Autor dr Katarzyna Wolnicka | 15.02.2022 | Choroby układu krążenia, Zasady zdrowego żywienia
Ograniczenie tłuszczów nasyconych (znajdujących się w tłustym mięsie i tłustych produktach mlecznych) i kwasów tłuszczowych trans (częściowo uwodornionych olejów) może obniżyć poziom cholesterolu o 5% do 10%.
Badania wykazują, że dieta może mieć korzystny wpływ w profilaktyce, a także wspomaganiu leczenia wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Niektóre produkty spożywcze, takie jak płatki owsiane, orzechy i tłuste ryby jedzone regularnie, pomagają obniżyć poziom cholesterolu. Nie wszystkie produkty o wysokiej zawartości cholesterolu muszą być zupełnie unikane. Na przykład, jajka zawierają dużo cholesterolu, ale są również bogate w białko i inne cenne składniki odżywcze. Zaobserwowano, że osoby zdrowe spożywające jedno jajko dziennie nie miały zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Warto natomiast ograniczyć w diecie produkty o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, ponieważ mogą one podnieść poziom cholesterolu, a spożywane w nadmiarze mogą się także przyczynić do nadmiernej masy ciała.
Nasycone kwasy tłuszczowe
Większość tłuszczów roślinnych (olejów) z wyjątkiem olejów tropikalnych (palmowy, kokosowy) zawiera tłuszcze nienasycone, które są zdrowe dla serca. Inne produkty zawierające tłuszcze korzystne dla zdrowia układu krążenia to tłuste ryby, orzechy, nasiona. Natomiast ograniczyć należy spożycie pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, które znajdują się w tłustym mięsie i produktach mięsnych (np. kiełbasy, parówki, wędliny) i tłustych produktach mlecznych. Wołowina, wieprzowina i jagnięcina są zazwyczaj bogate w tłuszcze nasycone. Warto ograniczyć ilość spożywanego mięsa i jego przetworów do 350 – 500 g tygodniowo. Wybierać powinno się chude mięsa takie jak piersi kurczaka lub indyka bez skóry, ryby, a także będące dobrym źródłem białka roślinnego – nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica, ciecierzyca, groch, bób). Parówki, kiełbasa i boczek zawierają najwięcej tłuszczu z przetworów mięsnych, a zatem mają wysoką zawartość cholesterolu i tłuszczów nasyconych. Wędliny i przetwory mięsne zrobione z indyka lub kurczaka mogą wydawać się zdrowsze i mają nieco niższą zawartość cholesterolu niż przetwory z czerwonego mięsa, ale nie są wolne od cholesterolu.
Kwasy tłuszczowe „trans”
Bardzo niekorzystne dla zdrowia naczyń krwionośnych są tzw. kwasy tłuszczowe trans. Znajdują się one w produktach wysokoprzetworzonych i pochodzą z częściowo uwodornionych olejów roślinnych. Znajdziemy je m.in. w wafelkach, ciasteczkach, batonikach, wyrobach cukierniczych, herbatnikach, żywności typu fast-food.
Błonnik pokarmowy
Na obniżenie cholesterolu w diecie korzystnie wpływa spożywanie odpowiedniej ilości błonnika. Duże ilości błonnika zapewni nam dieta bogata w warzywa i owoce, produkty zbożowe pełnoziarniste oraz nasiona roślin strączkowych. Niektóre produkty obniżające poziom cholesterolu zawierają sporą dawkę rozpuszczalnego błonnika, który wiąże cholesterol w układzie pokarmowym zanim dostanie się do krwi. Ten rodzaj błonnika może być pomocny w kontrolowaniu poziom cholesterolu we krwi.
Sterole i stanole roślinne
Zaleca się włączenie do diety steroli i stanoli roślinnych. Sterole i stanole pozyskiwane są z roślin i zmniejszają zdolność organizmu do wchłaniania cholesterolu z pożywienia. Te naturalnie występujące związki roślinne są podobne w strukturze do cholesterolu. Kiedy je spożywasz, pomagają ograniczyć ilość cholesterolu, którą może wchłonąć organizm. Spożywanie 2 gramów steroli lub stanoli roślinnych dziennie może obniżyć poziom cholesterolu LDL o około 10%. Sterole i stanole roślinne znajdują się w coraz większej liczbie produktów spożywczych, takich jak margaryny, pasty do smarowania, soki i jogurty. Są one również dostępne w formie suplementów.
Wybrane produkty spożywcze szczególnie zalecane w obniżaniu poziomu cholesterolu.
Płatki owsiane. Łatwym sposobem na obniżenie cholesterolu jest wybranie na śniadanie płatków owsianych. Dostarczą Ci one od 1 do 2 gramów rozpuszczalnego błonnika. Dodaj do owsianki banana lub kilka truskawek albo innych sezonowych owoców, aby uzyskać kolejne pół grama.
Nasiona roślin strączkowych. Są one szczególnie bogate w rozpuszczalny błonnik. Ich trawienie zajmuje organizmowi trochę czasu, co oznacza, że po posiłku dłużej czujemy się syci. To jeden z powodów, dla których strączki są pożytecznym pokarmem dla osób starających się schudnąć. Jest ich tak wiele do wyboru – od fasoli, grochu po soczewicę, bób, cieciorkę i wiele innych – i tak wiele sposobów ich przyrządzania, że są bardzo uniwersalnym pożywieniem.
Orzechy. Wiele badań dowodzi, że spożywanie migdałów, orzechów włoskich, orzeszków ziemnych i innych orzechów jest korzystne dla serca. Jedzenie porcji orzechów (bez dodatku soli i cukru) dziennie może nieznacznie obniżyć poziom LDL, rzędu 5%. Orzechy zawierają także wiele innych cennych dla zdrowia składników.
Tłuste ryby. Jedzenie ryb dwa lub trzy razy w tygodniu może obniżyć poziom LDL na dwa sposoby: zastępując mięso, które zawiera zwiększające poziom LDL tłuszcze nasycone, oraz dostarczając obniżające poziom LDL tłuszcze omega-3. Omega-3 obniżają poziom trójglicerydów w krwiobiegu, a także korzystnie działają na naczynia krwionośne.
Podsumowanie
Chociaż dieta może być prostym i skutecznym sposobem na poprawę poziomu cholesterolu, dla niektórych osób odgrywa ona większą rolę niż dla innych. Nie zniechęcaj się, jeśli stosowałeś dietę ale nie osiągnąłeś docelowego poziomu cholesterolu we krwi. Kontynuuj ją. Nawet jeśli w końcu będziesz potrzebował leków, aby utrzymać cholesterol w ryzach, prawdopodobnie będziesz potrzebował ich mniej, niż gdybyś nie wprowadził żadnych zmian w diecie.
Piśmiennicwto:
Lichtenstein A.H., Appel L.J., Vadiveloo M. at al.: 2021 Dietary Guidance to Improve Cardiovascular Health: A Scientific Statement From the American Heart Association. Circulation 2021, 144(23): 1831-1841.
Hu, F.B. et al.: Dietary fat intake and the risk of coronary heart disease in women. N Engl J Med. 1997, 337(21): 1491-1499.
Kratz M.: Dietary cholesterol, atherosclerosis and coronary heart disease. Handb Exp Pharmacol. 2005, 170: 195-213.
Hu F.B. et al.: A prospective study of egg consumption and risk of cardiovascular disease in men and women. JAMA, 1999, 281(15): 1387-1394.
Fernandez M.L.: Dietary cholesterol provided by eggs and plasma lipoproteins in healthy populations. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2006, 9(1): 8-12.
Autor prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek | 19.06.2019 | Choroba a dieta, Choroby układu krążenia
Cholesterol jako czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (ChSN)
Jak wynika z licznych wieloletnich badań obserwacyjnych i klinicznych, podwyższone stężenie cholesterolu w surowicy, zwłaszcza cholesterolu LDL (LDL-C), czyli popularnie określanego jako „zły cholesterol” wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ChSN. Cholesterol krążący w osoczu przenika przez śródbłonek naczynia, gdzie się osadza i wywołuje ciąg zjawisk patologicznych prowadzących do rozwoju blaszki miażdżycowej. Wiadomo również o korzyściach płynących ze zmniejszenia stężenia LDL-C poprzez zmianę stylu życia, głównie sposobu żywienia, oraz zastosowanie leków obniżających stężenie tego lipidu. Pozwala to uzyskać zmniejszenie występowania incydentów sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu oraz zgonów z powodu tych chorób. Obniżenie stężenia cholesterolu w surowicy o 38 mg/dl (1 mmol/L) prowadzi do zmniejszenia ryzyka zgonu z powodu zawału serca i udaru mózgu, jak również zawału niezakończonego śmiercią o 20-25%. Dlatego też obniżenie cholesterolu LDL jest jak najbardziej uzasadnione, co wykazano w raportach ekspertów europejskich, amerykańskich i polskich dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych i profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.
Statyny jako leki obniżające stężenie cholesterolu w surowicy
Statyny są lekami podstawowymi w leczeniu zaburzeń lipidowych. Korzystne efekty stosowania tych leków w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych znane są od ponad 30 lat. Działanie statyn wykazano w licznych badaniach klinicznych i metaanalizach. Jednakże statyny, podobnie jak inne leki stosowane w leczeniu chorób przewlekłych, mogą wywoływać objawy niepożądane. Wśród tych objawów najczęściej wymienia się miopatię charakteryzującą się osłabieniem i/lub bólami mięśni oraz podwyższenie enzymów wątrobowych. Może również wzrosnąć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
Dlatego też podczas leczenia statynami poza kontrolą lipidogramu należy kontrolować stężenie glukozy we krwi, transaminazy i inne wskaźniki, o czym decyduje lekarz. Po zmianie statyny na inną lub zmniejszeniu dawki tego leku objawy niepożądane zwykle ustępują. Jeżeli nie, to można zastosować inne leki, takie jak ezetymib i/lub leki nowej generacji – inhibitory PCSK9 (alirocumab, evolocumab). Inhibitory PCSK9 podaje się w iniekcji, co 2 tygodnie lub raz na miesiąc. Pomocne w obniżeniu stężenia cholesterolu mogą być również produkty (jogurty, margaryny) zawierające sterole bądź stanole oraz suplementy diety zawierające monokolinię i bergamotkę. Obniżają one stężenie cholesterolu średnio o około 10-15%.
Leki obniżające cholesterol należy przyjmować przewlekle, gdyż przerwanie terapii prowadzi do ponownego wzrostu poziomu cholesterolu w surowicy i ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych.
Dieta a poziom cholesterolu
Należy podkreślić, że niezależnie od przyjmowanych leków osoba z hipercholesterolemią powinna wprowadzić zmiany w sposobie żywienia, czyli tłuszcze zwierzęce zastąpić tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, oleje roślinne z wyjątkiem oleju palmowego i kokosowego), ograniczyć produkty zawierające cholesterol oraz zwiększyć spożycie warzyw i owoców. Dzięki zmianom w sposobie żywienia można obniżyć poziom cholesterolu w surowicy nawet o 20%. Systematyczne przyjmowanie leków (statyny, inhibitory PCSK9) pozwala obniżyć stężenie cholesterolu o około 50%. Obniżenie poziomu cholesterolu wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zawału serca i udaru mózgu oraz wydłuża życie.
U kogo badać stężenie cholesterolu?
Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego badanie lipidogramu (stężenie cholesterolu całkowitego, LDL-C, HDL-C, trójglicerydy) powinno być wykonane u osób:
- z rozpoznana chorobą sercowo-naczyniową
- z cukrzycą
- z nadciśnieniem tętniczym
- palących papierosy
- gdy BMI ≥ 30 kg/m² lub obwód talii u mężczyzn > 94 cm; a u kobiet > 80 cm
- gdy w rodzinie występuje przedwczesna ChSN
- z przewlekłą chorobą nerek
- z rodzinna hipercholesterolemią i innymi zaburzeniami lipidowymi występującymi w rodzinie
- u mężczyzn > 40 roku życia i kobiet > 50 roku życia – jeżeli lekarz zdecyduje.
W Polsce podwyższony poziom cholesterolu w surowicy ma około 61% populacji. Bardzo duże zagrożenie chorobami sercowo-naczyniowymi dotyczy zwłaszcza osób z rodzinną hipercholesterolemią, u których poziom cholesterolu w surowicy przekracza wartość 310 mg/dl, bądź LDL-C powyżej 190 mg/dl. Zaburzenie to jest dziedziczone i występuje z częstością 1 przypadek na 200 osób. Szacuje się, że w Polsce na rodzinną hipercholesterolemię cierpi około 150 tys. osób. Nieleczona hipercholesterolemia zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu oraz może skrócić życie o 20-30 lat.
Podsumowując, zgodnie z obecnym stanem naukowej wiedzy medycznej, podwyższony poziom cholesterolu w surowicy jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Obniżenie stężenia cholesterolu przynosi korzyści kliniczne, takie jak zmniejszenie ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Podstawą postępowania obniżającego poziom cholesterolu jest zmiana stylu życia, w tym sposobu żywienia oraz leki. Przyjmowanie leków obniżających cholesterol, w tym statyn, jest bezpieczne, jeżeli jest prowadzone pod kontrolą lekarza.
Przeczytaj również:
Orzechy zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia
Znaczenie ryb w profilaktycen chorób sercowo – naczyniowych
Żywienie w kontroli zaburzeń lipidowych
- Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS) do spraw leczenia zaburzeń lipidowych. Kardiol. Pol., 2016, 74, 11: 1234-1318.
- Szymański F.M., Barylski M., Cybulska B., et. al.: Recommendation for the management of dyslipidemia in Poland – Third Declaration of Sopot. Interdisciplinary Expert Position Statement endorsed by the Polish Cardiac Society Working Group on Cardiovascular Pharmacotherapy. Cardiol. J., 2018, 25, 6, 655-665.
- Banaszak M., Jankowski P., Jóźwiak J. et. al.: PoLA/CFPiP/PCS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias for Family Physicians 2016, Arch. Med. Sci., 2017, 13, 1, 1-45.
- Grundy S.M., Stone N.J., Bailey A.L., et. al.: 2018 Cholesterol Clinical Practice Guidelines. A Report of the American College of Cardiology/American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines Circulation, 2018, Nov 10.
Autor prof. dr hab. med. Barbara Cybulska | 22.01.2018 | ABC Żywienia, Zasady zdrowego żywienia
U człowieka nie ma zapotrzebowania na cholesterol pokarmowy, co nie oznacza, że cholesterol w organizmie nie jest potrzebny. Jest jednak syntetyzowany głównie w wątrobie i ścianach jelita w ilości (1 g na dobę) zapewniającej wypełnienie ważnych funkcji w organizmie. A przedstawiają się one następująco:
- cholesterol jest składnikiem błon komórkowych,
- jest substratem do produkcji kwasów żółciowych w komórkach wątroby – hepatocytach,
- jest prekursorem hormonów sterydowych,
- jest prekursorem witaminy D powstającej w skórze pod wpływem słońca.
Pomimo, że cholesterol nie należy do niezbędnych składników pokarmowych, a więc nie musi być dostarczany z pożywieniem, spożywamy go w wielu produktach. W codziennej diecie są to przede wszystkim żółtko jaj, tłuszcz mleczny i mięso. Ponadto, bogatymi źródłami cholesterolu są podroby, wędliny podrobowe, pasztety czy krewetki.
Cholesterol wchłania się z przewodu pokarmowego razem z tłuszczem i w nabłonku jelita wbudowywany jest w duże cząsteczki lipidowo-białkowe, zwane chylomikronami, które przenikają do krwi. Tylko 40% spożytego cholesterolu wchłania się do krążenia, a 60% wydala się z kałem. Tak więc wchłonięty z przewodu pokarmowego cholesterol wchodzi do puli cholesterolu syntetyzowanego w organizmie.
Cholesterol pokarmowy przyczynia się do zwiększenia zawartości cholesterolu w komórkach wątroby, co powoduje zahamowanie w nich syntezy tego związku (tzw. sprzężenie zwrotne) oraz zmniejszenie liczby receptorów dla cząsteczek lipoprotein LDL, które są głównym nośnikiem cholesterolu we krwi.
Cząsteczki LDL są rozkładane w komórkach wątroby. Duża liczba receptorów dla LDL na powierzchni hepatocytów powoduje szybkie wiązanie się z nimi cząsteczek LDL i przenikanie tych lipoprotein do wnętrza komórek. Konsekwencją jest spadek stężenia cholesterolu LDL. Jeśli w wyniku dużej ilości cholesterolu w hepatocytach zmniejsza się na ich powierzchni liczba receptorów dla LDL, to stężenie cholesterolu LDL we krwi się zwiększa, a jak dobrze wiadomo, jego zwiększone stężenie powoduje rozwój miażdżycy tętnic.
Jednak związek spożycia cholesterolu pokarmowego z miażdżycą tętnic nie jest taki prosty, ponieważ odkryto, że nie wszyscy ludzie reagują jednakowo wzrostem stężenia cholesterolu LDL w odpowiedzi na cholesterol pokarmowy. Istnieje duża zmienność międzyosobnicza. Z badań doświadczalnych wynika, że można wyróżnić tzw. hiperrespondentów, którzy reagują znacznym wzrostem cholesterolu w LDL na cholesterol w diecie oraz hiporespondentów, u których ten wzrost nie jest duży. Odpowiedź zależy od czynnika genetycznego, to jest obecności lub nieobecności pewnej podjednostki białka zwanego apolipoproteiną E. Oczywiście niemożliwe jest u każdego człowieka badanie genetyczne, a nawet wykonanie samego testu ze sprawdzeniem reakcji stężenia cholesterolu LDL na spożycie cholesterolu.
Jednak najważniejsze dla zmniejszenia stężenia cholesterolu LDL nie jest ograniczenie cholesterolu pokarmowego w diecie, lecz zastępowanie nasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze zwierzęce) tłuszczami roślinnymi (olejami za wyjątkiem oleju palmowego i kokosowego oraz miękkimi margarynami). Dlatego w ostatnich Wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2016 roku na temat postępowania w zaburzeniach lipidowych ograniczenie cholesterolu pokarmowego w diecie znalazło się na dalszym miejscu.
Tym niemniej eksperci napisali „Spożycie cholesterolu w diecie powinno być ograniczone (< 300 mg/dzień), szczególnie u ludzi z dużym stężeniem cholesterolu”. Dobrze jest wiedzieć, że jedno jajko zawiera 180 mg cholesterolu. Ograniczając spożycie tłuszczu zwierzęcego, ograniczamy również spożycie cholesterolu, gdyż towarzyszy on tłuszczom zwierzęcym.
- Cybulska B, Szostak WB, Kłosiewicz-Latoszek L. Makroskładniki. W: Patofizjologia. Pod red. S. Maślińskiego, J .Ryżewskiego. Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 2012.
- Catapano AL., Graham I, De Backer G i wsp. 2016 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias. The Task Force for the management of dyslipidaemias of the European Society of Cardiology (ESC) and European Atherosclerosis Society (EAS). Eur Heart J, 2016; 37: 2999-3058.
- Kunachowicz H, Nadolna I, Przygoda B, Iwanow K. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 2017.
Autor prof. dr hab. med. Wiktor B. Szostak | 28.08.2017 | Choroba a dieta, Choroby układu krążenia
Do wczesnego rozwoju miażdżycy dochodzi szczególnie wtedy, gdy niezdrowy styl życia prowadzony jest przez osoby z podatnością genetyczną do niektórych zaburzeń metabolicznych. W szczególności wchodzą tu w rachubę podwyższony poziom cholesterolu LDL i ewentualnie triglicerydów w surowicy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i otyłość brzuszna. Efektem takiego skojarzenia jest niedokrwienna choroba serca, udary mózgu, czasem niewydolność nerek, a także przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych. Chorobotwórcze kojarzenie się tych stanów przedstawia tabela.
SFA – nasycone kwasy tłuszczowe (występują głównie w tłuszczach zwierzęcych). PUFA – wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie w olejach roślinnych i miękkich margarynach). omega 3 – kwasy tłuszczowe wielonienasycone (głównie w tłustych rybach morskich). LDL – lipoproteiny miażdżycorodne; HDL – lipoproteiny o działaniu ochronnym.
Wadliwe żywienie i mała aktywność fizyczna indukują ujawnienie się endogennych czynników ryzyka u ludzi z podatnością genetyczną. Palenie tytoniu, jak już pisałem, powoduje dysfunkcję błony wewnętrznej tętnic, ułatwiając przenikanie do niej lipoprotein. Mała aktywność fizyczna natomiast sprzyja otyłości. Otyłość z kolei, w szczególności brzuszna, jest ważnym czynnikiem rozwoju cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, wysokich poziomów triglicerydów i niskich stężeń lipoprotein HDL. W efekcie takiego skojarzenia zagrożenie chorobami powodowanymi miażdżycą jest bardzo wysokie.
Przeczytaj też poprzednie artykuły o miażdżycy prof. Wiktora B. Szostaka.
- Szostak W.B., Szostak-Węgierek D., Cybulska B.: Historia badań nad miażdżycą. Wyd. I. ITEM Publishing. Warszawa 2016.
Autor prof. dr hab. med. Wiktor B. Szostak | 21.08.2017 | Choroba a dieta, Choroby układu krążenia
W poprzednim artykule napisałem, że główną przyczyną miażdżycy jest wysoki poziom cholesterolu w surowicy. Z obserwacji lekarskich wynika jednak, że są ludzie z wysokim poziomem cholesterolu, którzy dożywają późnej starości bez klinicznych objawów miażdżycy. I przeciwnie, trafiają się pacjenci z chorobą niedokrwienną serca lub udarem mózgu, u których poziom cholesterolu jest niski przez całe życie. Wynika stąd wniosek, że cholesterol, chociaż jest głównym winowajcą, to nie jest winowajcą jedynym.
Miażdżyca może mieć różne przyczyny
Miażdżyca jest chorobą wieloczynnikową, przez co należy rozumieć, że przyczyny mogą być różne. Nazywamy je czynnikami ryzyka. Do najważniejszych należą: wysoki poziom złego cholesterolu w surowicy, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość brzuszna.
W poprzednim artykule napisałem, że pożądany poziom złego cholesterolu powinien mieścić się w granicach 100-115 mg/dl (2,5-3 mmol/l). W badaniach dużych populacji wykazano, że poczynając od tych wartości zagrożenie chorobą niedokrwienną serca rośnie wraz ze wzrostem stężenia cholesterolu w surowicy.
Czynniki ryzyka miażdżycy: palenie tytoniu
Silnym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu. Składniki dymu tytoniowego przedostając się do krwi powodują upośledzenie ochronnych funkcji śródbłonka. Wówczas lipoproteiny LDL (zły cholesterol), z większą łatwością przenikają do ściany tętnicy i powodują stopniowy rozwój zmian miażdżycowych. Stąd wniosek, że u palaczy tytoniu może dochodzić do choroby niedokrwiennej serca, przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych lub udaru mózgu przy względnie niskich poziomach cholesterolu.
Czynniki ryzyka miażdżycy: nadciśnienie tętnicze
Także nadciśnienie tętnicze poważnie zwiększa zagrożenie miażdżycą. Lipoproteiny LDL przenikają przez uszkodzony śródbłonek tętnic pod wpływem ciśnienia krwi. Im wyższe ciśnienie, tym więcej lipoprotein przechodzi do ściany tętnicy. Wysokie ciśnienie uszkadza mechanicznie śródbłonek. Wynika z tego, że u ludzi z nadciśnieniem tętniczym łatwiej dochodzi do miażdżycy, niż przy niskim ciśnieniu. Szczególnie jednak ważne jest, że współwystępowanie nadciśnienia i palenia tytoniu uszkadza śródbłonek znacznie silniej niż każdy z tych czynników osobno. A jeżeli takie skojarzenie występuje u ludzi z podwyższonym poziomem cholesterolu, to zagrożenie chorobami rozwijającymi się na podłożu miażdżycy jest szczególnie duże.
Cholesterol, palenie i nadciśnienie – ryzyko spotęgowane
Omówione trzy czynniki ryzyka znane są jako główne przyczyny miażdżycy co najmniej od lat pięćdziesiątych XX wieku. W badaniach przeprowadzonych w miejscowości Framingham w USA wykazano, że obecność jednego czynnika ryzyka, czyli wysokiego poziomu cholesterolu lub palenia tytoniu, albo nadciśnienia tętniczego, zwiększa ryzyko zachorowalności na chorobę niedokrwienną serca ponad dwukrotnie, w porównaniu z ludźmi, u których nie wykazano czynników ryzyka. Współistnienie dwóch czynników ryzyka zwiększa zagrożenie czterokrotnie, a współistnienie trzech zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę niedokrwienną serca ponad dziesięciokrotnie.
Z obserwacji przeprowadzonych w Polsce wynika, że w naszej populacji u mężczyzn najczęściej zdarzają się osoby, u których występuje skojarzenie 2 czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka miażdżycy: cukrzyca i otyłość brzuszna
Cukrzyca i otyłość brzuszna to kolejne czynniki zagrożenia częste w Polsce. Omawiany typ otyłości wywołuje w organizmie wiele zaburzeń o dużej szkodliwości. Przyczynia się do nadciśnienia tętniczego i wysokich poziomów cholesterolu, a w szczególności zwiększa ryzyko cukrzycy. W efekcie u ludzi otyłych z cukrzycą zawały serca lub udary mózgu stwierdza się znacznie częściej niż u ludzi zdrowych.
Dowiedz się więcej:
Miażdżyca – cz. 1: Choroba cywilizacyjna na tle wadliwego żywienia
Miażdżyca – cz. 2. Cholesterol, główny winowajca
