Dietetyczne sposoby na Helicobacter pylori
To właśnie H. pylori może być jedną z przyczyn zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka/dwunastnicy, rzadziej raka żołądka czy niedokrwistości z niedoboru żelaza. Objawowa i potwierdzona klinicznie infekcja H. pylori wymaga leczenia antybiotykami i lekami obniżającymi kwasowość soku żołądkowego. Problemem jest jednak oporność bakterii na część antybiotyków stosowanych do tej pory w terapii, a także efekty uboczne leczenia takie jak biegunka, nudności czy zaburzenia smaku. Dlatego też poszukiwane są inne metody zmniejszania zakażenia H. pylori, a jako jedną z nich wskazuje się wykorzystywanie antybakteryjnego potencjału naturalnych substancji obecnych w codziennej diecie.
Infekcja Helicobacter pylori – co jej sprzyja, a co przed nią chroni
Dane dotyczące wpływu sposobu żywienia i wybranych elementów stylu życia na zakażenie H.pylori nie są jednoznaczne. Niektóre badania wskazują, że produkty słone, konserwowe, wędzone, mięsne zwiększają ryzyko infekcji H. pylori, podczas gdy w innych nie udowodniono związku między spożywaniem żywności konserwowej a zakażeniem. W kilku badaniach potwierdzono też, że palenie papierosów zwiększa ryzyko infekcji H. pylori, zaś alkohol nie ma wpływu. Z kolei wysokie spożycie warzyw i owoców jest określane jako czynnik chroniący przed zakażeniem. Przestrzeganie zasad higieny również może zmniejszyć ryzyko zakażenia. Dotyczy to nie tylko higieny osobistej ale także higieny związanej z konsumpcją, np. dokładne mycie surowych warzyw i owoców przed spożyciem.
Dieta w Helicobacter pylori
Niektóre składniki żywności mogą działać bakteriostatycznie i bakteriobójczo na H.pylori co potwierdzono w badaniach przeprowadzonych zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i u ludzi, i zwierząt. Wśród tych substancji można wymienić polifenole, izotiocyjaniany, olejki eteryczne czy laktoferynę. Niektóre z nich mogą np. hamować aktywności ureazy – enzymu, dzięki któremu bakteria jest w stanie przetrwać w bardzo kwaśnym środowisku żołądka, inne utrudniają przyczepność H.pylorii do śluzówki żołądka. Dodatkowo niektóre produkty mogą działać np. poprzez swoją wysoką osmolarność. Warto więc w codziennym jadłospisie uwzględnić produkty zawierające wymienione składniki zwłaszcza, że często produkty te są powszechnie dostępne i łatwe do wkomponowania w codzienny jadłospis. Zatem jakie to produkty?
- Owoce jagodowe: truskawki, maliny, jagody, jeżyny, borówka amerykańska, żurawina zawierają polifenole wykazujące silną aktywność bakteriostatyczną nawet wobec szczepów H. pylori opornych na klarytromycynę czyli jeden z antybiotyków stosowanych w zwalczaniu zakażenia tą bakerią. W jednym zbadań przeprowadzonych z podwójnie ślepą próbą potwierdzono, że regularne picie soku żurawinowego może hamować zakażenie H. pylori, a efekt ten obserwowano przy spożywaniu 250 ml soku dziennie już po 35 dniach.
- Warzywa kapustne m.in. kapusta, kalafior, brokuł, kalarepa, brukselka czy rzepa zawierają izotiocyjaniany o właściwościach antynowotworowych. W wieloletnim badaniu dużej populacji chińskiej wykazano, że u osób o wyższym stężeniu metabolitów izotiocyjanianów w moczu ryzyko raka żołądka było niższe co wiązano m.in. z ich baktriobójczym działaniem wobec H. pylori. W innym badaniu stwierdzono, że spożywanie 70 g kiełków brokuła dziennie przez osoby z potwierdzonym zakażeniem H. pylori znacząco osłabiało kolonizację tej bakterii i co ważne badani nie uskarżali się na żadne dolegliwości po spożywaniu kiełków.
- Mleko i wybrane przetwory mleczne – mleko zawiera laktoferynę, białko o właściwościach antybakteryjnych. W metaanalizie kilku badań dotyczących zwalczania zakażenia H. pylorii (eradykacji) wykazano, że laktoferyna z mleka krowiego zwiększała liczbę skutecznych eradykacji oraz zmniejszała efekty uboczne farmakoterapii. Wspomagająco w trakcie leczenia antybiotykami można również uwzględnić jogurty, kefiry zawierające probiotyki.
- Miody – w badaniach laboratoryjnych potwierdzono, że wykazują one działanie bakteriostatyczne wobec H. pylori i hamują aktywność ureazy. W jednym z badań przeprowadzonym wśród osób z objawami dyspeptycznymi zaobserwowano, że u tych którzy spożywali miód przynajmniej jednego dnia w tygodniu istotnie rzadziej stwierdzano zakażenie H.pylori w porównaniu do tych, którzy miód jadali rzadziej.
- Zielona herbata – zawiera katechiny silne hamujące działanie ureazy. W badaniach na zwierzętach wykazano, że stężenie katechin występujące w naparze z zielonej herbaty jest wystarczające by hamować rozwój H.pylori w błonie śluzowej żołądka. Niektóre badania obserwacyjne wskazują na rzadsze występowanie zakażenia H.pylori wśród osób pijących zieloną/czarną herbatę co najmniej jeden dzień w tygodniu w porównaniu do pijących te napoje rzadziej.
- Zioła i przyprawy – cynamon, imbir, kardamon, kolendra, rozmaryn, majeranek, oregano, cząber, szałwia, mięta, bazylia, lebiodka, anyż czy kminek zawierają olejki eteryczne o działaniu silnie hamującym wzrost H. pylori.
Potencjalnie terapeutycznie mogą działać także czosnek, owoce dzikiej róży, lukrecja, nierafinowana oliwa z oliwek czy olej z nasion czarnej porzeczki.
Probiotyki
Zgodnie z najnowszymi wytycznymi grupy roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, w czasie terapii eradykacyjnej zaleca się stosowanie probiotyków. Do probiotyków o udokumentowanym działaniu zwiększającym skuteczność eradykacji H. pylori należą określone szczepy Lactobacillus spp. i Bifidobacterium. Wykazano, że Lactobacillus spp. (L. reuteri DSM17648) i Saccharomyces boulardii poprawiają skuteczność eradykacji i zmniejszają częstość działań niepożądanych.
Podsumowując, należy przestrzegać ogólnych zasad zdrowego żywienia. Przy nasilonych objawach dyspeptycznych warto stosować dietę lekkostrawną i ograniczyć spożycie tych produktów, które nasilają dolegliwości co bywa osobniczo zmienne. Warto też, przy założeniu, że będą dobrze tolerowane, uwzględnić w codziennym jadłospisie opisane wyżej produkty o potencjalnym działaniu hamującym aktywność H. pylori.
Piśmiennictwo
- Jaroń K., Pietrzak A., Daniluk J. i wsp. Diagnostic and therapeutic recommendationson Helicobacter pylori infection. Recommendations of the Working Group of the Polish Society of Gastroenterology. Gastroenterology Rev. 2023; 18: 225-248.
- Tacikowski T., Bawa S., Gajewska D. et al.: Current prevalence of Helicobacter pylori infection in patients with dyspepsia treated in Warsaw, Poland. Gastroenterology Rev. 2017, 12 (2): 135–139.
- Hołubiuk Ł., Imiela J.: Diet and Helicobacter pylori infection. Gastroenterology Rev. 2016, 11 (3): 150–154.
- Mhaskar R.S., Ricardo I., Azliyati A. et al.: Assessment of risk factors of Helicobacter pylori infection and peptic ulcer disease. J Glob Infect Dis. 2013, 5: 60–67.
- Zhang L., Ma J., Pan K., et al. Efficacy of cranberry juice on Helicobacter pylori infection: a double-blind, randomized placebo-controlled trial. Helicobacter 2005, 10: 139-145.
- Yanaka A., Fahey J.W., Fukumoto A. et al. Dietary sulforaphane-rich broccoli sprouts reduce colonization and attenuate gastritis in Helicobacter pylori-infected mice and humans. Cancer Prev Res (Phila). 2009, 2: 353-360.
- Sachdeva A., Nagpal J.: Meta-analysis: efficacy of bovine lactoferrin in Helicobacter pylori eradication. Aliment Pharmacol Ther 2009, 29: 720-30.
- Song H-Y., Zhou L., Liu D-Y. et al.: What roles do probiotics play in the eradication of Helicobacter pylori? Current knowledge and ongoing research. Gastroenterol Res Pract. 2018, https://doi.org/10.1155/2018/9379480
- Boyanova L., Iliewa J., Gergova G. et al.: Honey and green/black tea consumption may reduce the risk of Helicobacter pylori infection. Diagn Microbiol Infect Dis. 2015; 82: 85-86.
- Tomas M., Pietrzak W., Nowak R.: Substancje pochodzenia naturalnego w walce z zakażeniami Helicobacter pylori. Post Fitoter. 2012, 1: 22-27.
- Keenan J.I., Salm N., Hampton M.B. et al.: Individual and combined effects of foods on Helicobacter pylori growth. Phytother. Res. 2010, 24: 1229–1233.
- Monno R., De Laurentiis V., Trerotoli P. et al.: Helicobacter pylori infection: association with dietary habits and socioeconomic conditions. Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2019, https://doi.org/10.1016/j.clinre.2018.10.002
