Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Fenomen Nordic Walking. Dlaczego zachęca się seniorów do marszu z kijami?

Fenomen Nordic Walking. Dlaczego zachęca się seniorów do marszu z kijami?

Nordic walking uznano za najbardziej naturalną formę aktywności ruchowej. Taka forma marszu z aktywizacją górnej części ciała zapewnia harmonijną i wszechstronną pracę organizmu. Sprzyja bezpiecznej aktywności ruchowej w każdym wieku, a szczególnie polecana jest seniorom – gdyż zmusza do umiarkowanego wysiłku. Trening znajduje zastosowanie zarówno w rekreacji ruchowej, pieszej turystyce jak i w rehabilitacji. Tak wiele prozdrowotnych korzyści, jakie daje nordic walking powoduje, że stale cieszy się ogromna popularnością. Organizowanych jest coraz więcej imprez masowych dla maszerujących z kijami, a połączenie nuty rywalizacji z możliwością spotkania się z wieloma zwolennikami zdrowego stylu życia daje ogromną motywację do systematycznej aktywności!

 

Skąd taka powszechność i uniwersalność?

Nordic walking stanowi kompleksowy trening całego ciała, poprawiający ogólną wydolność organizmu, zwiększający siłę mięśni ramion, obręczy barkowej, wytrzymałość, równowagę, koordynację ruchów. Podkreśla się także wpływ takiej aktywności fizycznej na zmniejszenie obciążeń psychoemocjonalnych. Jest to świetna metoda odreagowania stresu!

 

 

Dostępność niezbędnego wyposażenia jest obecnie bardzo duża, a rodzaj i jakość proponowanych na rynku kijków do nordic walking sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie. Uniwersalność tej formy aktywności fizycznej zapewnia przede wszystkim możliwość ćwiczeń dla każdej grupy wiekowej, obojga płci. Jest to doskonała forma spędzania aktywnie i zdrowo czasu z rodziną niezależnie od wieku i kondycji fizycznej. Bardzo dobrze sprawdza się zarówno w miejskich parkach, jak i podczas górskich wędrówek.

 

 

W najnowszych badaniach wskazuje się na szczególne znaczenie nordic walking dla utrzymania dobrej kondycji fizycznej i sprawności seniorów poprzez jedną z najbezpieczniejszych form o prostej strukturze ruchu dla osób starszych. Nordic walking pozwala także doskonalić i utrzymać jak najdłużej dobrą orientację w terenie. Ważnym prozdrowotnym aspektem jest także odciążenie stawów kończyn dolnych jakie daje marsz z kijami.  Eksperci podkreślają wpływ treningu z kijami na poprawę trzymania prawidłowej postawy ciała, a także rozluźnianie mięśni karku i barków.

 

Jak zacząć przygodę z kijkami i jak dobrać intensywność ćwiczeń?

Warto pamiętać, aby zacząć od zajęć z niższą intensywnością i przede wszystkim opanować prawidłową technikę marszu z kijami. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rozróżnia ćwiczenia o umiarkowanej intensywności (przy których tętno osiąga między 50 a 70% maksymalnej wartości) oraz ćwiczenia o wysokiej intensywności (od 70 do 85% maksymalnej wartości tętna). Nordic walking daje możliwość treningu w obu tych zakresach intensywności. Pamiętajmy także, że wychodząc z kijkami w teren stanowią one doskonały przybór do ćwiczeń w miejscu. Idealnie posłużą do ćwiczeń rozciągających mięśnie klatki piersiowej czy tylnej grupy mięsni nóg. Ustawione symetrycznie tuż przed nami z boku dają dobrą stabilną pozycję wyjściową do ćwiczeń równoważnych i wzmacniających.

 

Czytaj więcej:

Sprawne ciało równa się sprawny umysł na długo!

Aktywność fizyczna w profilaktyce chorób wieku starszego

 

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej zaleca:

Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym

 

  1. Kocur P, Wilk M. Nordic Walking – nowa forma ćwiczeń w rehabilitacji. [Nordic Walking – a new form of exercise in rehabilitation] Rehabilitacja Medyczna. 2006;(10)2:9-14,
  2. Saulicz M, Saulicz E, Knapik A, Medrek M, Rottermund J. Wpływ 4-tygodniowego programu treningowego nordic walking na sprawność fizyczna osób w wieku średnim. Fizjoterapia: nowe potrzeby– nowe możliwości. 2010;12:163-168,
  3. Figard-Fabre H, Fabre N, Leonardi A, Schena F. Efficacy of Nordic Walking in obesity management. Int J Sposrts Med. 2011;32(6):407-14, doi: 10.1055/s-0030-1268461,
  4. Figard-Fabre H, Fabre N, Leonardi A, Schena F. Physiological and perceptual responses to Nordic walking in obese middle-aged women in comparison with the normal walk. Eur J Appl Physiol. 2010;108(6): 1141-51.
Miażdżyca – cz. 4. Główna przyczyna – niezdrowy styl życia

Miażdżyca – cz. 4. Główna przyczyna – niezdrowy styl życia

Do wczesnego rozwoju miażdżycy dochodzi szczególnie wtedy, gdy niezdrowy styl życia prowadzony jest przez osoby z podatnością genetyczną do niektórych zaburzeń metabolicznych. W szczególności wchodzą tu w rachubę podwyższony poziom cholesterolu LDL i ewentualnie triglicerydów w surowicy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i otyłość brzuszna. Efektem takiego skojarzenia jest niedokrwienna choroba serca, udary mózgu, czasem niewydolność nerek, a także przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych. Chorobotwórcze kojarzenie się tych stanów przedstawia tabela.

SFA – nasycone kwasy tłuszczowe (występują głównie w tłuszczach zwierzęcych). PUFA – wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie w olejach roślinnych i miękkich margarynach). omega 3 – kwasy tłuszczowe wielonienasycone (głównie w tłustych rybach morskich). LDL – lipoproteiny miażdżycorodne; HDL – lipoproteiny o działaniu ochronnym.

Wadliwe żywienie i mała aktywność fizyczna indukują ujawnienie się endogennych czynników ryzyka u ludzi z podatnością genetyczną. Palenie tytoniu, jak już pisałem, powoduje dysfunkcję błony wewnętrznej tętnic, ułatwiając przenikanie do niej lipoprotein. Mała aktywność fizyczna natomiast sprzyja otyłości. Otyłość z kolei, w szczególności brzuszna, jest ważnym czynnikiem rozwoju cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, wysokich poziomów triglicerydów i niskich stężeń lipoprotein HDL. W efekcie takiego skojarzenia zagrożenie chorobami powodowanymi miażdżycą jest bardzo wysokie.

Przeczytaj też poprzednie artykuły o miażdżycy prof. Wiktora B. Szostaka.

  1. Szostak W.B., Szostak-Węgierek D., Cybulska B.: Historia badań nad miażdżycą. Wyd. I. ITEM Publishing. Warszawa 2016.
Miażdżyca – cz. 3. Czynniki ryzyka

Miażdżyca – cz. 3. Czynniki ryzyka

W poprzednim artykule napisałem, że główną przyczyną miażdżycy jest wysoki poziom cholesterolu w surowicy. Z obserwacji lekarskich wynika jednak, że są ludzie z wysokim poziomem cholesterolu, którzy dożywają późnej starości bez klinicznych objawów miażdżycy. I przeciwnie, trafiają się pacjenci z chorobą niedokrwienną serca lub udarem mózgu, u których poziom cholesterolu jest niski przez całe życie. Wynika stąd wniosek, że cholesterol, chociaż jest głównym winowajcą, to nie jest winowajcą jedynym.

Miażdżyca może mieć różne przyczyny

Miażdżyca jest chorobą wieloczynnikową, przez co należy rozumieć, że przyczyny mogą być różne. Nazywamy je czynnikami ryzyka. Do najważniejszych należą: wysoki poziom złego cholesterolu w surowicy, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość brzuszna.

W poprzednim artykule napisałem, że pożądany poziom złego cholesterolu powinien mieścić się w granicach 100-115 mg/dl (2,5-3 mmol/l). W badaniach dużych populacji wykazano, że poczynając od tych wartości zagrożenie chorobą niedokrwienną serca rośnie wraz ze wzrostem stężenia cholesterolu w surowicy.

Czynniki ryzyka miażdżycy: palenie tytoniu

Silnym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu. Składniki dymu tytoniowego przedostając się do krwi powodują upośledzenie ochronnych funkcji śródbłonka. Wówczas lipoproteiny LDL (zły cholesterol), z większą łatwością przenikają do ściany tętnicy i powodują stopniowy rozwój zmian miażdżycowych. Stąd wniosek, że u palaczy tytoniu może dochodzić do choroby niedokrwiennej serca, przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych lub udaru mózgu przy względnie niskich poziomach cholesterolu.

Czynniki ryzyka miażdżycy: nadciśnienie tętnicze

Także nadciśnienie tętnicze poważnie zwiększa zagrożenie miażdżycą. Lipoproteiny LDL przenikają przez uszkodzony śródbłonek tętnic pod wpływem ciśnienia krwi. Im wyższe ciśnienie, tym więcej lipoprotein przechodzi do ściany tętnicy. Wysokie ciśnienie uszkadza mechanicznie śródbłonek. Wynika z tego, że u ludzi z nadciśnieniem tętniczym łatwiej dochodzi do miażdżycy, niż przy niskim ciśnieniu. Szczególnie jednak ważne jest, że współwystępowanie nadciśnienia i palenia tytoniu uszkadza śródbłonek znacznie silniej niż każdy z tych czynników osobno. A jeżeli takie skojarzenie występuje u ludzi z podwyższonym poziomem cholesterolu, to zagrożenie chorobami rozwijającymi się na podłożu miażdżycy jest szczególnie duże.

Cholesterol, palenie i nadciśnienie – ryzyko spotęgowane

Omówione trzy czynniki ryzyka znane są jako główne przyczyny miażdżycy co najmniej od lat pięćdziesiątych XX wieku. W badaniach przeprowadzonych w miejscowości Framingham w USA wykazano, że obecność jednego czynnika ryzyka, czyli wysokiego poziomu cholesterolu lub palenia tytoniu, albo nadciśnienia tętniczego, zwiększa ryzyko zachorowalności na chorobę niedokrwienną serca ponad dwukrotnie, w porównaniu z ludźmi, u których nie wykazano czynników ryzyka. Współistnienie dwóch czynników ryzyka zwiększa zagrożenie czterokrotnie, a współistnienie trzech zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę niedokrwienną serca ponad dziesięciokrotnie.

Z obserwacji przeprowadzonych w Polsce wynika, że w naszej populacji u mężczyzn najczęściej zdarzają się osoby, u których występuje skojarzenie 2 czynników ryzyka.

Czynniki ryzyka miażdżycy: cukrzyca i otyłość brzuszna

Cukrzyca i otyłość brzuszna to kolejne czynniki zagrożenia częste w Polsce. Omawiany typ otyłości wywołuje w organizmie wiele zaburzeń o dużej szkodliwości. Przyczynia się do nadciśnienia tętniczego i wysokich poziomów cholesterolu, a w szczególności zwiększa ryzyko cukrzycy. W efekcie u ludzi otyłych z cukrzycą zawały serca lub udary mózgu stwierdza się znacznie częściej niż u ludzi zdrowych.

Dowiedz się więcej:
Miażdżyca – cz. 1: Choroba cywilizacyjna na tle wadliwego żywienia
Miażdżyca – cz. 2. Cholesterol, główny winowajca

Produkty i potrawy dozwolone lub niewskazane w diecie osób z nadciśnieniem tętniczym

Produkty i potrawy dozwolone lub niewskazane w diecie osób z nadciśnieniem tętniczym

Nazwa produktu lub potrawy

Produkty i potrawy zalecane

Produkty i potrawy niewskazane

Produkty zbożowe

  • pieczywo z pełnego ziarna, niskosodowe, lekko czerstwe
  • płatki: owsiane, jęczmienne, żytnie, jaglane
  • otręby: pszenne, owiane, żytnie, jaglane
  • kasze: manna, krakowska, jaglana, jęczmienna, gryczana, pęczak, kukurydziana
  • ryż: brązowy, dziki, czerwony
  • makarony: najlepiej bezjajeczne, razowe, gryczane
  • pieczywo świeże, z dużą zawartością soli
  •  płatki kukurydziane, słodkie płatki śniadaniowe np. czekoladowe, miodowe
  • pieczywo cukiernicze z dodatkiem proszku do pieczenia
  • produkty smażone na głębokim tłuszczu np. pączki, faworki, racuchy,
  • ciasto francuskie, ciasta kruche, bułeczki maślane, ciasta z kremem, torty, ptysie

Mleko i produkty mleczne

  • mleko słodkie o obniżonej zawartości tłuszczu – do 2%
  • napoje mleczne fermentowane (mleko zsiadłe, jogurty, kefiry, maślanka, mleko acidofilne) o zawartości tłuszczu do 2%
  • sery twarogowe chude i półtłuste
  • serki homogenizowane półtłuste
  • mleko słodkie i napoje mleczne o zawartości tłuszczu powyżej 2%
  • mleko skondensowane
  • sery twarogowe i serki homogenizowane tłuste
  • sery typu „Feta”, „Fromage”
  • sery żółte
  • serki topione
  • sery pleśniowe typu: brie, camembert, roquefort

 

Jaja i potrawy z jaj

  • białko jaja, całe jaja (w ograniczonych ilościach)
  • jaja gotowane na miękko, w koszulkach
  • jajecznica i omlet na parze, bez dodatku tłuszczu
  • jajecznica, omlet, jajka sadzone, smażone na tłuszczu, zwłaszcza na smalcu, słoninie, boczku

 

 

Mięso i wędliny

  • chude mięsa: cielęcina, wołowina, kurczaki i indyki (bez skóry), wieprzowina (schab, polędwica, szynka)
  • chude wędliny (w ograniczonych ilościach): polędwica, szynka gotowana, wędliny drobiowe
  • tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki
  • tłuste wędliny, konserwy mięsne, wędliny podrobowe, pasztety
  • mięsa mocno peklowane oraz mocno przyprawione

Ryby i owoce morza

  • chude ryby morskie: dorsz, sola, morszczuk, tuńczyk
  • chude ryby słodkowodne: sandacz, leszcz, szczupak, okoń
  • tłuste ryby morskie (w ograniczonych ilościach): śledź, makrela, łosoś
  • owoce morza
  • śledzie i inne ryby solone
  • ryby wędzone
  • konserwy rybne
  • pasztety z ryb homogenizowanych
  • owoce morza w formie przetworzonej np. marynowane, w słonej zalewie

Tłuszcze

  • margaryny miękkie – w kubeczkach (w ograniczonych ilościach
  • margaryny wzbogacane w sterole roślinne (w ograniczonych ilościach)
  • świeże masło (w ograniczonych ilościach)
  • oliwa z oliwek, olej rzepakowy niskoerukowy, słonecznikowy, sojowy, z pestek winogron
  • słodka śmietanka o zawartości tłuszczu do 12%
  • smalec
  • słonina
  • podgardle
  • boczek
  • margaryny twarde – w kostkach
  • masło solone
  • śmietana o zawartości tłuszczu powyżej 12%

Ziemniaki

  • gotowane: tradycyjnie w wodzie, na parze, w mundurkach
  • w postaci purée (bez dodatku masła)
  • pieczone (bez dodatku tłuszczu): w mundurkach, w folii
  • smażone lub odsmażane
  • frytki
  • placki ziemniaczane
  • chipsy, prażynki

Warzywa

  • buraki, marchew, seler korzeniowy, seler naciowy, pietruszka, por, szpinak, szparagi, brokuły, kalafior, kalarepka, kabaczek, cukinia, bakłażan, kapusta biała, czerwona, włoska, brukselka, pomidory, ogórki zielone, rzodkiewka, papryka, sałata, sałata rzymska, cykoria, rukola, roszponka, fasolka szparagowa, groszek cukrowy
  • nasiona roślin strączkowych np. soja, soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, bób
  • warzywa konserwowe i marynowane, pikle
  • warzywa kwaszone: ogórki, kapusta
  • grzyby marynowane
  • warzywa mrożone z dodatkami sosów
  • mrożone, gotowe dania warzywne
  • warzywa smażone lub przyrządzane z dużą ilością tłuszczu
  • surówki i sałatki łączone majonezem lub śmietaną

Owoce i przetwory owocowe

  • jabłka, pomarańcze, cytryny, mandarynki, grejpfruty, kiwi, ananasy, brzoskwinie, nektarynki, morele, wiśnie truskawki, poziomki, maliny, jeżyny, borówki amerykańskie, czarne jagody, porzeczki, arbuzy, melony,
  • czereśnie, śliwki, winogrona – w umiarkowanych ilościach
  • soki owocowe bez dodatku cukry
  • kompoty i dżemy niskosłodzone
  • kompoty i dżemy wysokosłodzone
  • soki owocowe z dodatkiem cukry
  • syropy owocowe

Orzechy i nasiona

  • orzechy bez dodatku soli: arachidowe, włoskie, laskowe, pistacje, nerkowce (w umiarkowanych ilościach)
  • nasiona: dyni, słonecznika, sezamu
  • orzechy solone
  • orzeszki w panierce (skorupce) np. paprykowej, serowej
  • orzeszki w karmelu
  • pestki słonecznika w karmelu lub miodzie

Zupy

  • na wywarach warzywnych
  • zaprawiane delikatną zawiesiną z mąki i wody lub mleka
  • zupy mleczne (z mleka o zawartości tłuszczu do 2%)
  • zupy owocowe (bez cukru lub z niewielkim dodatkiem cukru)
  • buliony i tłuste rosoły
  • z zasmażkami
  • zabielane tłustą śmietaną
  • zupy w proszku, z koncentratu, z dodatkiem kostek rosołowych, z dodatkiem przypraw typu „Vegeta”, „Kucharek”, „Jarzynka” itd.

Potrawy z mięsa i ryb

  • gotowane
  • duszone bez uprzedniego obsmażania lub krótko obsmażane na małej ilości dozwolonego tłuszczu
  • pieczone w folii aluminiowej, w pergaminie lub rękawie foliowym
  • budynie, pulpety, potrawki
  • smażone w głębokim tłuszczu
  • pieczone z dodatkiem tłuszczu

Potrawy z mąki i kasz

  • pierogi (w ograniczonych ilościach) z owocami, serem twarogowym chudym, chudym mięsem, nadzieniem warzywnym
  • pierogi leniwe z sera twarogowego chudego (w ograniczonych ilościach)
  • pyzy (w ograniczonych ilościach) bez nadzienia lub nadziewane chudym mięsem
  • kopytka (w ograniczonych ilościach)
  • knedle z owocami (w ograniczonych ilościach)
  • kasze gotowane na sypko lub rozklejane
  • naleśniki, racuchy, placki z mąki pełnoziarnistej, orkiszowej smażone na małej ilości tłuszczu
  • naleśnik smażone na głębokim tłuszczu
  • racuchy smażone na głębokim tłuszczu
  • paszteciki
  • potrawy odsmażane
  • kasze zasmażane z dodatkiem tłuszczu
  • kotlety z kaszy

Potrawy z warzyw

  • gotowane
  • duszone bez dodatku tłuszczu
  • surówki
  • soki
  • smażone
  • duszone z dodatkiem tłuszczu
  • mocno przyprawione

Sosy

  • łagodne
  • na wywarach warzywnych
  • zaprawiane zawiesiną z mąki i wody lub mleka
  • pikantne
  • majonez i sosy majonezowe
  • na wywarach z kości lub tłustych mięs
  • z dodatkiem tłustej śmietany

Cukier i słodycze

  • cukier (w niewielkich ilościach)
  • miód pszczeli
  • kakao
  • czekolada, batony, czekoladki
  • chałwa

Ciasta i ciastka

  • ciasto drożdżowe
  • biszkopty
  • wafle (bez nadzienia)
  • ciasta i ciastka pieczone z dodatkiem proszku do pieczenia
  • kruche ciastka
  • ciasta i ciastka francuskie
  • faworki, pączki
  • torty oraz ciastka z kremem lub bitą śmietaną

Desery

  • kisiele, galaretki
  • budynie na chudym mleku
  • przeciery owocowe, musy, sorbety
  • pieczone jabłka
  • lody
  • kremy
  • bita śmietana

Przyprawy

  • sól magnezowa, potasowa
  • pieprz ziołowy, pieprz naturalny
  • mięta, melisa, cynamon, wanilia, goździki, kminek, ziele angielskie, szafran, koperek, natka selera, pietruszki, lubczyk, majeranek, tymianek, oregano
  • sok z cytryny
  • zmiażdżony lub posiekany czosnek
  • cebula (w niewielkich ilościach)
  • sól kuchenna (NaCl)
  • mieszanki przypraw zawierające dużą ilość soli np. „Jarzynka”, „Vegeta”, „Kucharek”
  • ocet, musztarda
  • ketchup
  • magii, sos sojowy

 

 

Nadciśnienie – więcej wapnia!

Nadciśnienie – więcej wapnia!

Doskonałe źródła wapnia to:

  • jogurty, kefiry i inne mleczne napoje fermentowane. Do śniadania dodaj jogurt, kolację popij kefirem lub maślanką, a sosy i zupy zabielaj jogurtem lub mlekiem;
     
  • ser żółty – to dobre źródło wapnia, ale uważaj! Sery żółte zawierają sporo soli  i nasyconych kwasów tłuszczowych. Jeśli masz ochotę na ser żółty, wybierz ten z mniejszą ilością soli i tłuszczu. Ich zawartość sprawdzisz na etykiecie;
     
  • ryby, zwłaszcza te, które można jeść z drobnymi ościami, np. śledzie i sardynki, jednocześnie zwiększysz spożycie dobroczynnych kwasów omega-3;
     
  • nasiona roślin strączkowych, na przykład soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, soja. Potrawy z nich to nie tylko popularna grochówka i fasolka po bretońsku. Poszukaj przepisów na łatwe i smaczne potrawy z tych nasion, np.  humus z ciecierzycy, który z powodzeniem zastąpi wędlinę. Smacznego!