodów trzustkowych (zwężenia ).

W okresie rekonwalescencji mogą powstać powikłania związane z przebyciem ostrego zapalenia trzustki (powstanie torbieli, zakażenie, krwotok do torbieli, martwicze postacie zapalenia), które mogą się ujawnić jeszcze w okresie ostrym choroby lub później. Wymagają one leczenia szpitalnego, a dieta powinna zostać zmodyfikowana jak w ostrej fazie choroby.

Dowiedz się więcej: Opieka nad pacjentem i postępowanie dietetyczne po opuszczeniu szpitala po przebyciu postaci obrzękowej ostrego zapalenia trzustki

Ilustracja: Trzustka wg rysunku Johanna Georga Wirsunga (1644 r.). Wellcome Library, London. Licencja CC BY 4.0