Autor mgr Aleksandra Wedziuk-Reszka | 23.12.2022 | Co kryje etykieta
Spożycie mięsa
Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2021 roku, konsumpcja mięsa w Polsce zmniejsza się, szczególnie w grupie młodych osób w wieku 15-29 lat. Młodzi Polacy deklarują również, że chcą ograniczać spożycie mięsa w przyszłości. W grupie badanej 44% osób deklaruje, że ograniczyło spożycie mięsa, a 8% całkowicie wyeliminowało mięso ze swojej diety i stosuje dietę wegetariańską lub wegańską. W grupie osób w przedziale wiekowym 18-24 lat 10% jest na diecie bezmięsnej.
Ograniczenie spożycia mięsa, szczególnie wśród młodych osób, związane jest z większą świadomością dotyczącą korzyści, wynikających ze zmniejszenia konsumpcji mięsa. Coraz częściej są to powody ekologiczne i etyczne, ale też związane z potencjalnie negatywnymi skutkami zdrowotnymi wysokiego spożycia mięsa.
Gotowe roślinne zamienniki mięsa w ograniczonych ilościach
Osoby ograniczające lub eliminujące mięso ze swojej diety coraz częściej sięgają po gotowe zamienniki mięsa dostępne w sklepach. Tego typu produkty, chociaż ułatwiają przygotowanie posiłku, powinny być spożywane z umiarem. Jeżeli już decydujemy się na taką alternatywę, warto abyśmy uważnie czytali informacje o składzie produktu, zamieszczone na jego etykiecie.
Czytaj etykiety
Aby wybrać dobrej jakości produkt spożywczy, warto uważnie przyjrzeć się etykiecie. Skład produktu powinien być jak najkrótszy. Ważna jest też kolejność wymienionych składników. Jeżeli składnik wymieniany jest na początku, oznacza to, że jest go najwięcej. Natomiast im dalsze miejsce zajmuje, tym mniejsza jest jego zawartość w produkcie. Warto zwrócić też uwagę na wartość odżywczą produktu. Zazwyczaj podawana jest ona na 100 g produktu lub/i na porcję. Ta informacja jest istotna przy produktach, które występują w większych opakowaniach jednostkowych np. 200 g. Wtedy okazuje się, że zawartość soli lub cukru w produkcie stanowi dwukrotność wartości podanej w tabeli na opakowaniu. Często w gotowych produktach roślinnych znajduje się wysoka ilość soli, tłuszczu czy cukru. Większa zawartość tłuszczu wpływa na wartość energetyczną produktu, czyniąc go bardziej kalorycznym. Częste sięganie po wysokokaloryczne produkty może przyczyniać się do rozwoju nadmiernej masy ciała. Z kolei większa zawartość soli spożywanej wraz z tego typu produktami może zwiększać ryzyko nadciśnienia tętniczego czy chorób układu krążenia.
Przy wyborze gotowych, roślinnych produktów warto zwrócić uwagę na zawartość białka, która znajduje się w tabeli wartości odżywczych. Jest to istotne głównie ze względu na to, że w takim produkcie nie powinno być go zbyt mało. Mięso i produkty mięsne są jednym z podstawowych źródeł białka w diecie, a szukając dla nich alternatywy powinniśmy wybierać takie produkty, które nam tę lukę uzupełnią.
Oprócz tego należy unikać produktów, na których etykiecie widnieje w składzie olej palmowy lub kokosowy. Są to oleje tropikalne, zawierające nasycone kwasy tłuszczowe, odpowiedzialne m.in. za podwyższenie stężenia cholesterolu we krwi. Lepszą alternatywą dla tych olejów będzie olej rzepakowy, oliwa z oliwek lub olej lniany.
Przy wyborze gotowych, roślinnych zamienników mięsa należy sporadycznie wybierać produkty w panierkach, ponieważ dostarczają one m.in. większej ilości tłuszczu. Produkty te najczęściej wymagają obróbki termicznej przed spożyciem, dlatego wtedy warto wybrać formę przygotowania, która nie będzie wymagała użycia dodatkowej porcji tłuszczu. Najodpowiedniejsze będzie pieczenie, grillowanie lub smażenie na dobrej jakości patelni bez dodatku tłuszczu.
Wybierając gotowe, roślinne zamienniki mięsa warto porównywać ze sobą składy produktów dostępnych na półkach sklepowych. Najlepsze są te o mniejszej zawartości soli, cukru i tłuszczu, a większej ilości białka.
Gotowe produkty roślinne mogą stanowić okazjonalną, dobrą alternatywę dla produktów pochodzenia zwierzęcego. Jednak na co dzień warto wybierać mniej przetworzone produkty takie jak suche nasiona roślin strączkowych czy tofu.
Piśmiennictwo:
- Chemnitz Ch., Becheva S., Jakubowska A., Kassenberg A.: Atlas mięsa 2022. Fakty i dane na temat zwierząt, które zjadamy [online]. Warszawa: Fundacja im. Heinricha Bölla; Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju; 2022 [dostęp: 3.10.2022]. Dostępny w: https://pl.boell.org/sites/default/files/2022-02/Atlas%20mi%C4%99sa.pdf
- Kibil I., Gajewska D.(red.): Wege. Dieta roślinna w praktyce. PZWL, Warszawa, 2018.
Autor dr Katarzyna Wolnicka | 24.10.2021 | Psychodietetyka
Czy istnieje ryzyko zakażenia wirusem COVID-19 poprzez żywność?
Pomimo dużej skali pandemii, dotychczas nie było doniesień o zakażeniu wirusem COVID-19 poprzez spożywanie żywności. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) stwierdził, że nie ma dowodów na to, że żywność stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego w odniesieniu do COVID-19. Wirus do namnażania się potrzebuje człowieka. Za główne źródło rozprzestrzeniania się wirusa uznaje się drogę kropelkową przenoszoną z człowieka na człowieka podczas kichania, kaszlenia, mówienia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca jednak, aby ze względu na możliwość utrzymywania się wirusa na powierzchniach, z którymi mógł mieć kontakt zakażony zachować zasady higieny przy kontakcie z żywnością a szczególnie w sklepach.
Czy istniej ryzyko zarażenia się COVID-19 poprzez opakowania żywności?
Według European Commission Directorate – General For Health And Food Safety nie ma dowodów, że poprzez kontakt z opakowaniami żywności, może dojść do przenoszenia się zakażenia. Wykazano jednak (NEJM, Marzec 2020), że wirus COVID-19 utrzymuje się do 24 godzin na kartonie, do 72 godzin na plastiku, do 72 godzina na powierzchniach stalowych, do 4 godzin na powierzchniach miedzianych i do 3 godzin w powietrzu (w eksperymentalnie wytworzonym aerozolu).
Dlatego też osoby mające kontakt z żywnością np. zajmujące się pakowaniem żywności, personel sklepu a także konsumenci, powinny przestrzegać wskazówek odpowiednich organów zdrowia publicznego dotyczące dobrych praktyk higienicznych w miejscach sprzedaży żywności. Jedną z najważniejszych praktyk higienicznych jest regularne i dokładne mycie rąk wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund lub płynem do dezynfekcji.
Należy również pamiętać o unikaniu dotykania oczu, ust i nosa. Personel, który ma kontakt z żywnością (na przykład krojenie mięsa, lub nabiału, pakowanie owoców i warzyw czy pieczywa) ma obowiązek noszenia rękawiczek jednorazowych odpowiednio często je zmieniając i dezynfekując ręce. Klienci w sklepach również zgodnie z obowiązującymi zaleceniami powinni odkazić ręce przy wejściu do sklepu. Klienci nie powinni dotykać produktów spożywczych, których nie zmierzają kupić aby uniknąć zanieczyszczenia ich jakimikolwiek patogenami obecnymi na rękach.
Czy powinniśmy myć kurczaka? Co z produktami w puszkach i słoikach?
Mycie jest jednym z głównych sposobów zmniejszenia ryzyka zatrucia pokarmowego i rozprzestrzeniania się patogenów. Dbając o higienę rąk, naczyń, sztućców i blatów kuchennych w kuchni udaremniamy rozprzestrzenianie się szkodliwych bakterii i wirusów zarówno w okresie pandemii jak i po jej zakończeniu. Produktów spożywcze przed spożyciem należy zawsze myć niezależnie od epidemii COVID-19, jest jednak kilka wyjątków.
Owoce i warzywa z jadalnymi skórkami myjemy zawsze bezpośrednio przed jedzeniem lub użyciem do potrawy niezależnie od pandemii koronawirusa. Myć należy wyłącznie samą wodą. Porowate powierzchnie jadalnych skórek mogą wchłonąć składniki takie jak mydło. Owoce i warzywa należy następnie osuszyć czystą ściereczką lub ręcznikiem papierowym.
Owoce i warzywa takie jak banany, awokado, grejpfruty, cytryny, limonki czy dynia mają niejadalne skórki. Nawet jeśli skórka nie zostanie zjedzona należy umyć takie warzywa i owoce przed spożyciem czy użyciem w przepisie, ponieważ brud i bakterie mogą być przenoszone ze skórki do wnętrza owocu podczas jego krojenia lub obierania.
Puszki i słoiki a także inne trwałe opakowania warto umyć przed ich otwarciem, aby ewentualne zanieczyszczenia nie przedostały się do jedzenia.
Mycie surowego kurczaka w rzeczywistości może rozprzestrzeniać bardziej szkodliwe bakterie, takie jak Salmonella lub Campylobacter, w kuchni, co może potencjalnie, przy nie odpowiednim umyciu okolic zlewu czy przedmiotów znajdujących się w pobliżu, powodować choroby. Jedynym sposobem na zabicie tych patogenów jest gotowanie kurczaka i innych mięs w odpowiedniej temperaturze tak a by dotarła ona do wnętrza mięsa.
Unikajmy mycia surowych ryb, ponieważ zwiększa to ryzyko zanieczyszczenia krzyżowego innych produktów żywnościowych, naczyń i powierzchni w okolicy.
Nie powinno się myć jaj po zakupie, ponieważ może to usunąć naturalną powłokę chroniącą jaja przed bakteriami, a przez pory skorupki mogą wniknąć zanieczyszczenia do wnętrza jajka.
Dodatkowo w okresie pandemii COVID-19 po przyjściu ze sklepu po umyciu rąk zdejmujemy i wyrzucamy zewnętrzne luźne opakowania produktów. Pozostałe produkty typu m.in. puszki, słoiki możemy umyć przed wstawieniem do lodówki czy szafek. Zawsze myjemy ręce po rozpakowaniu produktów.
Rozdzielamy w lodówce produkty surowe od gotowych do spożycia. Dbamy przy każdym przygotowywaniu posiłków o higienę blatów kuchennych i regularnie o czystość w lodówce.
Jak bezpiecznie robić zakupy w sklepie?
Podczas robienia zakupów w sklepie należy pamiętać o obowiązujących zaleceniach oraz zasadach higieny (zawsze warto śledzić na bieżąco zalecenia i wytyczne z oficjalnych źródeł przekazu):
- Użyj płynu dezynfekującego do rąk dostępnego w sklepie.
- Unikaj dotykania rękami okolic ust, nosa i oczu.
- Zachowaj dystans 1,5 – 2 metrów od innych osób.
- Nie dotykaj produktów, których nie zamierzasz kupić.
- Płać w miarę możliwości kartą zamiast gotówką.
- Nie chodź do sklepu jeśli masz objawy infekcji.
- Jeśli musisz kichnąć lub kaszlnąć, zrób to w zagięcie łokcia.
Czy istnieje jakaś dieta lub suplement diety, który chroni przed zakażeniem wirusem COVID-19?
Pojawia się wiele niesprawdzonych informacji na temat stosowania różnych diet, suplementów diety, składników mineralnych i witamin w celu ochrony przed COVID-19. Nie potwierdzono jednak skuteczności stosowania żadnych suplementów diety, składników mineralnych i/lub witamin w zapobieganiu zakażenia koronawirusem. Najważniejszymi czynnikami zmniejszającymi ryzyko zarażenia są unikanie skupisk ludzi oraz częste mycie rąk. Stosowanie określonej diety nie chroni przed zakażeniem jednak warto zadbać o wzmacnianie organizmu dzięki prawidłowo zbilansowanemu i urozmaiconemu żywieniu oraz odpowiedniej aktywności fizycznej. W tym trudnym czasie szczególnie powinno się zadbać o to, by w naszej diecie znalazło się jak najwięcej różnorodnych produktów zawierających składniki potrzebne do wspierania prawidłowego działania układu odpornościowego.
Źródła:
- https://www.efsa.europa.eu/en/news/coronavirus-no-evidence-food-source-or-transmission-route
- COVID-19 and food safety. Questions and Answers. EUROPEAN COMMISSION DIRECTORATE-GENERAL FOR HEALTH AND FOOD SAFETY, 8.04.2020 https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMc2004973?articleTools=true
Autor Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | 16.01.2017 | Informacje dla producentów żywności, Informacje ogólne
Zakupy
Za bezpieczeństwo produktów spożywczych w głównej mierze odpowiedzialność ponosi producent. Określa on trwałość wytworzonego przez siebie produktu i warunki jego przechowywania. Kupując zatem produkty spożywcze, zwracajmy uwagę na:
- datę ważności (nie kupujmy produktów przeterminowanych),
- stan opakowania (nie kupujmy produktów, których opakowanie zostało naruszone),
- barwę i zapach (jeżeli to możliwe).
Starajmy się nie kupować produktu, co do którego mamy jakąkolwiek wątpliwość.
Producent na opakowaniu podaje konsumentowi „instrukcję”, w jaki sposób przygotować żywność do spożycia i jak ją przechowywać, aby była całkowicie bezpieczna dla zdrowia. Dlatego też zawsze warto czytać etykietę. Szczególną uwagę zwróćmy na produkty łatwo psujące się oraz na żywność mrożoną i pakowaną próżniowo (tabela).
BEZPIECZEŃSTWO
|
ŻYWNOŚĆ MROŻONA
|
ŻYWNOŚĆ PAKOWANA PRÓŻNIOWO
|
|
Kupując produkt, zwróćmy uwagę na jego konsystencję. Nie kupujmy mrożonek, które wyglądają na zbrylone, bo mogły być już rozmrażane. Warto też zaopatrzyć się w torbę izotermiczną, która chroni żywność przed rozmrożeniem.
Bardzo istotne jest, aby nie doprowadzić do rozmrożenia.
|
Przy zakupie produktów pakowanych próżniowo lub takich, w których wykorzystano gazy opakowaniowe, zwróćmy szczególną uwagę na szczelność opakowania, które ma za zadanie przedłużyć trwałość produktu spożywczego. Podany na opakowaniu termin przydatności do spożycia odnosi się bowiem wyłącznie do produktu, którego opakowanie nie zostało uszkodzone. Producent zobligowany jest do poinformowania konsumenta o użyciu gazów opakowaniowych przez podanie na opakowaniu informacji: „pakowano w atmosferze ochronnej”. Jeśli zauważymy, że opakowanie produktu jest uszkodzone, nie kupujmy go, ani nie spożywajmy.
|
Przechowywanie
Przechowywana żywność ulega różnym przemianom mikrobiologicznym, biologicznym i chemicznym. Zapewnienie odpowiednich warunków przechowywania (zgodnych z zaleceniami producenta na etykiecie) pomoże nam zachować odpowiednią jej jakość:
- zdrowotną (m.in. zawartość składników odżywczych, jakość mikrobiologiczną),
- organoleptyczną (barwę, smak, zapach).
Na opakowaniu znajdziemy również informację dotyczącą daty ważności. Kiedy zdarzy się, że minął już wskazany przez producenta termin przydatności do spożycia/data minimalnej trwałości przechowywanego produktu, w trosce o bezpieczeństwo nie należy go już spożywać. Racjonalne gospodarowanie żywnością polega na kupowaniu jej, w miarę możliwości, na bieżąco. Decydując się na zamrażanie żywności, pamiętajmy, że zamrażać można jedynie żywność bezwzględnie świeżą, wówczas bowiem przedłuża się jej trwałość. Niestety żywność mrożona metodą „domową” traci na jakości.
Jak przechowywać produkty niewymagające chłodzenia?
Grupy produktów, co do których producent nie określił specjalnych wymagań przechowywania, umieszczamy poza lodówką (m.in. produkty zbożowo-mączne, w tym pieczywo, oliwę z oliwek, oleje, niektóre koncentraty, napoje). Należy jednak pamiętać, że produkty te, mimo że nie wymagają stosowania obniżonych temperatur, to powinny być przechowywane w chłodnym (optymalnie +18°C), suchym i ciemnym miejscu.
Jak przechowywać produkty w lodówce?
Wszystkie produkty spożywcze wymagające przechowywania w warunkach chłodniczych należy trzymać w lodówce, w odpowiednim miejscu i temperaturze. Rozkład temperatur jest różny i zależy od typu urządzenia, dlatego też warto najpierw zapoznać się z instrukcją producenta, by móc właściwie ułożyć żywność w lodówce.
Pamiętajmy jednak, że:
- surowe mięso,
- ryby,
- owoce morza
to produkty bardzo wrażliwe i wymagają niższych temperatur (ok. +2°C);
- mleko,
- przetwory mleczne (jogurty, sery, itp.),
- wędliny,
- masło
- i wszystkie produkty, na których producent podał informację „po otwarciu przechowywać w lodówce”,
powinny być przechowywane w miejscu, gdzie temperatura osiąga wartości od +4°C do +8°C;
- warzywa i owoce wymagają nieco wyższych temperatur (od +9°C do +10°C);
- jaja wymagają jedynie niewielkiego schłodzenia, możemy je zatem umieszczać w pojemniku na drzwiach lodówki (od +10°C do +15°C);
wszelkiego rodzaju mrożonki muszą być umieszczane w zamrażalniku, w temperaturze nie wyższej niż -18°C, chyba że producent na opakowaniu określił inne możliwe warunki i czas przechowywania.
Ze względów bezpieczeństwa, podczas przechowywania zadbajmy o to, by produkty surowe (np. mięso, jaja) nie były przechowywane w bezpośrednim sąsiedztwie produktów gotowych do spożycia (np. wędlin, serów, produktów garmażeryjnych, wcześniej przygotowanych gotowych potraw).
