1. Wszystkie dostępne na polskim rynku margaryny kostkowe (twarde) są źródłem izomerów trans.

MIT. Margaryny twarde, przebadane przez Instytut Żywności i Żywienia średnio zawierały 1,92 g/100 g izomerów trans (więcej niż margaryny miękkie – kubkowe). Jednak ich zawartość w poszczególnych próbkach margaryn twardych była bardzo zróżnicowana (od 0,02 do 8,49 g/100 g). Dlatego należy czytać etykiety produktów i wybierać tylko takie produkty, które nie zostały wyprodukowane na bazie częściowo utwardzonych olejów roślinnych.

źródło: Baza danych nt. tłuszczów trans IŻŻ

2. Izomery trans pochodzenia naturalnego od przeżuwaczy są mniej szkodliwe od izomerów trans, które powstają przemysłowo.

MIT. Izomery trans pochodzenia naturalnego występują w stałej niezmiennej ilości w produktach mlecznych i mięsnych, są obecne w diecie człowieka od wieków. Przemysłowe TFA występują w diecie zaledwie od początku XX w.

Ze względu na fakt, że z chemicznego punktu widzenia są to te same związki, ich działanie jest najprawdopodobniej zbliżone. Zdaniem ekspertów, dostępne dane naukowe wskazują, że kwasy tłuszczowe trans obecne w maśle, produktach mlecznych i mięsie przeżuwaczy – podobnie jak tłuszcze trans pochodzenia przemysłowego – mają niekorzystny wpływ na stężenie lipidów i lipoprotein we krwi. Warto zaznaczyć, że według WHO „izomery trans naturalnie występujące u przeżuwaczy prawdopodobnie stanowią mniejsze ryzyko w występujących obecnie na świecie rodzajach diety ze względu na względnie małe spożycie”.

Należy także podkreślić, że w ciągu ostatnich 20 lat w wielu krajach osiągnięto znaczną redukcję zawartości przemysłowych izomerów trans w diecie.

źródła: EFSA, Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol, EFSA Joumal, 2010.8,3,1461. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 października 2016 r. w sprawie tłuszczów trans (2016/2637(RSP). Wanders WJ., Zock R, Brouwer I., Trans fat intake and its dietary sources in generał populations worldwide: a systematic review. Nutrients 2077, 9(8), 840.

3. Wszystkie tłuszcze utwardzone (uwodornione) są źródłem izomerów trans.

MIT. Podejmując decyzje zakupowe, ważne jest, by właściwie rozróżniać poziomy uwodornienia (utwardzenia) olejów i tłuszczów: tłuszcze częściowo utwardzone oraz tłuszcze całkowicie utwardzone. Tylko te pierwsze, a więc częściowo utwardzone oleje i tłuszcze roślinne – są źródłem szkodliwych izomerów trans. W procesie częściowego utwardzenia płynnego oleju uzyskuje się tłuszcz stały o temperaturze topnienia 35°C poprzez wysycenie wodorem części wiązań podwójnych (nienasyconych). Całkowicie utwardzone tłuszcze roślinne to tłuszcze nasycone, bez wiązań podwójnych, w tym także bez izomerów trans. Informacja na temat rodzaju uwodornienia (utwardzenia) olejów i tłuszczów w produkcie znajduje się na etykiecie. Przepisy prawa obligują producentów do deklarowania stopnia utwardzenia użytego do produkcji wyrobów tłuszczu.

Źródło: K Krygier (red) Współczesna margaryna aspekty technologiczne i żywieniowe. WNT. Warszawa 2010.

4. Producenci ukrywają zawartość izomerów transów w produktach nie deklarując ich zawartości w tabeli wartości odżywczej.

MIT.  Zgodnie z aktualnymi przepisami prawa europejskiego i polskiego, informowanie o zawartości izomerów trans na etykiecie produktu nie jest wymagane. Producenci mogą stosować oświadczenia żywieniowe „nie zawiera tłuszczów nasyconych” i „niska zawartość tłuszczów nasyconych”, które odnoszą się do sumy kwasów tłuszczowych nasyconych i izomerów trans. Mogą być więc wskazówką dla konsumenta, że danych produkt nie zawiera bądź zawiera małe ilości izomerów trans. Warto również zwracać uwagę na stopień uwodornienia (utwardzenia) użytych do produkcji olejów i tłuszczów. Informacja ta jest umieszczana na opakowaniach produktów obligatoryjnie. Tam, gdzie użyto częściowo uwodornionych olejów roślinnych spodziewamy się obecności szkodliwych izomerów trans. W produktach, do wyprodukowania których użyto całkowicie uwodornionych olejów, znajdziemy wyłącznie nasycone kwasy tłuszczowe – nie są więc one źródłem izomerów trans. W sytuacji, gdy na etykiecie produktu brak jest informacji na temat stopnia utwardzenia (uwodornienia) olejów, oznacza to, że do jego wyprodukowania użyto wyłącznie nieuwodornionych, „naturalnych” tłuszczów, a więc produkt taki jest praktycznie pozbawiony izomerów trans (virtually trans free).

źródła:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 7169/2017 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 7925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 7999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004

Rozporządzenie (WE) Nr 7924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 707/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 7924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji.

Przykładowe jadłospisy

o wysokiej i niskiej zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych

W e-Bazie IŻŻ zawartość tłuszczów trans jest prezentowana w sposób czytelny i praktyczny, co daje możliwość łatwego przeliczenia ilości izomerów trans, zawartych w konkretnym posiłku czy całodziennej diecie. Przedstawione przykładowe jadłospisy demonstrują, w jaki sposób możemy z tego korzystać.

W jadłospisie po lewej stronie produkty dostarczają łącznie 1,84 g izomerów trans, co stanowi 0,7 % energii z całodziennej diety. Natomiast w jadłospisie po prawej – wybrane produkt to zaledwie 0,14 g a więc 0,1% energii, pochodzącej z izomerów trans. Obydwie wartości nie przekraczają rekomendowanego przez WHO, maksymalnego spożycia tych związków (alt; 1% E), ale w przypadku pierwszego jadłospisu do tej wartości się znacząco zbliżają.

Czytaj więcej:

Tłuszcze trans – wiem, gdzie są – nie kupuję! e-baza, wstęp do cyklu, prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz,

Izomery trans – warto wiedzieć, cz. 1., dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. nadzw. IŻŻ, dr Ewa Rychlik,

Izomery trans pod lupą nauki, cz. 3, wywiad z dr hab. n. farm. Hanną Mojską, prof. nadzw. IŻŻ,

Baza izomerów trans – okiem użytkownika, cz. 4., mgr Tomasz Szymański.