Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.
Wyszukiwarka
Home 9 Informacje dla producentów żywności 9 Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.

Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.

Autor

Sposób odżywania jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zdrowie człowieka. Dla utrzymania zdrowia ważna jest zarówno, jakość, jak i ilość spożywanej żywności, a także jej wartość odżywcza. Informacje o wartości żywieniowej produktów spożywczych można znaleźć na etykietach.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) (Dz. U. L 304 z 22.11.2011, s. 18 z późn. zm.) w etykietowaniu produktów spożywczych istnieje obowiązek podawania informacji o wartości odżywczej, w tym: wartości energetycznej oraz zawartości tłuszczu,  nasyconych kwasów tłuszczowych, węglowodanów, cukrów, białka i soli. Obowiązek ten dotyczy żywności opakowanej, żywności wzbogacanej oraz żywności opatrzonej oświadczeniami żywieniowymi i/lub zdrowotnymi. Z obowiązku znakowania wartością odżywczą zwolnione są napoje alkoholowe o zawartości alkoholu wyższej niż 1,2% objętościowo, żywność nieopakowana oraz żywność wymieniona w Załączniku nr V do ww. rozporządzenia (UE) nr 1169/2011. Zamieszczanie tego typu informacji na opakowaniach produktów spożywczych ma na celu umożliwienie konsumentom dokonywania świadomych wyborów żywności, z uwzględnieniem ich potrzeb żywieniowych.

Aby ułatwić konsumentom korzystanie z zamieszczonej na opakowaniach żywności informacji o wartości odżywczej, rozporządzenie (UE) nr 1169/2011 dopuszcza możliwość prezentacji na opakowaniu, w głównym polu widzenia, powtórzonej informacji o wartości odżywczej (art. 30). Można powtórzyć następujące dane:

  • wartość energetyczną,

lub

  • wartość energetyczną oraz zawartość: tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów, soli.

Dodatkowo, podając na etykiecie informację o zawartości powyższych składników wolno stosować – oprócz słów i liczb – różne formy graficzne lub symbole (art. 35).

Obecnie w Europie istnieje kilka systemów znakowania wartością odżywczą z przodu opakowania (front-of pack nutrition labelling (FOPNL)).

Systemy FOPNL spełniające wymogi powtórzonej informacji o wartości odżywczej.

W Europie znanych jest kilka dobrowolnych systemów znakowania wartością odżywczą z przodu opakowania (Front-of-pack nutrition labelling – FOPNL) spełniających wymogi powtórzonej informacji o wartości odżywczej. Są to m.in.: Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą RWS, system „drogowej sygnalizacji świetlnej” („Traffic-light food labelling”) oraz Bateria NutrInform („NutrInform Battery”). Ikony na froncie opakowania wskazują na wartości procentowe referencyjnych wartości spożycia energii i składników odżywczych dostarczanych przez porcję produktu oraz energii dostarczonej przez 100 g/100 ml produktu.

System NutrInform Battery, jako jeden z systemów FOPNL spełniających wymogi powtórzonej informacji o wartości odżywczej.

W styczniu 2020 r. Włochy powiadomiły Komisję Europejską o projekcie krajowego rozporządzenia, w którym zalecono stosowanie na przodzie opakowania dobrowolnego systemu „Bateria NutrInform”.

  • System NutrInform Battery opiera się na etykiecie zawierającej referencyjne wartości spożycia z dodanymi symbolami baterii wskazującymi ilość energii i składników odżywczych w jednej porcji, jako odsetek dziennego spożycia.
  • Poszczególne pola przedstawiają wartość energetyczną i zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów i soli w pojedynczej porcji, w ujęciu ilościowym.
  • Wartość energetyczna wyrażona jest zarówno w kilodżulach, jak i w kilokaloriach. Zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów i soli wyrażona jest w gramach.
  • Wewnątrz symboli w kształcie baterii podana jest wartość energetyczna i zawartość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów i soli w pojedynczej porcji, w ujęciu procentowym względem dziennej referencyjnej wartości spożycia.
  • Naładowana część baterii stanowi graficzne przedstawienie procentowej zawartości energii i składników odżywczych w pojedynczej porcji, co umożliwia jej określenie również w sposób wzrokowy. Wartość procentowa podana na ikonie jest liczbowym wskaźnikiem pokrycia dziennej referencyjnej wartości spożycia.
  • W codziennej zbilansowanej diecie suma wszystkich produktów spożytych w ciągu dnia nie powinna przekroczyć 100% dziennej referencyjnej wartości spożycia.
  • W ten sposób podkreśla się jednoznaczny związek między zawartością energii i poszczególnych składników odżywczych w środkach spożywczych a graficznym przedstawieniem wartości procentowej spożytej energii i poszczególnych składników.
  •  Z zakresu stosowania logo dotyczącego wartości odżywczej wyłączone są:
  1. środki spożywcze zapakowane w opakowania lub pojemniki, których największa płaszczyzna ma powierzchnię mniejszą niż 25 cm²,
  2. produkty ChNP (chroniona nazwa pochodzenia), ChOG (chronione oznaczenie geograficzne) i GTS (gwarantowana tradycyjna specjalność), o których mowa w rozporządzeniu (UE) nr 1151/2012, z uwagi na to, że umieszczenie dodatkowych logo może uniemożliwić konsumentowi rozpoznanie znaku jakości, który potwierdza specyficzność i wyjątkowość tych produktów.

Symbol graficzny „NutrInform Battery” wygląda następująco:

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Systemy FOPNL niespełniające wymogów powtórzonej informacji o wartości odżywczej.

Istnieją też w Europie systemy, które nie powtarzają informacji o wartości odżywczej. Są one prezentowane jako dodatkowe informacje, na które zezwala rozporządzenie UE nr 1169/2011 (art. 36). Do takich systemów należą np.: System „Dziurki od klucza” („The Keyhole Label”) oraz system „Nutri-Score”. Systemy te przedstawiają ogólną wartość odżywczą danego produktu spożywczego (np. za pomocą symbolu lub litery). W przypadku systemu „Dziurki od klucza” jest to symbol w kształcie dziurki od klucza, który może być umieszczony na produktach spełniających określone kryteria.

System „Nutri-Score”, jako jeden z systemów FOPNL niespełniających wymogów powtórzonej informacji o wartości odżywczej

System „Nutri-Score” przedstawia punktową ocenę produktu za pomocą barwnego kodowania – od produktów ocenionych najkorzystniej – wyróżnione pole ciemnozielone z literą A, po ocenione najmniej korzystnie – wyróżnione pole ciemnopomarańczowe z literą E. System Nutri-Score został opracowany we Francji, ale obecnie jest stosowany również w kilku innych krajach europejskich, np.: Niemczech, Francji, Belgii, Hiszpanii.

W systemie „Nutri-Score” produkt spożywczy kwalifikowany jest do jednej z pięciu kategorii, w zależności od punktowej oceny jego wartości odżywczej.

Kategorię, do której należy produkt wyróżnia kolor i litera:

  • ciemnozielony – A (kategoria produktów o najbardziej korzystnej ocenie punktowej wartości odżywczej)
  • jasnozielony – B;
  • żółty – C;
  • jasnopomarańczowy – D;
  • ciemnopomarańczowy – E (kategoria produktów o najmniej korzystnej ocenie punktowej wartości odżywczej).

Dla przykładu – oznaczenie Nutri-Score znajdujące się na etykiecie produktu zakwalifikowanego do kategorii A wygląda następująco:

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Systemy znakowania wartością odżywczą na przodzie opakowania.

Przydzielenie danego produktu do jednej z powyższych kategorii (od A do E) odbywa się na podstawie wyliczeń punktów przyznawanych w zależności od obecności w tym produkcie:

  • Negatywnego składnika N, na który składają się:
  • wartość energetyczną (w kJ na 100 g produktu spożywczego)
  • zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych (w g na 100 g produktu spożywczego)
  • zawartość cukrów (w g na 100 g produktu spożywczego)
  • zawartość soli (w g na 100 g produktu spożywczego)
  • Pozytywnego składnika P, na który składają się:
  • % zawartość: owoców, warzyw, roślin strączkowych, orzechów oraz oleju z nasion rzepaku, orzechów włoskich i oliwy z oliwek
  • zawartość błonnika (w g na 100 g produktu spożywczego)
  • zawartość białka (w g na 100 g produktu spożywczego)

Dla wybranych grup produktów stosuje się zmodyfikowane metody wyliczeń. Do tych grup należą:

  • sery (z wyłączeniem twarogu (quark) i produktów do smarowania na bazie roślin),
  • dodatek tłuszczów (rozumianych jako tłuszcze sprzedawane w postaci gotowych produktów, nie zaś tłuszcze będące składnikami receptury, czyli np. oleje roślinne, margaryny, masło, śmietana lub produkty mleczne używane jako dodane tłuszcze),
  • napoje (wody smakowe, soki owocowe, nektary smoothie, soki warzywne, napoje z dodatkiem cukru i/lub substancji słodzących, herbaty, kawa parzona, bądź rozpuszczona wyłącznie w wodzie).

Systemy FOPNL oczami konsumentów

W świetle Sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania dodatkowych form wyrażania i prezentacji informacji o wartości odżywczej  większość konsumentów deklaruje, że etykietowanie na przodzie opakowania (FOPNL) jest dla nich pomocne. Jednak, aby etykiety na przodzie opakowania były skuteczne, muszą przyciągać uwagę oraz muszą zostać zaakceptowane i zrozumiane przez konsumentów, zanim potencjalnie wpłyną na ich wybory żywieniowe.

 W Polsce z badań przeprowadzonych w latach 2017 – 2018 w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia (Raport końcowy z realizacji zadania NPZ 3.1.5, 2017-2018) wynika, że konsumenci są bardzo zróżnicowani pod względem zainteresowania informacjami zawartymi na etykietach produktów spożywczych. Niektórzy nie zwracają uwagi na etykiety, kupują wyłącznie to, co lubią, do czego są przyzwyczajeni. Największą grupę stanowią jednak osoby, które sprawdzają wybrane informacje na opakowaniach produktów spożywczych (najczęściej datę ważności, gramaturę i/lub skład). Niewielka ilość kupujących kieruje się w wyborze produktu tabelą wartości odżywczej. Część konsumentów nie potrafi jej zrozumieć, zinterpretować. Jednocześnie badanie pokazało, że ogólnie koncepcja wprowadzenia znakowania informującego o wartości odżywczej na froncie opakowań produktów spożywczych jest pozytywnie przyjmowana, ponieważ jest ono dużo bardziej zachęcające i czytelne dla konsumentów niż korzystanie z tabeli.

Biorąc pod uwagę rosnący odsetek osób z nadwagą i osób otyłych w większości państw członkowskich UE oraz znaczne obciążenie zdrowotne wynikające z zagrożeń związanych z nieprawidłową dietą, rośnie zainteresowanie organów publicznych kwestią etykietowania dotyczącego wartości odżywczej na przodzie opakowania.

Z przedstawionych powyżej przykładów wynika, że istniejące systemy różnią się, zarówno sposobem oceny produktu, jak również sposobem jej prezentacji. Aktualnie trwają dyskusje w Unii Europejskiej dotyczące możliwości wypracowania wspólnej koncepcji dotyczącej systemu znakowania wartością odżywczą z przodu opakowania (FOPNL), mając na względzie dotychczasowe doświadczenia krajów członkowskich w tym zakresie.

Piśmiennictwo

  1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) (Dz. U. L 304 z 22.11.2011, s. 18 z późn. zm.).
  2. Projekt Rozporządzenia Ministerialnego ustanawiającego formę prezentacji i warunki stosowania dobrowolnego dodatkowego logo oprócz informacji o wartości odżywczej zgodnie z art. 35 rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 (2020/0031/I – C60A).
  3. “Nutri-Score” Logo usage regulation, Version 18 from 1srt October 2019 Approved by Santé publique France.
  4. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania dodatkowych form wyrażania i prezentacji informacji o wartości odżywczej, Bruksela, dnia 20.5.2020 r. COM(2020) 207 final.
  5. Raport końcowy z realizacji zadania NPZ 3.1.5 Prowadzenie w 2017 r. oraz w 2018 r. badań nad opracowaniem i wprowadzeniem systemu przyjaznego etykietowania żywności prostym przekazem dotyczącym zawartości poszczególnych składników odżywczych w żywności z wykorzystaniem wiedzy o wypracowanych dotychczas rozwiązaniach, Warszawa 2018.

 

 

Inne nowości z kategorii Informacje dla producentów żywności: