Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Żywienie w szkole – co rodzic wiedzieć powinien…
Wyszukiwarka
Home 9 Dzieci i młodzież 9 Żywienie w szkole – co rodzic wiedzieć powinien…

Żywienie w szkole – co rodzic wiedzieć powinien…

Autor

Żywienie ucznia to ważny element funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym. Spożywanie posiłków w szkole wpływa m. in. na koncentrację, dobre samopoczucie oraz kształtuje prawidłowe nawyki żywieniowe dziecka. Proces nauki i przyswajania wiedzy wymaga od organizmu dużego nakładu energii, której należy dostarczać regularnie. Dlatego tak ważna jest realizacja żywienia w placówce szkolnej. W związku z rozpoczynającym się rokiem szkolnym warto, aby rodzice zapoznali się z najważniejszymi aspektami dotyczącymi żywienia dziecka w szkole.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Żywienie w szkole – co rodzic wiedzieć powinien…

Przepisy prawne – czyli na co zwrócić uwagę…

Żywienie zbiorowe w szkole musi opierać się na określonych zasadach i spełniać aktualne normy i rekomendacje. Rozporządzenia regulujące wymagania odnośnie do żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w placówkach szkolnych wydaje Minister Zdrowia. Normy żywienia oraz zasady racjonalnego żywienia dla różnych grup ludności, w tym dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, opracowuje jednostka badawczo-rozwojowa, podległa i nadzorowana przez Ministra Zdrowia, jaką jest Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Kontrolę nad spełnianiem wymagań z zakresu żywienia zbiorowego w placówkach szkolnych pełnią organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

W placówkach oświatowych, czyli między innymi w szkołach, obowiązuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1154). Zostało ono wydane m. in. w celu poprawy żywienia dzieci i młodzieży oraz ograniczenia spożycia żywności, do której dodawane są cukry i substancje słodzące, żywności o wysokiej zawartości tłuszczu oraz soli/sodu.

Rozporządzenie określa zasady żywienia w placówce takie jak np. prowadzenie żywienia zgodnego z aktualnymi normami żywienia dla populacji polskiej, zasadę urozmaicenia, a także wskazuje ilość cukru w napojach przygotowywanych na miejscu (np. w herbatach, kompotach). Ponadto w dokumencie zawarte są wytyczne co do odpowiedniego doboru i częstotliwości uwzględniania w jadłospisach poszczególnych grup produktów. Zapisy rozporządzenia wskazują na konieczność włączania większej ilości warzyw, owoców i ryb. Określają także, że zupy, sosy oraz potrawy należy sporządzać z naturalnych składników, bez użycia koncentratów spożywczych, z wyłączeniem koncentratów z naturalnych składników. Odnoszą się one również do kwestii ograniczenia potraw smażonych, które mogą być uwzględnione w jadłospisie maksymalnie 2 razy w tygodniu oraz używania do smażenia oleju roślinnego rafinowanego o określonej zawartości kwasów tłuszczowych jednonienasyconych i wielonienasyconych, co w praktyce sprowadza się do stosowania oleju rzepakowego i oliwy z oliwek.

Realizacja żywienia zgodnego z zasadami wymienionymi w rozporządzeniu, a także z rekomendacjami żywienia dzieci i młodzieży jest niezwykle ważnym elementem kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych.

Od 1 września 2022 roku szkoły podstawowe będą miały ustawowy obowiązek zapewnienia posiłku uczniom. Zgodnie z art. 106a ust. 1 ustawy Prawo oświatowe szkoła podstawowa będzie miała obowiązek zapewnienia uczniom jednego gorącego posiłku w ciągu dnia i stworzenia im możliwości jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z tego posiłku będzie dobrowolne i odpłatne. Do tej pory szkoła mogła, ale nie musiała prowadzić żywienia. Obecnie taki obowiązek został prawnie ustalony.

Catering w szkole

Żywienie realizowane przez firmę cateringową podlega takim samym przepisom i normom jak każda inna forma żywienia dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Jeśli szkoła korzysta z cateringu to ważne jest, by firma cateringowa zobowiązana była do prowadzenia żywienia zgodnego z rekomendacjami i przepisami legislacyjnymi aktualnie obowiązującymi w Polsce. Musi ona także przedstawić jadłospis, najlepiej na okres 5-10 dni.

Jadłospis – wymagany element realizacji żywienia

Kolejnym aspektem dotyczącym realizacji żywienia w szkole jest kwestia udostępnienia jadłospisu przez realizatora żywienia czyli ajenta prowadzącego stołówkę szkolną, firmę cateringową lub stołówkę prowadzoną przez szkołę. W szkole wydawane są przede wszystkim obiady. Nie zwalnia to jednak realizatora żywienia z obowiązku podania jadłospisu uwzględniającego ten posiłek do wiadomości osób zainteresowanych.

Jadłospis udostępniany rodzicom powinien zawierać:

  • informacje na temat posiłków i potraw planowanych w żywieniu, najlepiej w okresie tygodniowym lub dwutygodniowym, dzięki czemu rodzic może zaplanować posiłki w domu;
  • informacje o występujących w potrawach alergenach – zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności placówka ma obowiązek zaznaczyć alergeny występujące w potrawach, nawet jeśli występują one
    w ilościach śladowych;
  • informacje o składzie potraw uwzględnionych w jadłospisie – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych.

Drugie śniadanie – ważny posiłek szkolny

Śniadanie stanowi nieodłączny element prawidłowego żywienia ucznia. Organizm dziecka wymaga regularnego dostarczania energii, którą wydatkuje przez cały dzień. Przy zbyt długich przerwach między posiłkami może dochodzić do znacznego spadku poziomu glukozy we krwi. Ma to wpływ na zmniejszenie zdolności koncentracji i wydolności fizycznej oraz zwiększenie rozdrażnienia. Posiłki powinny być spożywane co 3-4 godziny. Ważnym posiłkiem dla ucznia, oprócz pierwszego, jest także drugie śniadanie, które spożywa w szkole. Najczęściej posiłek ten uczniowie przynoszą z domu – warto więc zadbać o to, by był on pełnowartościowy. Drugie śniadanie nie jest posiłkiem obfitym, powinno pokrywać 10-15% dziennego zapotrzebowania energetycznego dziecka. Ważne jest, aby było ono w pełni wartościowe i dostarczało dziecku wszystkich składników odżywczych.

Drugie śniadanie powinno uwzględniać:

produkty zbożowe pełnoziarniste – to ważne składniki drugiego śniadania. Spożywanie produktów zbożowych pełnoziarnistych zapewnia odpowiednią podaż energii, witamin z grupy B, składników mineralnych oraz błonnika. Z pieczywa najlepiej podawać razowe czy graham.

owoce i warzywa – powinny znaleźć się w każdym posiłku dziecka, także w drugim śniadaniu. Do szkoły najlepiej podawać umyte, obrane i pokrojone warzywa np. słupki marchewki, papryki, talarki kalarepki, rzodkiewki, liście sałaty, cykorii. Warto dołączyć owoc sezonowy.

produkty białkowe – preferowane w drugim śniadaniu są: mięsa pieczone, pasty z nasion roślin strączkowych, jaja, orzechy.

mleko i produkty mleczne – stanowią najlepsze źródło wapnia, który zapewnia prawidłowy wzrost masy kostnej i zębów. Dostarczają również białka. Drugie śniadanie powinno uwzględniać, np. ser biały, twarożek, plasterek żółtego sera, jogurt, kefir.

napoje – najlepszym napojem uzupełniającymi drugie śniadanie jest woda. Dla urozmaicenia wodę można wzbogacić różnymi dodatkami, np. cytryną, miętą, pomarańczą czy imbirem.

Sklepik szkolny pod kontrolą

Kolejnym miejscem udostępniania produktów spożywczych i potraw w szkole jest sklepik szkolny. Asortyment sklepiku szkolnego powinien być zgodny z wytycznymi zawartymi w wymienionym już powyżej rozporządzeniu (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. z 2016 r., poz. 1154). W paragrafie 1. wymienionego rozporządzenia podane są produkty spożywcze i potrawy, które mogą być sprzedawane w sklepiku szkolnym. Są tam zawarte także kryteria, jakie muszą spełniać wybrane grupy produktów spożywczych co do zawartości cukru, tłuszczu i soli. 

Współpraca rodziców ze szkołą 

Ważnym elementem kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych dzieci w szkole jest współpraca rodziców. Warto, aby aktywnie włączali się oni w działania prozdrowotne szkoły. Wspólne działanie całego środowiska szkolnego, czyli personelu placówki, rodziców oraz dzieci, zaowocują trwałą zmianą nawyków żywieniowych i wpłyną na pozytywną zmianę postaw całej społeczności. Rodzice mogą wspomóc placówkę szkolną w konkretnych działaniach na rzecz żywienia, a także w innych obszarach związanych ze zdrowym stylem życia, np. wdrażaniem diety planetarnej, działaniami na rzecz niemarnowania żywności, propagowaniem aktywności fizycznej.

Podsumowanie 

Rodzic powinien wiedzieć, że…

– realizacja żywienia w szkole powinna być oparta na zasadach zdrowego żywienia. Jednym z narzędzi do realizacji prawidłowego żywienia w szkole jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. z 2016 r., poz. 1154 – §2),

– asortyment sklepiku szkolnego powinien być zgodny z wytycznymi określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. z 2016 r., poz. 1154 – §1),

– realizator żywienia w szkole (np. ajent, firma cateringowa) ma obowiązek przedstawienia rodzicom jadłospisu z uwzględnieniem alergenów zawartych w posiłkach oraz składem użytych produktów spożywczych i potraw,

– warto brać czynny udział w działaniach szkoły na rzecz kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych dzieci i młodzieży, a także zdrowego stylu życia (festyny, pikniki, rajdy rowerowe, działania szkoły na rzecz diety planetarnej i niemarnowania żywności).

 

Piśmiennictwo 

  1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełnić środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w  tych jednostkach ( U. z 2016 r. poz. 1154).
  2. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 z późn. zm., art. 106a).
  3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (Dz. Urz. UE L 304/18).
  4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015 r. poz. 29).

0 komentarzy

Inne nowości z kategorii Dzieci i młodzież: