Archiwa motywacja - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Czy osobiste elektroniczne urządzenia mobilne motywują do aktywności fizycznej?

Autor dr hab. Monika Łopuszańska-Dawid, prof. nadzw. | 30.10.2020 | Aktywność fizyczna, Osoby dorosłe

Elektroniczne urządzenia monitorujące aktywność umożliwiają użytkownikom niezależnie od wieku śledzenie i monitorowanie rozmaitych wskaźników aktywności fizycznej związanych ze zdrowiem, w tym np. liczby wykonanych kroków, poziomu aktywności, odległości chodzenia, poziomu tętna, czy też wzorców snu.

WAT i aplikacje do aktywności fizycznej mają duży potencjał w zakresie promowania zaangażowania w aktywność fizyczną, co jest ważnym aspektem zdrowia publicznego.

W celu zwiększenia naszej codziennej aktywności ruchowej naukowcy wielu specjalności wciąż poszukują i opracowują różnorodne metody motywacyjne oraz skuteczne strategie samoregulacji, tj. zaangażowanie w cel, czy też utrzymanie zmiany zachowania. Mimo, że zjawisko powszechności stosowania WAT jest nowe, już teraz część badaczy dowodzi, że stosowanie indywidualnych elektronicznych monitorów aktywności, np. krokomierzy lub też innych technologii, może prowadzić do zwiększenia aktywności fizycznej i poprawy stanu zdrowia w populacji generalnej.

Czy korzystanie z urządzeń typu WAT motywuje do ćwiczeń?

Pomimo rosnącej popularności narzędzi do śledzenia aktywności ruchowej i dostępu do szeregu aplikacji mobilnych, wciąż niewiele jest dowodów naukowych wskazujących, w jakim stopniu mogą one realnie poprawić wyniki zdrowotne, kondycję fizyczną czy też psychiczną. Część badań wskazuje na wyraźną zasadność stosowania tego typu urządzeń jako technologicznego uzupełnienia standardowych terapii wspomagających utratę masy ciała. Niektóre badania z użyciem liczników kroków wskazały na zwiększenie aktywności fizycznej nawet o około 27% w stosunku do wartości wyjściowej i były zwykle związane z prozdrowotnym obniżeniem wskaźnika masy ciała BMI. Ponadto dla wielu użytkowników WAT urządzenia te stanowią bliskie i wiarygodne źródło informacji zwrotnej na temat poziomu ich codziennej aktywności ruchowej, np. faktycznej liczby wykonanych kroków. Urządzenia WAT podnosząc poziom świadomości prozdrowotnej jej użytkowników, mogą budować motywację ku zwiększeniu aktywności ruchowej, przez co mogą pozytywnie modyfikować wyniki zdrowotne i kondycję biologiczną.

Istotna część badań dotyczy wykorzystania takich urządzeń w poprawie stanu zdrowia psychicznego. Badania te wskazują wiele zalet tego typu urządzeń, np. powszechną ich akceptację przez osoby niezależnie od wieku, płci czy stanu emocjonalnego. Okazuje się, że nawet osoby z poważnymi chorobami psychicznymi są wyjątkowo otwarte i akceptują tego typu urządzenia. Badacze potwierdzają zwiększenie tygodniowej liczby kroków i ogólnego nastroju u osób z łagodną lub umiarkowaną depresją stosujących WAT. Natomiast badania z użyciem urządzeń mobilnych u osób z poważnymi zaburzeniami depresyjnymi dowiodło, istotnego zwiększenia liczby kroków i poprawy sprawności oraz dodatkowo redukcji nadmiernej masy ciała. Wydaje się zatem, że urządzenia do monitorowania aktywności, mogą uzupełniać terapię aktywacji behawioralnej w celu poprawy aktywności fizycznej i zdrowia psychicznego u osób z różnego typu chorobami psychicznymi. Osobiste urządzenia do noszenia na ciele mogą mieć zatem zastosowanie w wszechstronnym leczeniu zdrowia psychicznego, jednak wciąż potrzeba więcej dowodów, aby zrozumieć ich wartość, skuteczność i znaczenie.

Czy rodzaj aplikacji ma znaczenie?

Aplikacje wspomagające aktywność fizyczną na urządzenia mobilne zawierają z sobie element poufności i prywatności, co może być wysoce istotne dla wielu użytkowników. Z drugiej jednak strony aplikacje te zawierają często elementy społecznościowe, w szczególności tworząc społeczności specyficzne dla danej aplikacji. Umożliwiają one wówczas, szczególnie młodszym użytkownikom, interakcję z innymi odbiorcami aplikacji, a także zapewniają możliwość łączenia się z istniejącymi platformami społecznościowymi (np. Facebook lub Instagram). Badania prowadzone na osobach młodych sugerują iż najbardziej korzystne w promowaniu zaangażowania w aktywność fizyczną są właśnie te aplikacje na urządzenia mobilne, które są połączone z portalami społecznościowymi. Kluczowe tu wydają się być interakcje z rówieśnikami, możliwość zachęcania kolegów i koleżanki do wspólnej aktywności fizycznej, otrzymywanie zachęty od bliskich przyjaciół i rodziny, oraz udział w konkursach i innych sposobach rywalizacji z członkami publicznych społeczności specyficznych dla aplikacji. A zatem społeczności specyficzne dla aplikacji oraz istniejące platformy społecznościowe wydają się być tymi składnikami aplikacji, które mają fundamentalne znaczenie dla ułatwiania aktywności fizycznej szczególnie osób młodych.

Wnioski z wciąż nielicznych i wstępnych badań korzyści zdrowotnych wszelkich technologii mobilnych pozostają wciąż niejednoznaczne. W celu wyciągnięcia mocniejszych i jednorodnych wniosków dotyczących zwiększania aktywności ruchowej poprzez interwencje z użyciem osobistych urządzeń do monitorowania aktywności potrzebne są dalsze badania.

Referencje:

Bravata DM, Smith-Spangler C, Sundaram V, i wsp. Using pedometers to increase physical activity and improve health: a systematic review. JAMA. 2007;298(19):2296–304.
Chum J, Kim MS, Zielinski L, i wsp. Acceptability of the Fitbit in behavioural activation therapy for depression: a qualitative study [published correction appears in Evid Based Ment Health. 2018 May;21(2):76]. Evid Based Ment Health. 2017;20(4):128-133. doi:10.1136/eb-2017-102763.
Freak-Poli RLA, Cumpston M, Peeters A, Clemes SA. Workplace pedometer interventions for increasing physical activity. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(4):CD009209.
Muntaner A, Vidal-Conti J, Palou P. Increasing physical activity through mobile device interventions: A systematic review. Health Informatics J. 2016;22(3):451-469.
Naslund JA, Aschbrenner KA, Scherer EA, i wsp. Wearable devices and mobile technologies for supporting behavioral weight loss among people with serious mental illness. Psychiatry Res 2016;244:139–44.
Petersen JM, Prichard I, Kemps E. A Comparison of Physical Activity Mobile Apps With and Without Existing Web-Based Social Networking Platforms: Systematic Review. J Med Internet Res. 2019;21(8):e12687.
Romeo A, Edney S, Plotnikoff R, i wsp. Can Smartphone Apps Increase Physical Activity? Systematic Review and Meta-Analysis. J Med Internet Res. 2019;21(3):e12053.
Shin G, Hossein Jarrahi M , Fei Y, Karami A, Gafinowitz N , Byun A , Lu X. Wearable activity trackers, accuracy, adoption, acceptance and health impact: A systematic literature review. J Biomed Inform. 2019 May;93:103153. doi: 10.1016/j.jbi.2019.103153.
Yang H, Yu J, Zo H, Choi M. User acceptance of wearable devices: An extended perspective of perceived value. Telematics Informatics. 2016;33:256–269.

Co zrobić gdy motywacja podczas odchudzania spada?

Autor mgr Paulina Pawełczyk-Jabłońska | 27.12.2018 | ABC Żywienia, Psychodietetyka

Skąd się bierze spadek motywacji?

Poziom motywacji w czasie osiągania celu jest zmienny, co oznacza, że będzie on różny na początku działania, w jego trakcie i na końcu.

Dlatego spadek poziomu motywacji na różnych etapach zmiany jest całkowicie normalny. Niebezpieczeństwo polega na tym, że podczas tych właśnie spadków jesteśmy bardziej podatni na porzucenie dalszych starań i rezygnację z dążenia do celu. Jeżeli tak się stanie to na swoim koncie odnotujemy porażkę, która w szerszej perspektywie wpływa na ewentualne dalsze próby osiągnięcia zmiany. Dlatego, aby temu zapobiec warto znać potencjalne przyczyny, które mogą spowodować u nas spadek poziomu motywacji w trakcie procesu zmiany. Za spadek ten może być odpowiedzialny:

#1. Źle sformułowany cel

Ten problem zdarza się dosyć powszechnie. W momencie przechodzenia na dietę redukcyjną wielu z nas nie konkretnie określa swój cel, myśląc: „robię to, bo chcę schudnąć”. Nie zastanawiamy się jaki dokładnie spadek masy ciała nas usatysfakcjonuje i po czym poznamy, że pozbyliśmy się zbędnych kilogramów. Brak takich szczegółów sprawia, że po pewnym czasie sami nie wiemy do czego dążymy, nasz cel się rozmywa i traci na wartości. Kolejnym problemem może okazać się obranie celu, który jest niedopasowany do naszych obecnych możliwości i zasobów, co sprawia, że na dany moment cel nie jest dla nas realny do osiągnięcia.

#2. Zmęczenie i spadek nastroju

Zmęczenie i chwilowy spadek nastroju dopada każdego z nas z różnych powodów. Pogoda, stres i dużo obowiązków w pracy, zadania domowe, choroba. Zazwyczaj są to momenty przejściowe i niezależne od nas. Często też takie czynniki, mimo że nie są bezpośrednio związane z celem, potrafią skutecznie obniżyć poziom motywacji. Najlepszym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest akceptacja stanu obecnego oraz poczekanie aż przeminie.

#3. Chwilowy brak efektów

Na początku stosowania diety odchudzającej dość szybko można zauważyć pierwsze efekty. Jednak po pewnym czasie masa naszego ciała przestaje spadać. To trudny moment ponieważ, gdy przestajemy widzieć efekty dość radykalnie obniża się poziom motywacji. Wbrew pozorom jednak brak spadku masy na pewnym etapie jest zjawiskiem całkowicie normalnym, a wręcz pożądanym. Oznacza bowiem, że nasz organizm pozbył się wody i cukrów, które zdecydowanie łatwiej spalić i zaczyna redukować tkankę tłuszczową.

#4. Niepowodzenie

Niepowodzenia to dość skuteczny demotywator. Gdy próbujemy zrzucić zbędne kilogramy i zdarzy nam się ulec pokusie, często zaczynamy to przekładać na cały efekt naszej diety. Jednostkowe niepowodzenie powoduje, że tracimy wiarę we własne siły, możliwości i zaczyna nam się wydawać, że jesteśmy za słabi, by założony cel osiągnąć.

Co zrobić by przetrwać chwilowy spadek motywacji?

Jak już wiadomo zmiany w poziomie motywacji w trakcie dążenia do celu są całkowicie normalne. Jednak co zrobić by przetrwać i poradzić sobie w tych trudnych momentach, w których poziom ten jest niższy niż byśmy chcieli? Poniżej kilka wskazówek:

1. Zastanów się co może być powodem spadku motywacji.

Najważniejsze to znaleźć źródło problemu. Dzięki temu będziemy wiedzieli jak możemy z nim walczyć. Dlatego ważne, abyśmy zastanowili się z czego wynika aktualny spadek poziomu Twojej motywacji? Czy jest to wina chwilowego zmęczenia, braku efektów czy może to coś innego wpływa na nasz stan, niekoniecznie związanego z samą motywacją?

2. Jeszcze raz przyjrzyj się celowi.

Dobrze sformułowany cel dopasowany do naszych indywidualnych zasobów i możliwości to absolutna podstawa w procesie zmiany odpowiadająca w dużej mierze za poziom motywacji. Dlatego przypomnij sobie wcześniej ustalony cel i zastanów się czy spełnia on te kryteria:

jest jasno sformułowany i zrozumiały?
jest konkretny i szczegółowy? (w przypadku redukcji masy ciała czy ustaliłeś dokładnie ile kilogramów chcesz zgubić?
jest mierzalny (po czym poznasz, że cel został osiągnięty?)
jest dla ciebie ważny?
jest dla ciebie realny do wykonania?

Jeżeli odpowiedź na wszystkie te pytania brzmi „tak” oznacza to, że cel jest poprawnie sformułowany.

3. Daj sobie prawo do jednorazowych niepowodzeń.

Gdy chcemy osiągnąć jakiś cel przeważnie zawsze zakładamy, że od momentu podjęcia działania wszystko będzie szło zgodnie z planem. Rzadko kiedy bierzemy pod uwagę momenty, w których coś nam nie wyjdzie. I kiedy przestaje wychodzić, często stwierdzamy, że ta zmiana jest nie dla nas. To błąd, ponieważ zmiana to trudny proces, w którym uczymy się nowych, często nieznanych dla nas zachowań. Dlatego powinniśmy mieć świadomość, że nie zawsze wszystko wyjdzie zgodnie z założeniami. Niepowodzenia w procesie zmiany są całkowicie naturalne i normalne. Jeżeli nam się zdarza, powinniśmy to przyjąć i zastanowić się jak w przyszłości tego uniknąć.

4. Ustal plan naprawczy.

Jeżeli już niepowodzenia się zdarzyły, warto być na nie przygotowanym i wiedzieć co zrobić w tej sytuacji, abyśmy chronili się przed poczuciem winy i innymi obciążającymi nas emocjami. Dlatego, gdy planujesz przejść na dietę odchudzającą zastanów się z jakimi trudnościami możesz się zmierzyć w czasie jej trwania i jak sobie z nimi poradzisz. Na przykład co zrobisz gdy pewnego dnia ulegniesz pokusie i zjesz zakazane ciasto? Dzięki temu jak taka sytuacja się zdarzy będziesz na nią przygotowany i nie zaburzy ona Twojego ustalonego planu. Będziesz wiedział co masz robić.

5. Nagradzaj się za wysiłek.

Na koniec jeden z najważniejszych czynników podtrzymujących poziom motywacji, czyli nagrody za wysiłek i realizowanie planu. Mimo, że w życiu lubimy być nagradzani, to już w procesie zmiany często zapominamy, aby uwzględnić system nagród. Warto to zrobić, ponieważ nawet mała nagroda (może to być np. kąpiel w wannie czy więcej czasu na odpoczynek) wzmocni zachowanie, które nagrodziliśmy i dzięki temu będziemy chętniej powtarzać je w przyszłości.

Podsumowanie

Poziom motywacji nie jest stały na wszystkich etapach zmiany. Zależy on od wielu czynników, a jego wahania są całkowicie normalne i naturalne. Ważne jest, aby pojedynczy spadek motywacji nie determinował naszej decyzji o rezygnacji z dążenia do celu. Dlatego warto przygotować się na niego, w taki sposób, aby móc przetrwać ten trudny czas.

Literatura

Miller W.R., Rollnick S., Wywiad Motywujący. Jak przygotować ludzi do zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków; 2010.

Jak zachęcić dziecko do ruchu?

Autor dr hab. Monika Łopuszańska-Dawid, prof. nadzw. | 10.12.2018 | Dzieci i młodzież, Dzieci i młodzież, Dzieci przedszkolne i szkolne, Młodzież

Aktywność fizyczna ma decydujące znaczenie dla zdrowia i samopoczucia dzieci. Niestety, obserwowana wyjątkowo wysoka aktywność ruchowa u młodszych dzieci, wśród nastolatków bardzo często obniża się gwałtownie. Okres tuż przed dojrzewaniem płciowym uważany jest za jeden z najbardziej krytycznych w rozwoju ruchowym nastolatków. Istotne jest zatem poznanie czynników wpływających na zachowanie chęci oraz motywację do intensywnej aktywności ruchowej wśród dzieci i młodzieży w celu utrzymania jej na odpowiednim poziomie i zapewnienie przez to dzieciom odpowiedniej kondycji zdrowotnej.

Kompleksowe i wielopoziomowe badania w tym zakresie wskazują, że do najistotniejszych czynników wpływających motywująco na wysoki poziom aktywności fizycznej dzieci należą szeroko pojmowana zachęta do aktywności ruchowej ze strony rodziców, opiekunów i innych najbliższych członków rodziny. Wsparcie emocjonalne i motywacyjne ze strony rodziców, w postaci zachęcania, chwalenia czy też wsparcia obserwacyjnego, niezależnie od szerokości i długości geograficznej, okazują się być kluczowymi czynnikami wysoce pozytywnie wpływającymi na zamiłowanie do aktywnych form wypoczynku dziewcząt i chłopców we wszystkich grupach wieku. Mikrośrodowisko domu rodzinnego, a szczególnie rodzice, odgrywają kluczową rolę w aktywności fizycznej dzieci i stanowią rodzaj strażników aktywności fizycznej swych dzieci. Z szerokiego spektrum działań rodziców w aspekcie aktywności ich dzieci można wymienić dawanie odpowiedniego przykładu, motywowanie, ale także fizyczne zapewnianie pewnych udogodnień, jak np. zapewnienie odpowiedniej odzieży sportowej czy dojazdu do miejsc zorganizowanej aktywności fizycznej. Jak wskazuje szereg badań naukowych posiadanie odpowiednio dobranej, komfortowej odzieży dostosowanej do uprawiania odpowiednich rodzajów sportów stanowi czynnik mocno uatrakcyjniający daną aktywność ruchową zarówno dla chłopców i dziewcząt, szczególnie w okresie nastoletnim. Inną, również bardzo istotną rolą rodziców jest pokrywanie kosztów udziału dzieci w zorganizowanych, często bardzo atrakcyjnych formach aktywności ruchowej w różnego rodzaju klubach sportowych. Miejska struktura urbanistyczna i dostępność wielu miejsc do uprawiania atrakcyjnych form aktywności oraz poczucie bezpieczeństwa także stanowią czynniki wpływające pozytywnie na uprawienie sportu w czasie wolnym przez dzieci.

Kolejnym kluczowym czynnikiem aktywującym ruch u dzieci obu płci jest odczuwanie przez dziecko przyjemności i radości z wybieranej przez niego aktywności fizycznej. Dzieci traktują ruch jako aktywność dającą czysto hedonistyczną przyjemność i nie traktują jej jako długoterminowej inwestycji w zdrowie. Dlatego należy umożliwiać dzieciom i nastolatkom uprawianie preferowanych przez nich dyscyplin sportu, a nie wymuszanie aktywności niedających im satysfakcji.

Zrozumienie i uświadomienie sobie czynników wpływających na aktywność fizyczną dzieci, nastolatków i młodzieży może okazać się pomocne w opracowywaniu programów mających na celu zwiększenie ich udziału w aktywności ruchowej. Działania szkół i władz oświatowych powinny koncentrować się na promowaniu korzyści związanych z byciem aktywnym, propagowaniu znaczenia wsparcia rodziców oraz zapewnieniu bezpiecznych i przyjemnych możliwości bycia aktywnym.

Literatura

Barbosa Filho VC, Minatto G, Mota J, Silva KS, de Campos W, Lopes Ada S. Promoting physical activity for children and adolescents in low- and middle-income countries: An umbrella systematic review: A review on promoting physical activity in LMIC. Prev Med.; 2016. 88:115-26.
Best K, Ball K, Zarnowiecki D, Stanley R, Dollman J. In Search of Consistent Predictors of Children’s Physical Activity. Int J Environ Res Public Health.; 2017. 20,14(10). pii: E1258. doi: 10.3390/ijerph14101258.
Bingham DD, Costa S, Hinkley T, Shire KA, Clemes SA, Barber SE. Physical Activity During the Early Years: A Systematic Review of Correlates and Determinants. Am J Prev Med.; 2016. 51(3):384-402.
Cortis C, Puggina A, Pesce C, Aleksovska K, Buck C, Burns C, i wsp. Psychological determinants of physical activity across the life course: A „DEterminants of DIet and Physical ACtivity” (DEDIPAC) umbrella systematic literature review. PLoS One; 2017. 17;12(8):e0182709. doi: 10.1371/journal.pone.0182709.
Heitzler, C.D.; Martin, S.L.; Duke, J.; Huhman, M. Correlates of physical activity in a national sample of children aged 9–13 years. Prev. Med.; 2006. 42:254–260.
Hesketh KR, O’Malley C, Paes VM, Moore H, Summerbell C, Ong KK, Lakshman R, van Sluijs EMF. Determinants of Change in Physical Activity in Children 0-6 years of Age: A Systematic Review of Quantitative Literature. Sports Med.; 2017. 47(7):1349-1374.
Jaeschke L i wsp., DEDIPAC consortium. Socio-cultural determinants of physical activity across the life course: a 'Determinants of Diet and Physical Activity’ (DEDIPAC) umbrella systematic literature review. Int J Behav Nutr Phys Act.; 2017. 20;14(1):173. doi: 10.1186/s12966-017-0627-3.
Leggett C, Irwin M, Griffith J, Xue L, Fradette K. Factors associated with physical activity among Canadian high school students. Int J Public Health.; 2012. 57(2):315-24.
Puggina A, Aleksovska K, Buck C, Burns C, Cardon G, Carlin A, i wsp. Policy determinants of physical activity across the life course: a 'DEDIPAC’ umbrella systematic literature review. Eur J Public Health.; 2017. 18. doi: 10.1093/eurpub/ckx174.
Sallis JF, Prochaska JJ, Taylor WC. A review of correlates of physical activity of children and adolescents. Med Sci Sports Exerc.; 2000. May. 32(5):963-75.

Grupa motywuje do działania

Autor mgr Paulina Pawełczyk-Jabłońska | 9.11.2018 | ABC Żywienia, Psychodietetyka

Mocne strony pracy w grupie

Dziś tworzenie różnych grup tematycznych, które mają do zrealizowania wspólne czy podobne cele jest coraz bardziej popularne. Zjawisko to w dużej mierze obserwujemy na siłowniach i w fit klubach, ale nie tylko. Praca w grupach jest również wykorzystywana do udzielania wzajemnej pomocy. Osobom, które poszukują pomocy psychologicznej i potrzebują zmian proponuje się tak zwane grupy wsparcia, w których mogą spotkać one innych ludzi, będących w podobnych sytuacjach i z podobnymi problemami.

Istnieją aktualne badania i artykuły naukowe, które jasno wymieniają zalety pracy w grupach i podkreślają efektywność takiej pracy na różnych obszarach. W jednym ze swoich artykułów Burke wymienia czynniki współpracy grupowej, które powodują większą efektywność działania. Oto one:

osoby pracujące w grupie posiadają więcej informacji na określony temat oraz dysponują większą ilością zasobów, które są pomocne do osiągnięcia celu,
działanie w grupie sprawia, że zwiększa się kreatywność w myśleniu, a to pomaga na szybsze rozwiązywanie ewentualnych problemów i trudności,
praca grupowa pozwala na przyswojenie i zapamiętanie większej ilości informacji,
działanie w grupie budzi większe zaangażowanie i chęć do pracy.

Inne badanie, podczas którego obserwowano amerykańskich studentów potwierdza efektywność pracy w grupie i pokazuje, że osoby działające w grupach lepiej radziły sobie z rozwiązywaniem problemów niż te działające pojedynczo.

Jak widać współpraca zespołowa może być pomocna w realizacji celu i rozwiązywaniu problemów. Może również pozytywnie wpływać na efektywność działania, pobudzać naszą kreatywność, angażować i budzić chęć do pracy.

Co zatem ma w sobie grupa, że jej obecność tak dobrze potrafi wpłynąć na nasze działanie?

Jakie czynniki mogą sprawić, że w grupie łatwiej nam osiągać cele?

Grupa jako pewien konstrukt przejawia pewne cechy oraz stwarza możliwości, które sprawiają, że czujemy się na tyle dobrze, że znajdujemy siłę i determinację by działać. O tym, że praca w grupie dobrze na nas oddziałuje i ma właściwości pomocowe pisał znany amerykański terapeuta – Irvin Yalom. W swojej książce odnosił się do grup wsparcia, które okazały się skuteczne w niesieniu pomocy pacjentom z trudnościami psychologicznymi. Wartościowy wpływ grupy możemy zaobserwować w codziennym życiu. Wystarczy przypomnieć sobie naukę do ważnego egzaminu czy klasówki. W wielu z nas wolało uczyć się w grupie, wspólnie ze znajomymi ze szkoły. Dobrym przykładem jest również wspólne chodzenie na siłownię lub grupowa zmiana nawyków żywieniowych, np. rezygnacja ze słodyczy czy fast foodów.

Działanie w grupie daje nam:

#1 Wsparcie

Wsparcie jest bardzo potrzebne w przeprowadzaniu zmian. Zwłaszcza w trudnych momentach. Najcenniejsze dla nas często bywa wsparcie emocjonalne. Grupa zazwyczaj składa się z osób, znajdujących się w podobnych sytuacjach, zmagających się z podobnymi problemami i dążących do wspólnego celu. Takie osoby wzajemnie się rozumieją i potrafią pomóc sobie w trudnych i kryzysowych momentach.

#2 Wspólny cel

Cel do osiągnięcia, który jest wspólny dla wszystkich tworzy poczucie wspólnoty, przynależności i zaangażowania. Sprawia, że wszyscy idą w jednym kierunku i krok po kroku starają się realizować powierzone zadanie. Jest to bardzo ważne, ponieważ pozwala na budowanie przywiązania i odpowiedzialności.

#3 Wzajemnie więzi

Więzi oraz tworzenie relacji jest bardzo ważne i potrzebne, zwłaszcza w czasie kiedy stoimy przed dokonaniem zmiany. Pogłębiają bowiem one poczucie przynależności i zapewniają poczucie bezpieczeństwa. Wspólne więzi sprawiają też, że czujemy się zaznajomieni z grupą i mamy do niej zaufanie. To wszystko powoduje, że dysponujemy odpowiednią przestrzeń i warunki do działania oraz dzielenia się ewentualnymi trudnościami.

Podsumowanie

Praca w grupie to przede wszystkim obcowanie z ludźmi o podobnych postawach, problemach i motywach. Ich wspólne dążenie w tym samym kierunku, wspólny cel, wzajemne wsparcie i chęć do działania potrafi jednoczyć, ale też zwiększać bądź utrzymywać motywację, która jest kluczowa w osiągnięciu zaplanowanej zmiany.

Literatura

Burke A. Group Work: How to Use Groups Effectively. [online]. [przeglądany 24 października 2018 r.] Dostępny w: https://uncw.edu/jet/articles/Vol11_2/Burke.pdf?fbclid=IwAR38kPXcTnYQG67mxAamltRmSteXcM9_6AeMs3ds_S1KcZIIEthw5bVmMM4
Patrick R. Laughlin, Erin C. Hatch, Jonathan S. Silver, and Lee Boh, Groups Perform Better Than the Best Individuals on Letters-to-Numbers Problems: Effects of Group Size. [online]. [przeglądany 24 października 2018 r.] Dostępny w: https://www.apa.org/pubs/journals/releases/psp-904644.pdf
Yalom, I., Leszcz, M, Psychoterapia grupowa. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006

Jestem zmotywowany, czyli jaki?

Autor mgr Paulina Pawełczyk-Jabłońska | 12.10.2018 | ABC Żywienia, Psychodietetyka

Pojęcie motywacji jest powszechnie używane w komunikacji i w pracy z osobami potrzebującymi pomocy. Jednak czy wiemy co dokładnie oznacza ten termin?

Co to jest motywacja?

Motywację definiuje się jako stan gotowości do podjęcia określonego działania, który dyktowany jest zaspokojeniem pewnej potrzeby. Nieco odmienne wyjaśnienie tego pojęcia proponują w swojej książce Miller i Rollnick, którzy motywację przedstawiają, nie jako samą gotowość do działania, ale jako proces interpersonalny, będący skutkiem interakcji między ludźmi. Definicja ta zakłada zatem, że motywacja sama w sobie nie wychodzi z wnętrza człowieka, nie jest też człowiekowi dana na stałe. Jest stanem nabytym, na który wpływają (wzmacniają lub obniżają go) interakcje z innymi. Oznacza to, że jeżeli w danym momencie wcale nie jesteśmy zmotywowani do czegoś, to kontakt z drugim człowiekiem może z nas tę motywację wydobyć. Ponadto, według Millera i Rollnicka motywacja to proces dosyć złożony i opieranie go na samej gotowości jest dużym uproszczeniem. Zakładają oni, że aby zaistniała motywacja potrzebne są trzy kluczowe czynniki, które występują w jednym czasie i wzajemnie na siebie oddziałują.

Z czego składa się motywacja?

Abyśmy mogli mówić o procesie motywacji, muszą zaistnieć trzy niezbędne czynniki:

chęć
ufność
gotowość

Chęć oznacza nic innego jak ważność zmiany, czyli określa czy dana zmiana jest dla nas istotna, czy nie. Wydaje się to być bardzo zrozumiałe. Jeżeli na czymś nam zależy, czyli coś ma dla nas dużą ważność, łatwiej nam będzie ponieść pewne koszty, ograniczenia i wyrzeczenia, aby przeprowadzić zmianę i osiągnąć zamierzony cel.

Tą składową motywacji można również rozumieć jako rozbieżność pomiędzy stanem obecnym, a tym do czego dążymy. Im ta rozbieżność jest większa, tym stan obecny zaczyna nam coraz bardziej przeszkadzać, irytować i męczyć, a to sprawia, że zdecydowanie chętniej rozpoczniemy zmianę niż w sytuacji, kiedy obecna sytuacja jest dla nas komfortowa i nam nie przeszkadza.

Ufność wydaje się być najważniejszym, a zarazem najbardziej trudnym dla nas do osiągnięcia komponentem motywacji. Rozumiana jest jako nasza wiara w to, że jesteśmy w stanie przeprowadzić zmianę i osiągnąć zamierzony cel. Załóżmy, że chcemy ograniczyć jedzenie słodyczy. Jeżeli nie wierzymy w to, że jesteśmy w stanie to zrobić, mała jest szansa na osiągnięcie celu. Poczucie ufności zależy od stopnia naszej samoskuteczności, która zwiększa prawdopodobieństwo osiągniecia zmiany. Jeżeli chcesz ograniczyć spożywanie słodyczy, jednak w głowie pojawia Ci się myśl “Chciałbym, ale chyba mi się nie uda”, to znak, że zanim zabierzesz się za realizację wyznaczonego planu musisz popracować nad swoją ufnością.

Gotowość. Gdy zmianę zaczynamy słowami „od jutra przestaję jeść słodycze” oznacza to, że NIE jesteśmy jeszcze na nią gotowi. Możemy chcieć tej zmiany i wierzyć w jej powodzenie, ale brak gotowości poskutkuje tym, że będziemy odkładali ją w czasie i oszukiwali siebie oraz innych. To samo jest w sytuacji gdy w naszej głowie pojawiają się myśli „chcę to zrobić, ale jeszcze nie teraz”. Jest to wyraźny sygnał, że tym momencie małe są szanse na osiągnięcie sukcesu.

Po czym więc poznać, że jesteśmy gotowi na przeprowadzenie zmiany? Gotowością wykazujemy się wtedy, gdy działania ku zmianie wprowadzamy od razu i chcemy rozpocząć je jak najszybciej.

Oczywiście trzy wyżej wymienione komponenty motywacji są ściśle ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Brak lub niedostateczny poziom jednego z nich sprawi, że motywacja będzie niekompletna i niewystarczająca do tego, aby wprowadzić działania ku zmianie. Trudno sobie przecież wyobrazić osiągnięcie celu u osoby, która ma w sobie gotowość i chęć, a nie wierzy w powodzenie zmiany.

Dlatego przed rozpoczęciem działania warto zadać sobie trzy weryfikujące pytania:

Czy chcę przeprowadzić zmianę?
Czy wierzę, że mi się uda?
Czy jestem gotowy do przeprowadzenia zmiany?

Jeżeli wszystkie odpowiedzi brzmią „tak”, to znak, że mamy duże szanse na osiągnięcie zamierzonego celu.

Zmotywowany – czyli jaki?

Wielu z nas motywacja kojarzy się tylko z samą gotowością do zmiany. Pomijamy równe ważne aspekty takie jak: chęć oraz poczucie ufności, a także cały aspekt interpersonalny, który wg Millera i Rollnicka ma znaczący wpływ na pojawienie się motywacji.

Zmotywowani jesteśmy wówczas gdy w jednym czasie chcemy zmiany, wierzymy w jej powodzenie i jesteśmy gotowi do tego, aby od razu wprowadzić ją w życie. Jeżeli któryś z tych czynników nie występuje, warto zastanowić się który to z nich, już na samym początku. Czy w tym momencie nie chcemy zmiany, nie wierzymy w swoją skuteczność, czy nie jesteśmy przygotowani na wdrożenie nowych zachowań. To bardzo ważna informacja, dzięki której, możemy dalej badać na co należy zwrócić uwagę w naszym procesie motywacyjnym. Aby to zrobić spróbujmy poszukać odpowiedzi na pytanie: Co sprawia, że:

w tym momencie nie chcę zmiany?
wierzę, że jestem w stanie jej dokonać?
nie jestem gotowy przyjąć zmiany?

Ta wiedza pozwoli nam znaleźć powód i przyczynę braku lub niewystarczającego poziomu jednej ze składowych motywacji. Jeżeli jesteśmy już świadomi zakłóceń w procesie motywacyjnym, kolejnym etapem rozważań może być zadanie sobie pytania „Co musi się stać lub czego potrzebuję, aby chcieć zmiany, wierzyć w nią i być na nią gotowy”. Odpowiedź sprawi, że dowiemy się co jest konieczne w naszym przypadku do tego, aby motywacja do konkretnej zmiany pojawiła się oraz czy nasze potrzeby do osiągniecia stanu motywacji są realne do spełnienia.

Zaprezentowany wyżej model to jedna z form obserwacji siebie, która może okazać się pomocna przy ocenie naszej zdolności do wprowadzenia konkretnej zmiany. Pozwala ona nam wychwycić, czy rzeczywiście jesteśmy zmotywowani do tego co zakładamy i czy dana zmiana w tym momencie jest dla nas realna do wykonania.

Literatura

Miller W.R., Rollnick S., Wywiad Motywujący. Jak przygotować ludzi do zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków; 2010.
Miller W.R., Rollnick S., Wywiad Motywujący. Jak przygotować ludzi do zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków; 2010.
W. Szewczuk (red.) Słownik psychologiczny. Wiedza Powszechna. Warszawa; 1985.