Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym

Wiedza o żywności i żywieniu oraz ich wpływie na zdrowie człowieka jest ogromna i podlega stałej ewolucji i zmianom. Dlatego również Piramida co pewien czas podlega pewnym modyfikacjom.

Aktualna Piramida jest odpowiedzią na zalecenia WHO, zawiera w sobie ideę „Mniej cukru, soli i tłuszczu, więcej błonnika”. Ostatnie badania wskazują ponad wszelką wątpliwość, że warzywa i owoce powinny być podstawą naszego żywienia. Dostarczają bowiem wielu bezcennych składników (mineralnych, witamin, polifenoli) i w istotny sposób zmniejszają zachorowalność i umieralność na choroby układu krążenia, cukrzycę i nowotwory oraz wydłużają długość życia człowieka. Z tych powodów warzywa i owoce w Piramidzie znalazły się u jej podstawy.

Poza żywieniem dla naszego zdrowia bardzo ważna jest codzienna aktywność fizyczna, co najmniej 30–45 minut dziennie. Łącznie z dobrze zbilansowanym żywieniem pozwala zapobiec rozwojowi bardzo niebezpiecznej dla naszego zdrowia zarówno nadwagi, jak i otyłości.

Pamiętać należy, że osoby z rozpoznanymi chorobami (m.in. udar, zawał, osteoporoza, cukrzyca typu 2) wymagają indywidualnych zaleceń żywieniowych.

* Informacja o prawach autorskich

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA

związane z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym

  1. Spożywaj posiłki regularnie (5–6 co 2–3 godziny). Pamiętaj o piciu płynów, co najmniej 2 l dziennie.
  2. Warzywa i owoce spożywaj jak najczęściej, co najmniej połowę, tego co jesz. Częściowo – 1-2 porcje – możesz zastąpić sokami (200-400 ml).
  3. Spożywaj produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste.
  4. Codzienne spożywaj produkty mleczne – głównie fermentowane (jogurty, kefiry) – co najmniej 3 duże szklanki. Możesz częściowo zastąpić je serami.
  5. Jedz ryby, jaja, chude mięso i nasiona roślin strączkowych. Wybieraj oleje roślinne. Ograniczaj spożycie mięsa czerwonego, przetworzonych produktów mięsnych i tłuszczów zwierzęcych.
  6. Unikaj spożycia cukru i słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).Unikaj picia napojów słodzonych
  7. Nie dosalaj potraw i kupuj produkty z niską zawartością soli. Używaj ziół – mają cenne składniki i poprawiają smak.
  8. Nie spożywaj alkoholu.
  9. Pamiętaj o codziennej suplementacji diety witaminą D (2000 j.m./dobę).
  10. Bądź codziennie aktywny fizycznie i umysłowo. Angażuj się w każdą działalność społeczną,która daje Ci satysfakcję.

 

Dodatkowych 10 praktycznych zaleceń żywieniowych i stylu życia dla osób w wieku starszym

  1. Posiłki powinny być urozmaicone, małe objętościowo i świeżo przygotowane. Przynajmniej jeden posiłek w ciągu dnia powinien być ciepły.
  2. Należy pić płyny dość często, małymi łykami, nawet wtedy, kiedy nie odczuwa się pragnienia. Zapobiegnie to odwodnieniu organizmu.
  3. Warzywa i owoce, jeśli nie są dobrze tolerowane, można spożywać rozdrobnione, przetarte lub w postaci soków.
  4. U osób mających problem z gryzieniem lub połykaniem należy przygotowywać posiłki półpłynne lub płynne. Dlatego powinno się rozdrabniać posiłki z dodaniemodpowiedniej ilości płynów.
  5. Stosowanie świeżych lub suszonych ziół do przyprawiania potraw pozwala na ograniczenie dodatku soli oraz zwiększa atrakcyjność smakowo-zapachową i wizualną posiłków.
  6. Wraz z wiekiem istnieje duże ryzyko niedoboru witamin i składników mineralnych. innych suplementów – tylko po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
  7. Uważaj, co jesz, gdy zażywasz leki. Istnieje możliwość groźnych interakcji pomiędzy żywnością, suplementami diety a zażywanymi lekami – sprawdź to (przeczytaj ulotkę o leku, spytaj lekarza). Leki zawsze popijaj wodą.
  8. Jeśli zachodzi potrzeba zmiany dotychczasowego sposobu żywienia, to należy to robić powoli, stopniowo.
  9. Dbaj o codzienną aktywność fizyczną. Nawet gimnastyka na krześle lub w obrębie łóżka (wykonywana samodzielnie lub z pomocą innych osób) przynosi wymierne korzyści zdrowotne.
  10. Angażuj się w utrzymanie kontaktów rodzinnych i społecznych. Nie izoluj się.

 

Czytaj więcej:

Komentarze ekspertów do Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób starszych

Pobierz infografikę:

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób starszych

 

* Piramida Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym, w tym wszystkie jej elementy tekstowe i graficzne („Piramida”) stanowi własność Instytutu Żywności i Żywienia im. dr. med. A. Szczygła w Warszawie i podlega ochronie prawnej wynikającej z przepisów o prawie autorskim. Każdorazowe użycie Piramidy dokonane na potrzeby inne niż dla własnego użytku osobistego, a w szczególności powielanie, rozpowszechnianie, zwielokrotnianie i modyfikowanie Piramidy wymaga uprzedniej, pisemnej zgody Instytutu Żywności i Żywienia. Korzystanie z Piramidy bez uzyskania stosownej zgody może zostać uznane za działanie naruszające chronione prawem interesy Instytutu Żywności i Żywienia.

Sprawne ciało równa się sprawny umysł na długo!

Sprawne ciało równa się sprawny umysł na długo!

Naukowcy nie mają najmniejszej wątpliwości, że takie formy ruchu jak pływanie, bieganie, jazda na rowerze i inne aktywności o charakterze aerobowym (wysiłek tlenowy) zmniejszają ryzyko zachorowania na wiele schorzeń cywilizacyjnych – takich jak cukrzyca czy choroby układu krążenia – ale także sprawiają, że mózg lepiej pracuje! Badacze podkreślają, że ćwiczenia zwiększające aktywizację układu krążenia jednocześnie powodują lepsze utlenienie mózgu i sprawniejsze dostarczenie substancji odżywczych do komórek mózgowych.

Zobacz: Aktywność fizyczna i jej wpływ na mózg

W najnowszych opracowaniach naukowych czytamy, że pod wpływem stymulacji, jaką daje  aktywność fizyczna w postaci 3-miesięcznego treningu tlenowego ludzki mózg wytwarza nowe neurony i komórki nerwowe. Co ważne, nowe komórki pojawiają się w tzw. zakręcie zębatym hipokampa, czyli w obszarze, który jest odpowiedzialny za procesy poznawcze, pamięć, uczenie się, skupienie i podzielność uwagi, a także wspomnienia czy też emocje.

Naukowcy wskazują, że podczas szybszego marszu, marszobiegu czy biegania, a także ćwiczeń gimnastycznych nasz mózg zaczyna produkować większą ilość neurohormonów pełniących rolę sygnałów informacyjnych pomiędzy układem nerwowym a układem wewnątrzwydzielniczym. Taka czynność wpływa na lepszy przepływ „informacji” między poszczególnymi układami naszego organizmu powodując prawidłowe jego funkcjonowanie na dłużej.

 

Czy ćwiczenia fizyczne w starszym wieku poprawiają pamięć i funkcję hipokampa?

Wśród wielu badań dotyczących wpływu aktywności fizycznej na nasz mózg, procesy poznawcze, czy zapamiętywanie szczególnie ważne wnioski wynikają z obserwacji dotyczących osób starszych. Okazało się, że nie tylko u osób młodych widoczny jest korzystny wpływ ruchu. Ćwiczenia mogą bowiem przenosić działania ochronne nawet jeśli zostały podjęte już po okresie wieku średniego. Aktywność fizyczna osób starszych – o charakterze umiarkowanych wysiłków niepowodujących nadmiernego obciążenia organizmu, a podejmowana systematycznie – wpływa korzystnie na dotlenienie mózgu i, jak wskazują niektóre badania, spowalnia procesy starzenia oraz postępowanie degeneracji układu nerwowego. Porównując aktywnych seniorów – biorących udział w zajęciach sprawnościowych o charakterze tlenowym – do rówieśników o siedzącym trybie życia, wykazano lepsze wyniki w testach pamięciowych i rozwiązywaniu zadań z logiki u osób aktywnych.

Nasz mózg potrzebuje zatem takich bodźców w postaci ruchu, aby jak najdłuższej sprawnie funkcjonować, utrzymywać procesy pamięciowe i koncentracji na jak najwyższym poziomie. Starzenie aktywne oznacza nie tylko sprawne ciało, ale także sprawny umysł na długie lata!

 

Czytaj więcej:

Aktywność fizyczna w profilaktyce chorób wieku starszego

O czym warto pamiętać w zajęciach ruchowych seniorów?

Codzienny ruch a sprawność funkcjonalna seniorek

Sekret długowiecznych

Infografika do pobrania: Jak się nawadniać w trakcie aktywności fizycznej

 

1. Erickson KI, Miller DL, Weinstein AM, Akl SL, Banducci SE. Physical activity and brain plasticity in late adulthood:a conceptual review. Ageing Res. 2012;4:34-47,

2. Van Praag H, Shubert T, Zhao C, Gage FH. Exercise enhances learning and hippocamp al neurogenesis in aged mice. J Neurosci. 2005;25:8680- 8685,

3. Duzel E., van Praag H.,  Sendtner M. Can physical exercise in old age improve memory and hippocampal function? BRAIN 2016: 139; 662–673.

Podejście do życia na „Złote Lata”

Podejście do życia na „Złote Lata”

Nie rezygnuj z kontaktów towarzyskich! Korzystaj z różnych wykładów, szkoleń i zajęć dla seniorów. Może podczas wykładów zainteresuje Cię jakiś konkretny temat i odkryjesz nową pasję, albo poznasz osobę, która podziela Twoje poglądy i wspólnie rozpoczniecie wspaniałą znajomość? Nie zapominaj, że życie potrafi zaskakiwać nas na każdym kroku! Może spotkasz osobę, która podziela Twoje zainteresowania? Zawieranie i pielęgnowanie przyjaźni sprawia ludziom radość i napawa optymizmem.

Starość ma wiele zalet. Im jesteśmy starsi, tym z większą łatwością umiemy sobie poradzić z większością problemów, dzięki nabytemu już doświadczeniu. Z biegiem lat doceniamy małe rzeczy, potrafimy dokonać mądrzejszych wyborów, nasze życiowe cele są bardziej uzasadnione i trafne.

Przeżycie znacznej liczby lat kształtuje także podejście do różnych spraw i sytuacji. Może to czasem powodować niechęć do modyfikacji. Jednak wprowadzenie jakichkolwiek zmian w życiu, bądź ich akceptacja, jest trudna niezależnie od wieku. Wiele obaw przed zmianą wynika z mitów na temat starzenia się, które są przesadzone i nadmiernie głoszone przez  media, lub po prostu są błędnie powielane przez społeczeństwo.

Ciekawe formy aktywności i zajęć twórczych dla osób po 65. roku życia:

  • uniwersytety trzeciego wieku

  • kluby seniora

  • wycieczki integracyjne, pielgrzymki

  • różnego rodzaju kursy, np. kurs rysunku, kursy językowe dla seniorów

  • wykłady edukacyjne, np.  poświęcone kwestiom zdrowego odżywiania się

  • szkolenia, np.  z zakresu obsługi komputera

  • zajęcia ruchowe, np. taniec towarzyski dla seniorów, zajęcia w wodzie, gimnastyka połączona z rehabilitacją dla seniorów itd.

Powyższe przykłady są świetną propozycją do rozwijania swoich pasji, aktywności twórczej i utrzymywania dobrej kondycji fizycznej. Zajęcia te poruszają tematy z wielu dziedzin wiedzy i nauki, życia społecznego, profilaktyki zdrowotnej, czy sztuki – każdy znajdzie coś dla siebie. W dobie komputerów świetnym rozwiązaniem może okazać się właśnie wybór kursu komputerowego, po ukończeniu którego osoba starsza bez problemu będzie umiała poruszać się w wirtualnym świecie. Warsztaty edukacyjne poświęcone zdrowiu mogą dotyczyć tematyki prawidłowego odżywiania osób po 65. roku życia: dlaczego jest ono tak istotne w wieku podeszłym i na co warto zwracać uwagę podczas codziennych zakupów. Takie warsztaty nie tylko dostarczą wiedzy o prawidłowym odżywaniu, lecz także pozwolą na nawiązanie nowych znajomości.

Zajęcia ruchowe to właściwy wybór dla osób chcących pozbyć się nadmiaru kilogramów, mających podwyższony poziom cholesterolu czy cukru we krwi, ale także chcących zadbać o kondycję fizyczną. 

 

Mity związane z procesem starzenia

Mity związane z procesem starzenia

1. Czy starzenie oznacza niepełnosprawność?

Faktem jest, że zdrowie w miarę upływu czasu pogarsza się (czytaj więcej). To nie oznacza, że nie jesteśmy w stanie zachować niezłej, dobrej lub bardzo dobrej kondycji fizycznej w wieku 70 lat! Jaki jest na to sposób?

Codzienna aktywność fizyczna, spożywanie zdrowych, naturalnych i nieprzetworzonych produktów spożywczych, unikanie używek (alkohol, papierosy) i czerpanie radości z życia. Czynniki te pomogą zmniejszyć ryzyko przewlekłych chorób, które wzrasta wraz z wiekiem.

2. Problemy z pamięcią i zmniejszenie zdolności poznawczych – czy to nieodzowne elementy starzenia się?

Na trening mózgu nigdy nie jest za późno. Codziennie można wzmacniać komórki nerwowe w prosty sposób! Grajmy w szachy lub karty, rozwiązujmy krzyżówki, quizy czy sudoku. A ponadto dostarczajmy razem z dietą odpowiednie ilości kwasów tłuszczowych omega-3.

Naukowcy wykazali, że choroba Alzheimera i inne choroby neurodegeneracyjne mają ścisły związek z niskim poziomem kwasów tłuszczowych omega-3! Dobrym źródłem tych kwasów tłuszczowych są ryby, orzechy, oleje roślinne (np. lniany, rzepakowy, oliwa z oliwek), a także w mniejszej ilości jagody, szpinak. Lekki napar z kawy także zwiększa aktywność komórek nerwowych, usprawnia pamięć i koncentrację, a słuchanie muzyki klasycznej poprawia wrażliwość pnia mózgu na dźwięk mowy ludzkiej.

3. Nie można się niczego nauczyć na starość?

To w 100% mit!!! Obsługa komputera, telefonu komórkowego, kurs rysunku czy tańca nie są zarezerwowane tylko i wyłącznie dla osób młodych. Wyzwania te można podejmować w każdym wieku! Dodatkowe zajęcia pobudzają mózg do twórczej pracy, a ruch wzmacnia mięśnie, kręgosłup i kości. Nowe umiejętności doskonale wpłyną na nastrój i samopoczucie oraz podniosą samoocenę. Zdamy sobie sprawę, że nie ma dla nas ograniczeń wiekowych do pokonywania trudnych zadań!

4. Nie ma interesujących i rozwijających zajęć dla osób starszych?

To absolutna nieprawda! Spójrzmy na nasze propozycje!