Na czym polega choroba refluksowa przełyku

Choroba refluksowa przełyku jest schorzeniem górnej części przewodu pokarmowego, które jest następstwem patologicznego refluksu czyli zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co może (choć nie musi) skutkować zapaleniem błony śluzowej przełyku. Zgaga oraz regurgitacje (cofanie kwaśnej treści żołądka do gardła, a nawet jamy ustnej) są klasycznymi objawami tej choroby. Chorobę refluksową można podejrzewać, gdy objawy te występują 2 razy w tygodniu lub częściej lub gdy występują rzadziej, ale znacząco wpływają na pogorszenie jakości życia. Choroba może się również manifestować innymi objawami, m.in. odbijaniem, nudnościami, nie-sercowymi bólami w klatce piersiowej, problemami z połykaniem, chronicznym kaszlem czy chrypką. Nieleczona choroba może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak krwawienia z przewodu pokarmowego czy zmiany przednowotworowe przełyku. Stąd też uporczywe czy długotrwałe wymienione objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza.

Szacuje się, że w Polsce u co trzeciego dorosłego z dolegliwościami brzusznymi objawy te mogą być związane z chorobą refluksową przełyku.

Czynniki ryzyka choroby refluksowej przełyku

Jest wiele czynników ryzyka tej choroby. Wśród nich można wymienić takie, na które nie mamy wpływu oraz takie, które możemy zmieniać. Do pierwszej grupy należą wiek (wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia choroby), płeć (kobiety z Ameryki Południowej i Środkowego Wschodu są bardziej narażone na wystąpienie choroby niż mężczyźni, takiej zależności nie zaobserwowano u kobiet europejskich i z Ameryki Północnej), rasa (przedstawiciele rasy kaukaskiej są bardziej narażeni na wystąpienie zapalenia czy zmian przednowotworowych przełyku) oraz czynniki genetyczne (sugerują to badania na bliźniętach). W grupie drugiej można wymienić szeroko pojęty styl życia – sposób odżywiania i aktywność ruchową, które mają wpływ m.in. na masę ciała, stosowanie używek (palenie tytoniu, alkohol), ilość i jakość snu, stres.

Otyłość a choroba refluksowa przełyku

Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia zarówno objawów choroby refluksowej przełyku, jak również zmian przednowotworowych i nowotworowych przełyku. Osoby otyłe są o ponad 1,5 razy bardziej narażone na wystąpienie objawów chorobowych niż osoby zdrowe i niemal 2,5-krotnie bardziej narażone na wystąpienie nowotworu gruczołowego przełyku.

Jednocześnie zaobserwowano, że u osób, które schudły (ich wskaźnik masy ciała, czyli BMI, zmniejszył się o 3,5kg/m²) znacząco wzrastało prawdopodobieństwo ustąpienia objawów choroby refluksowej przełyku (nawet 2,5-krotnie). Zwłaszcza zmniejszenie otyłości brzusznej wykazywało ten pozytywny efekt. Otyłość brzuszna niemal dwukrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia refluksowego zapalenia przełyku, a im więcej tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej, tym ryzyko to jest większe.

Otyłość najczęściej jest skutkiem zaburzenia równowagi energetycznej organizmu wywołanej nadmiernym spożywaniem kalorii w stosunku do potrzeb i/lub braku aktywności ruchowej. Dlatego na związek pomiędzy otyłością a chorobą refluksową przełyku i jej powikłaniami może wpływać także sposób żywienia i aktywność fizyczna. Spożycie niektórych produktów, np. tłustych, czekolady czy napojów gazowanych (w tym słodkich) może sprzyjać objawom choroby refluksowej przełyku, a osoby z nadwagą lub otyłością mogą takie produkty spożywać regularniej niż osoby o prawidłowej masie ciała.

Na podstawie badań przekrojowych trudno jednak jednoznacznie ustalić istotny związek między spożywaniem tych produktów w codziennej diecie a objawami choroby i otyłością ponieważ wiele osób z objawami choroby refluksowej przełyku samodzielnie, w sposób intuicyjny, rezygnuje z ich spożywania. Wyniki niektórych badań sugerują jednak związek między spożywaniem wybranych produktów a występowaniem objawów choroby refluksowej przełyku. Stwierdzono np. niewielki związek między występowaniem objawów chorobowych a dietą ubogą w warzywa i owoce oraz błonnik, a obfitującą w słodycze i tłuszcz. Taki sposób żywienia można też uznać za sprzyjający nadmiernej masie ciała. W jednym z badań interwencyjnych wykazano, że zmniejszenie masy ciała średnio o 13 kg w ciągu pół roku spowodowało całkowite ustąpienie objawów choroby refluksowej przełyku u 65% uczestników badania, zaś częściowe – u 16%.  

Leczenie choroby refluksowej przełyku

Terapia choroby refluksowej przełyku uwzględnia zarówno stosowanie odpowiednich leków, jak również pewne zmiany stylu życia. Zgodnie z wytycznymi ACG (American College of Gastroenterology) za jedną ze skutecznych niefarmakologicznych metod leczenia choroby uznano zmniejszenie masy ciała, które jest silnie rekomendowane osobom z nadwagą lub otyłością. Inne to: uniesienie wezgłowia łóżka zalecane zwłaszcza chorym ze zgagą nocną oraz unikanie późnego spożywania posiłków – ostatni posiłek powinien być jedzony 2-3 godziny przed snem. Rezygnację z jedzenia określonych produktów (potrawy pikantne, czekolada, kawa, cytrusy, napoje gazowane)  zaleca się w indywidualnych przypadkach gdy chory „widzi” związek między spożywaniem produktu, a występowaniem objawów chorobowych.