W poprzednim artykule napisałem, że główną przyczyną miażdżycy jest wysoki poziom cholesterolu w surowicy. Z obserwacji lekarskich wynika jednak, że są ludzie z wysokim poziomem cholesterolu, którzy dożywają późnej starości bez klinicznych objawów miażdżycy. I przeciwnie, trafiają się pacjenci z chorobą niedokrwienną serca lub udarem mózgu, u których poziom cholesterolu jest niski przez całe życie. Wynika stąd wniosek, że cholesterol, chociaż jest głównym winowajcą, to nie jest winowajcą jedynym.

Miażdżyca może mieć różne przyczyny

Miażdżyca jest chorobą wieloczynnikową, przez co należy rozumieć, że przyczyny mogą być różne. Nazywamy je czynnikami ryzyka. Do najważniejszych należą: wysoki poziom złego cholesterolu w surowicy, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość brzuszna.

W poprzednim artykule napisałem, że pożądany poziom złego cholesterolu powinien mieścić się w granicach 100-115 mg/dl (2,5-3 mmol/l). W badaniach dużych populacji wykazano, że poczynając od tych wartości zagrożenie chorobą niedokrwienną serca rośnie wraz ze wzrostem stężenia cholesterolu w surowicy.

Czynniki ryzyka miażdżycy: palenie tytoniu

Silnym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu. Składniki dymu tytoniowego przedostając się do krwi powodują upośledzenie ochronnych funkcji śródbłonka. Wówczas lipoproteiny LDL (zły cholesterol), z większą łatwością przenikają do ściany tętnicy i powodują stopniowy rozwój zmian miażdżycowych. Stąd wniosek, że u palaczy tytoniu może dochodzić do choroby niedokrwiennej serca, przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych lub udaru mózgu przy względnie niskich poziomach cholesterolu.

Czynniki ryzyka miażdżycy: nadciśnienie tętnicze

Także nadciśnienie tętnicze poważnie zwiększa zagrożenie miażdżycą. Lipoproteiny LDL przenikają przez uszkodzony śródbłonek tętnic pod wpływem ciśnienia krwi. Im wyższe ciśnienie, tym więcej lipoprotein przechodzi do ściany tętnicy. Wysokie ciśnienie uszkadza mechanicznie śródbłonek. Wynika z tego, że u ludzi z nadciśnieniem tętniczym łatwiej dochodzi do miażdżycy, niż przy niskim ciśnieniu. Szczególnie jednak ważne jest, że współwystępowanie nadciśnienia i palenia tytoniu uszkadza śródbłonek znacznie silniej niż każdy z tych czynników osobno. A jeżeli takie skojarzenie występuje u ludzi z podwyższonym poziomem cholesterolu, to zagrożenie chorobami rozwijającymi się na podłożu miażdżycy jest szczególnie duże.

Cholesterol, palenie i nadciśnienie – ryzyko spotęgowane

Omówione trzy czynniki ryzyka znane są jako główne przyczyny miażdżycy co najmniej od lat pięćdziesiątych XX wieku. W badaniach przeprowadzonych w miejscowości Framingham w USA wykazano, że obecność jednego czynnika ryzyka, czyli wysokiego poziomu cholesterolu lub palenia tytoniu, albo nadciśnienia tętniczego, zwiększa ryzyko zachorowalności na chorobę niedokrwienną serca ponad dwukrotnie, w porównaniu z ludźmi, u których nie wykazano czynników ryzyka. Współistnienie dwóch czynników ryzyka zwiększa zagrożenie czterokrotnie, a współistnienie trzech zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę niedokrwienną serca ponad dziesięciokrotnie.

Z obserwacji przeprowadzonych w Polsce wynika, że w naszej populacji u mężczyzn najczęściej zdarzają się osoby, u których występuje skojarzenie 2 czynników ryzyka.

Czynniki ryzyka miażdżycy: cukrzyca i otyłość brzuszna

Cukrzyca i otyłość brzuszna to kolejne czynniki zagrożenia częste w Polsce. Omawiany typ otyłości wywołuje w organizmie wiele zaburzeń o dużej szkodliwości. Przyczynia się do nadciśnienia tętniczego i wysokich poziomów cholesterolu, a w szczególności zwiększa ryzyko cukrzycy. W efekcie u ludzi otyłych z cukrzycą zawały serca lub udary mózgu stwierdza się znacznie częściej niż u ludzi zdrowych.

Dowiedz się więcej:
Miażdżyca – cz. 1: Choroba cywilizacyjna na tle wadliwego żywienia
Miażdżyca – cz. 2. Cholesterol, główny winowajca