Czy warto obniżać poziom cholesterolu?

Czy warto obniżać poziom cholesterolu?

Cholesterol jako czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (ChSN)

Jak wynika z licznych wieloletnich badań obserwacyjnych i klinicznych, podwyższone stężenie cholesterolu w surowicy, zwłaszcza cholesterolu LDL (LDL-C), czyli popularnie określanego jako „zły cholesterol” wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ChSN. Cholesterol krążący w osoczu przenika przez śródbłonek naczynia, gdzie się osadza i wywołuje ciąg zjawisk patologicznych prowadzących do rozwoju blaszki miażdżycowej. Wiadomo również o korzyściach płynących ze zmniejszenia stężenia LDL-C poprzez zmianę stylu życia, głównie sposobu żywienia, oraz zastosowanie leków obniżających stężenie tego lipidu. Pozwala to uzyskać zmniejszenie występowania incydentów sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu oraz zgonów z powodu tych chorób. Obniżenie stężenia cholesterolu w surowicy o 38 mg/dl (1 mmol/L) prowadzi do zmniejszenia ryzyka zgonu z powodu zawału serca i udaru mózgu, jak również zawału niezakończonego śmiercią o 20-25%. Dlatego też obniżenie cholesterolu LDL jest jak najbardziej uzasadnione, co wykazano w raportach ekspertów europejskich, amerykańskich i polskich dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych i profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.

 

Statyny jako leki obniżające stężenie cholesterolu w surowicy

Statyny są lekami podstawowymi w leczeniu zaburzeń lipidowych. Korzystne efekty stosowania tych leków w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych znane są od ponad 30 lat. Działanie statyn wykazano w licznych badaniach klinicznych i metaanalizach. Jednakże statyny, podobnie jak inne leki stosowane w leczeniu chorób przewlekłych, mogą wywoływać objawy niepożądane. Wśród tych objawów najczęściej wymienia się miopatię charakteryzującą się osłabieniem i/lub bólami mięśni oraz podwyższenie enzymów wątrobowych. Może również wzrosnąć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.

Dlatego też podczas leczenia statynami poza kontrolą lipidogramu należy kontrolować stężenie glukozy we krwi, transaminazy i inne wskaźniki, o czym decyduje lekarz. Po zmianie statyny na inną lub zmniejszeniu dawki tego leku objawy niepożądane zwykle ustępują. Jeżeli nie, to można zastosować inne leki, takie jak ezetymib i/lub leki nowej generacji – inhibitory PCSK9 (alirocumab, evolocumab). Inhibitory PCSK9 podaje się w iniekcji, co 2 tygodnie lub raz na miesiąc. Pomocne w obniżeniu stężenia cholesterolu mogą być również produkty (jogurty, margaryny) zawierające sterole bądź stanole oraz suplementy diety zawierające monokolinię i bergamotkę. Obniżają one stężenie cholesterolu średnio o około 10-15%.

Leki obniżające cholesterol należy przyjmować przewlekle, gdyż przerwanie terapii prowadzi do ponownego wzrostu poziomu cholesterolu w surowicy i ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych.

 

Dieta a poziom cholesterolu

Należy podkreślić, że niezależnie od przyjmowanych leków osoba z hipercholesterolemią powinna wprowadzić zmiany w sposobie żywienia, czyli tłuszcze zwierzęce zastąpić tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, oleje roślinne z wyjątkiem oleju palmowego i kokosowego), ograniczyć produkty zawierające cholesterol oraz zwiększyć spożycie warzyw i owoców. Dzięki zmianom w sposobie żywienia można obniżyć poziom cholesterolu w surowicy nawet o 20%. Systematyczne przyjmowanie leków (statyny, inhibitory PCSK9) pozwala obniżyć stężenie cholesterolu o około 50%. Obniżenie poziomu cholesterolu wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zawału serca i udaru mózgu oraz wydłuża życie.

 

U kogo badać stężenie cholesterolu?

Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego badanie lipidogramu (stężenie cholesterolu całkowitego, LDL-C, HDL-C, trójglicerydy) powinno być wykonane u osób:

  • z rozpoznana chorobą sercowo-naczyniową
  • z cukrzycą
  • z nadciśnieniem tętniczym
  • palących papierosy
  • gdy BMI ≥ 30 kg/m² lub obwód talii u mężczyzn > 94 cm; a u kobiet > 80 cm
  • gdy w rodzinie występuje przedwczesna ChSN
  • z przewlekłą chorobą nerek
  • z rodzinna hipercholesterolemią i innymi zaburzeniami lipidowymi występującymi w rodzinie
  • u mężczyzn > 40 roku życia i kobiet > 50 roku życia – jeżeli lekarz zdecyduje.

 

W Polsce podwyższony poziom cholesterolu w surowicy ma około 61% populacji. Bardzo duże zagrożenie chorobami sercowo-naczyniowymi dotyczy zwłaszcza osób z rodzinną hipercholesterolemią, u których poziom cholesterolu w surowicy przekracza wartość 310 mg/dl, bądź LDL-C powyżej 190 mg/dl. Zaburzenie to jest dziedziczone i występuje z częstością 1 przypadek na 200 osób. Szacuje się, że w Polsce na rodzinną hipercholesterolemię cierpi około 150 tys. osób. Nieleczona hipercholesterolemia zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu oraz może skrócić życie o 20-30 lat.

 

Podsumowując, zgodnie z obecnym stanem naukowej wiedzy medycznej, podwyższony poziom cholesterolu w surowicy jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Obniżenie stężenia cholesterolu przynosi korzyści kliniczne, takie jak zmniejszenie ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Podstawą postępowania obniżającego poziom cholesterolu jest zmiana stylu życia, w tym sposobu żywienia oraz leki. Przyjmowanie leków obniżających cholesterol, w tym statyn, jest bezpieczne, jeżeli jest prowadzone pod kontrolą lekarza.

 

Przeczytaj również:

 

Orzechy zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia

Znaczenie ryb w profilaktycen chorób sercowo – naczyniowych

Żywienie w kontroli zaburzeń lipidowych

  1. Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS) do spraw leczenia zaburzeń lipidowych. Kardiol. Pol., 2016, 74, 11: 1234-1318.
  2. Szymański F.M., Barylski M., Cybulska B., et. al.: Recommendation for the management of dyslipidemia in Poland – Third Declaration of Sopot. Interdisciplinary Expert Position Statement endorsed by the Polish Cardiac Society Working Group on Cardiovascular Pharmacotherapy. Cardiol. J., 2018, 25, 6, 655-665.
  3. Banaszak M., Jankowski P., Jóźwiak J. et. al.: PoLA/CFPiP/PCS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias for Family Physicians 2016, Arch. Med. Sci., 2017, 13, 1, 1-45.
  4. Grundy S.M., Stone N.J., Bailey A.L., et. al.: 2018 Cholesterol Clinical Practice Guidelines. A Report of the American College of Cardiology/American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines Circulation, 2018, Nov 10.
Co jeść, by mieć zdrową cerę?

Co jeść, by mieć zdrową cerę?

Codzienna dieta ma znaczenie dla zachowania odpowiedniego stanu zdrowia i utrzymania naszej skóry we właściwej kondycji.  Nieodpowiednia kompozycja diety oraz niedobory niektórych składników mogą w postaci pierwszych symptomów objawiać się problemami skórnymi. Istnieją też pewne składniki, na które powinny zwrócić szczególną uwagę osoby zmagające się z niedoskonałościami skóry. Wśród nich wymienia się witaminę C, witaminę A, witaminę E, witaminę D, witaminę PP, cynk, siarkę, miedź oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Dieta pełna warzyw

Codzienny jadłospis powinien obfitować przede wszystkim w warzywa. Można dodawać je praktycznie do każdego posiłku. Minimalna ilość warzyw w ciągu dnia to 400 g, ale rekomenduje się nawet ich wyższe spożycie – około 700 g. W ten sposób dostarczymy wiele składników odżywczych pozytywnie wpływających na cerę bez konieczności spożywania suplementów diety. Swoje miejsce w codziennej diecie powinny mieć również owoce, spożywane nieco rzadziej niż warzywa. Należy mieć na uwadze, że warzywa i owoce są  bogatym źródłem antyoksydantów (witaminy  A, C, E, beta-karotenu, selenu oraz flawonoidów), które chronią nas przed działaniem wolnych rodników. Ważne jest urozmaicenie warzyw i owoców pod względem koloru. Każda z grup: zielone, żółte, czerwone, niebiesko-purpurowe oraz białe charakteryzuje się zawartością różnych substancji bioaktywnych cennych dla stanu naszej skóry.

 

Witamina C dla kolagenu

Witamina C oprócz swoich właściwości przeciwutleniających bierze udział w syntezie kolagenu oraz wpływa korzystnie na likwidację przebarwień skóry często występujących przy zmianach trądzikowych. By wzbogacić codzienną dietę w witaminę C  i dostarczyć jej ilość zgodnie z zapotrzebowaniem (75 mg)* wystarczy zjeść:

  • średnią paprykę (ok. 140g), lub
  • szklankę truskawek (ok. 150g), lub
  • średnią pomarańczę (ok. 200g).

Warto również sięgać po inne dobre źródła tej witaminy, które przedsatwione zostały na poniższym rysunku. Wśród tych najbogatszych źródeł witaminy C wymienia się: porzeczki, natkę pietruszki, paprykę i jarmuż.

Rys. 1

 

Nie trać witaminy C

Niektóre czynniki obniżają zawartość witaminy C w produktach. Należą do nich wysoka tempera (już 70oC powoduje straty witaminy C) oraz zaawansowana obróbka  (długotrwałe gotowanie czy obieranie warzyw i owoców ze skórki). Aby zminimalizować straty witaminy C warto:

  • skrócić czas gotowania do minimum,
  • starać się jeść surowe warzywa i owoce zamiast gotowanych,
  • gotować produkty zawsze od wrzącej wody,
  • gotować na parze -straty witaminy C w przypadku gotowania na parze są dużo mniejsze i wahają się w granicach 20 – 30%, w porównaniu do tradycyjnego gotowania w wodzie,
  • jadać większość warzyw i owoców ze skórką – zawierają one wiele składników odżywczych oraz błonnik pokarmowy poprawiający perystaltykę jelit,
  • przechowywać warzywa i owoce w zaciemnionym miejscu, tak aby nie dochodziło do utleniania się witamin pod wpływem promieni słonecznych.

 

Witamina A – doskonały koloryt skóry

Witamina A łącznie z jej prowitaminą (β-karoten) jest jedną z ważniejszych witamin wpływających na stan skóry, ponieważ odpowiada za normalizację wydzielania łoju oraz stan nawilżenia skóry. Niedobory tej witaminy mogą prowadzić do zmian skórnych, powodując suchość skóry, nieprawidłowe rogowacenie komórek i złuszczanie naskórka. Wykorzystanie witaminy A oraz jej pochodnych jest niezwykle efektywne w terapii trądziku pospolitego.

By uzyskać  pozytywne efekty działania tej witaminy i dostarczyć ilość tej witaminy zgodnie z zaleceniami (700 µg)  wystarczy spożyć dziennie (Rysunek 2):

  • 1 średnią surową marchew (ok. 45g),
  • 5-6 suszonych moreli,
  • średnią papryka (ok. 140g),
  • porcję 100g tuńczyka + 2 garście świeżego szpinaku(ok. 50g).

Rys. 2

 

Witamina D i E – nawilżenie skóry

Witamina D wpływa na stan skóry zmniejszając produkcję sebum. Wykazano, że jedną z przyczyn powstawania trądziku może być bakteria gram dodatnia – Propinibacteriumacnes. Jej rozrost może być jednak hamowany przez witaminę D. Najwięcej witaminy D pozyskujemy poprzez ekspozycję skóry na promieniowanie słoneczne. Jednocześnie ważne, by pamiętać o stosowaniu kremów z filtrem UV. Godne polecenia źródła pokarmowe witaminy D zostały przedstawione w tabeli 3. Dla osób z problemami skórnymi szczególnie polecane będą ryby (np. śledź, pstrąg, łosoś, makrela, tuńczyk), które jednocześnie będą dostarczać niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) oraz witaminy E. Substancje te wpływają na nawilżenie skóry oraz łagodzą stany zapalne.

Zgodnie z dziennym zapotrzebowaniem na witaminę D wystarczy spożyć:

  • 80 g śledzi lub
  • 110 g pstrąga łososiowego lub
  • 115 g łososia lub
  • Pastę z makreli i jaja: 90g makreli wędzonej + 2 jaja.

 

Rys. 3

Dla zapewnienia rekomendowanej ilości witaminy E wystarczy spożyć w ciągu dnia:

  • łyżkę oleju słonecznikowego+ kilka orzechów laskowych,
  • łyżeczkę nasion słonecznika+ garść pestek dyni + garść migdałów
  • porcję 80 g węgorza+średnią paprykę (ok. 140g) + łyżeczkę oliwy z oliwek.

Rys. 4

Warto również pamiętać, że witaminy A, D, E i K są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego w codziennym komponowaniu posiłków istotne jest uwzględnienie kilku prostych zasad:

  • Do surówek i sałatek dodawać odrobinę jogurtu lub oleju roślinnego, np. oliwy z oliwek.
  • posypać danie garścią orzechów, pestek dyniczy nasion słonecznika.
  • Ryby będące źródłem tłuszczów oraz inne produkty białkowe łączyć z dużą ilością warzyw.

 

Witamina PP – właściwości złuszczające

Witamina PP (niacyna, witamina B3) znana również jako kwas nikotynowy czy nikotynamid posiada właściwości złuszczające i przeciwzapalne. Ponadto podobnie jak witamina D może hamować rozwój bakterii Propionibacteriumacnes. Bardzo dobre efekty dają również miejscowo stosowane maści z nikotynamidem. By dostarczyć z codzienną dietą odpowiednią ilość tej witaminy możesz spożyć na przykład:

  • ok. 100 g ryżu brązowego + 70 g tuńczyka (zamiennie 115 g makreli wędzonej lub 120g łososia) lub
  • ok. 100 g tuńczyka + łyżkę nasion słonecznika.

Dobrym źródłem tej witaminy są również ryby takie jak makrela, tuńczyk i łosoś  oraz morele suszone (rysunek 5).

 

Rys. 5

Składniki mineralne dla zdrowej cery

Składnikami mineralnymi, które mogą wspomagać leczenie trądziku są cynk, selen, krzem oraz siarka. Cynk wykazuje działanie bakteriostatyczne, absorbuje nadmiar serum wspomagając leczenie łojotoku. Selen jest substancją antyseptyczną, przeciwutleniającą oraz przeciwzapalną, a krzem i siarka przyspieszają złuszczanie naskórka. Dla zwiększenia ilości spożytych składników mineralnych pozytywnie wpływających na stan skóry, wystarczy sięgać po dobre ich źródła. Dla zapewnienia odpowiedniej ilości cynku wystarczy spożyć:

  • 2 duże kromki chleba pełnoziarnistego + 1 jajo + 2 garście pestek dyni,
  • porcja 100 g soczewicy czerwonej + garść migdałów + 1 jajo.

 Kompozycją dostarczającą zalecane ilości miedzi może być:

  • Porcja 100 g soczewicy czerwonej + łyżeczka nasion słonecznika,
  • Porcja 100 g kaszy jaglanej + 2 suszone morele, Owsianka:3 łyżki płatków owsianych + garść pestek dyni + łyżka nasion słonecznika + 3-4 suszone śliwki + 3-4 suszone morele.

Rys. 6

Tylko zdrowe tłuszcze

Dieta korzystna dla zdrowej cery powinna bazować głównie na tłuszczach pochodzenia roślinnego i źródłach pokarmowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Tym samym istotne jest ograniczenie spożycia źródeł nasyconych kwasów tłuszczowych zawartych głównie w wysokotłuszczowych produktach odzwierzęcych.  Dla dobrej kondycji skóry warto zjeść dziennie garść orzechów włoskich, skomponować posiłek na bazie soi czy do sałatki dodać olej lniany lub z wiesiołka. Zawarty w produktach kwas ALA (alfa linolenowy) może korzystnie wpływać na wygląd skóry regulując gospodarkę lipidową naskórka, wykazuje także działanie przeciwstarzeniowe. W celu wzbogacenia diety w kwasy tłuszczowe korzystnie wpływające na kondycję cery warto w codziennej diecie uwzględniać najbogatsze źródła wielonienasyconych kwasów tłuszczowych przedstawionych poniżej.

WNKT – Wielonienasycone kwasy tłuszczowe

Ryc. 1.Źródła pokarmowe wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT)

 

 

  1. Divya SA, Sriharsha M, Narotham RK, Krupa SN, Siva TRK (2015) Role of Diet in Dermatological Conditions. J Nutr Food Sci 5: 400.
  2. Pullar, J.M.; Carr, A.C.; Vissers, M.C.M. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients 2017, 9, 866.
  3. J. Dawidziak, M.Balcerkiewicz ,,Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) część II Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne. Farmacja współczesna 2016; 9: 67-72
  4. A. Kamm, W. Barańska-Rybak ,,Wpływ żywienia jako czynnika środowiskowego na poprawę kondycji skóry wśród dorosłych kobiet z trądzikiem pospolitym’’ Żywienie a środowisko. Gdańsk 2016
Jaka dieta w otyłości? Zalecenia i jadłospis do pobrania

Jaka dieta w otyłości? Zalecenia i jadłospis do pobrania

Najważniejsze zalecenia dietetyczne w otyłości:

  1. Spożywaj niewielkie objętościowo i mało kaloryczne posiłki o regularnych porach (4-5 posiłków, co 3-4 godziny).
  2. Ogranicz jedzenie wieczorne i nocne – większą część posiłków spożyj w pierwszej połowie dnia.
  3. Śniadanie spożywaj maksymalnie godzinę po wstaniu. Nie pomijaj pierwszego posiłku. Kolację zjedz 3-4 godziny przed snem.
  4. Unikaj przejadania się i podjadania między wyznaczonymi porami posiłków.
  5. Posiłki spożywaj w spokojnej atmosferze pozwalającej na dokładne przeżuwanie kęsów – odczucie sytości pojawia się dopiero po pewnym czasie od zakończenia jedzenia.
  6. Unikaj nadmiernego spożywania tłuszczu i cukru w postaci tłustych mięs, pełnotłustych produktów mlecznych i słodyczy.
  7. Komponuj posiłki tak, aby około połowę talerza podczas śniadania, obiadu i kolacji zajmowały warzywa.
  8. Wybieraj chude mięsa i wędliny. Minimum 2 razy w tygodniu mięso zastąp rybami, a minimum raz w tygodniu nasionami roślin strączkowych.
  9. Tłuszcze spożywaj w postaci surowej, jako np. dodatek do surówek. Unikaj smażenia z dodatkiem tłuszczu. Dobrym źródłem tłuszczu są oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki, awokado.
  10. Wypijaj minimum 1,5 litra płynów dziennie.
  11. Pamiętaj o codziennej aktywności fizycznej. Regularny wysiłek fizyczny powinien obejmować codzienne czynności podczas domowych zajęć (np. sprzątanie, wynoszenie śmieci, ograniczenie czasu oglądania telewizji), przemieszczanie się (np. wchodzenie po schodach zamiast korzystania z windy, przejście trasy jednego przystanku autobusowego wysiadając wcześniej lub jadąc dalej, chodzenie lub rower zamiast jazdy samochodem), a także ćwiczenia planowane o umiarkowanej intensywności. Te ostatnie powinny trwać co najmniej 30 minut możliwie codziennie.
  12. Pamiętaj, że spadek masy ciała powinien być stopniowy i łagodny. Zbyt szybka utrata masy ciała może prowadzić do pogorszenia samopoczucia i utraty motywacji, a tym samym ponownego przytycia. Sposób żywienia w czasie odchudzania powinien być różnorodny a dieta dostarczać wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach.

Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz bezpłatny poradnik dietetyczny przygotowany przez ekspertów Centrum Dietetycznego Online Znajdziesz w nim zalecenia żywieniowe, listę produktów zalecanych i przeciwskazanych w diecie oraz przykładowy jadłospis w otyłości.

Materiały do pobrania:

Zalecenia dietetyczne – otyłość

Jaka dieta w celiakii? Zalecenia i jadłospis do pobrania

Jaka dieta w celiakii? Zalecenia i jadłospis do pobrania

Co to jest gluten?

Gluten to mieszanina białek roślinnych występujących w ziarnach zbóż, tj. pszenica, jęczmień i żyto. Ze względu na swoje właściwości jest powszechnie stosowany w produkcji żywności jako substancja wiążąca wodę, emulgująca, stabilizująca oraz nośnik aromatów i przypraw.

Najważniejsze zalecenia dietetyczne w celiakii:

  • Stosuj się do zasad diety bezglutenowej.
  • Wyklucz z diety wszystkie produkty spożywcze zawierające gluten (nawet śladowe jego ilości).
  • Bezpośrednio po rozpoznaniu celiakii stosuj dietę bezglutenową łatwostrawną, w zależności od stopnia uszkodzenia kosmków jelitowych.
  • Przed dokonaniem zakupu żywności szczegółowo przeanalizuj skład danego produktu oraz upewnij się, że nie zawiera on glutenu.
  • Kiedy artykuł spożywczy zawiera np. białko roślinne bądź błonnik roślinny niewiadomego pochodzenia i nie masz pewności, czy produkt zawiera gluten, zrezygnuj z jego zakupu.
  • Nawet jeśli stale kupujesz konkretny produkt i masz pewność, że nie zawiera on glutenu, raz na jakiś czas sprawdź jego skład, ponieważ producenci zmieniają receptury swoich wyrobów.
  • Zwróć szczególną uwagę na zawarte na opakowaniach informacje typu „może zawierać śladowe ilości glutenu”, „może zawierać zboża zawierające gluten”, „w zakładzie pakowane są produkty zawierające gluten” czy „na terenie zakładu stosowany jest gluten”. Bezwzględnie unikaj spożywania takiej żywności.

Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz bezpłatny poradnik dietetyczny przygotowany przez ekspertów Centrum Dietetycznego Online! Znajdziesz w nim zalecenia żywieniowe, listę produktów zalecanych i przeciwwskazanych w diecie osób chorych oraz przykładowy jadłospis w celiakii.

Materiały do pobrania:

Zalecenia dietetyczne – celiakia

Jaka dieta w dnie moczanowej? Zalecenia i jadłospis do pobrania

Jaka dieta w dnie moczanowej? Zalecenia i jadłospis do pobrania

 

Prawie 95% chorujących na podagrę to mężczyźni, kobiety chorują zwykle po menopauzie. Przyczyny zachorowań są zarówno genetyczne, jak i środowiskowe, a wśród nich jednym z najważniejszych czynników jest nieprawidłowa dieta. Nie dziwi zatem, że badania wykazują, że liczba zachorowań w ostatnich dekadach wzrasta i należy się spodziewać, że przypadków tych będzie coraz więcej.

 

Najważniejsze zalecenia dietetyczne w dnie moczanowej:

  • Spożywaj regularne posiłki (co 3-4 godziny)
  • Ogranicz spożywanie mięsa, ryb i ich przetworów (dieta niskopurynowa)
  • Unikaj produktów spożywczych wysokoprzetworzonych
  • Wprowadź do diety warzywa strączkowe (co najmniej raz w tygodniu)
  • Zadbaj o obecność (4-5 porcji dziennie) warzyw w diecie
  • Jedz codziennie 2-3 porcje owoców, szczególnie pamiętaj o wiśniach
  • Wybieraj gotowanie, gotowanie na parze i pieczenie zamiast smażenia z wykorzystaniem tłuszczu
  • Pij wodę! Nawet 8 – 16 szklanek dziennie
  • Ogranicz kawę do 1-2 filiżanek na dzień
  • Zrezygnuj z picia alkoholu (szczególnie piwa)
  • Zrzuć zbędne kilogramy
  • Zrezygnuj z palenia papierosów
  • Bądź aktywny fizycznie

 

Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz bezpłatny poradnik dietetyczny przygotowany przez ekspertów Centrum Dietetycznego Online Znajdziesz w nim zalecenia żywieniowe, listę produktów zalecanych i przeciwskazanych w diecie osób chorych oraz przykładowy jadłospis w dnie moczanowej.

 

Materiały do pobrania:

Zalecenia dietetyczne – dna moczanowa