Efekty planu Światowej Organizacji Zdrowia na rzecz globalnej eliminacji izomerów trans kwasów tłuszczowych z żywności

Efekty planu Światowej Organizacji Zdrowia na rzecz globalnej eliminacji izomerów trans kwasów tłuszczowych z żywności

Plan WHO zakłada usunięcie z żywności tłuszczów częściowo utwardzonych/uwodornionych, ponieważ stanowią one źródło przemysłowo produkowanych izomerów trans kwasów tłuszczowych (industrially produced, i-TFA). Powyższa inicjatywa jest szczególnie istotna z uwagi na fakt, że izomery trans kwasów tłuszczowych wykazują wyłącznie niekorzystne działanie na organizm człowieka. Ich nadmierne spożycie z dietą wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wielu chorób m.in. układu krążenia, nowotworowych i  alergicznych. 

Postępy w realizacji celu Światowej Organizacji Zdrowia

W ostatnio opublikowanym raporcie WHO pt. Countdown to 2023: WHO report on global trans fat elimination 2021 („Odliczanie do 2023: Raport WHO na temat globalnej eliminacji tłuszczów trans 2021”) wskazano, że dotychczas 57 krajów wdrożyło przepisy ograniczające zawartość tłuszczów trans w żywności. W ten sposób 3,2 miliarda ludzi, co stanowi 41% światowej populacji, jest chronionych przed szkodliwym działaniem TFA. Spośród nich, w 40 państwach (1,4 miliarda ludzi, 18% światowej populacji) obowiązują polityki oparte na najlepszych praktykach eliminacji szkodliwych tłuszczów trans, tzn. limit i-TFA w produktach spożywczych i/lub zakaz produkcji / stosowania częściowo uwodornionych olejów. Warto zaznaczyć, że część krajów m.in. USA czy Kanada, jeszcze przed opublikowaniem planu WHO, wprowadziło obowiązkowe znakowanie żywności zawartością TFA. W efekcie te państwa odnotowały znaczące obniżenie poziomu TFA w diecie swoich obywateli. Mimo tego na rynku wciąż są obecne produkty o ich wysokiej zawartości. Dlatego też WHO rekomenduje krajom przyjęcie jednej z dwóch wyżej wymienionych opcji polityki najlepszych praktyk. Od niedawna te zasady obowiązują w Unii Europejskiej (zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/649 z dnia 24 kwietnia 2019 r), Turcji, Brazylii, Peru, Singapurze, a w najbliższym czasie będą obejmowały również Indie, Filipiny oraz Paragwaj. W tym miejscu należy zaznaczyć, że liczba krajów które wdrożyły obowiązkowe limity i-TFA lub zakazy dotyczące częściowo uwodornionych olejów wzrosła o 28 państw w latach 2019-2021. Z drugiej strony kraje o największym spożyciu TFA m.in. Egipt, Iran, Meksyk, Azerbejdżan, Ekwador, Pakistan, Republika Korei, czy Australia jeszcze nie wprowadziły podobnych działań, przez co obywatele tych państw są nadal narażeni na szkodliwe działanie izomerów trans kwasów tłuszczowych. 

Nowy program certyfikacji WHO w zakresie eliminacji tłuszczów trans

Ważną kwestią w raporcie WHO jest zaproponowanie nowego programu certyfikacji (WHO Certification Programme for Trans Fat Elimination). Ma to na celu przyspieszenie prac w zakresie globalnej eliminacji tłuszczów trans. Kraje są zachęcane do składania wniosków i uzyskania wyróżnienia za podjęcie działań na rzecz wyeliminowania i-TFA z krajowych dostaw żywności. Jest to pierwszy w historii program certyfikacji wyróżniający państwa za ich wysiłki na rzecz realizacji planu WHO, a tym samym ochrony ich populacji przed wysokim ryzykiem rozwoju chorób niezakaźnych. Wśród 40 krajów, w których wdrożono politykę najlepszych praktyk, i które mogą spełniać już kryteria certyfikacji jest także Polska. W naszym kraju od 1 kwietnia 2021 r. obowiązuje limit produkowanych przemysłowo TFA w żywności do 2 g na 100 g tłuszczu. Dodatkowo od 2017 roku, w ramach Narodowego Programu Zdrowia, jest prowadzona ogólnodostępna strona internetowa e-Bazy zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych (https://izomery.pzh.gov.pl/), na której można sprawdzić, jaka jest aktualna zawartość TFA w różnych grupach produktów spożywczych dostępnych na polskim rynku.

Podsumowując należy podkreślić znaczący postęp jaki poczyniły kraje w zakresie realizacji planu WHO, czyli całkowitego wyeliminowania tłuszczów trans z globalnych dostaw żywności. W tym obszarze istotne jest również prowadzenie działań edukacyjnych w celu podniesienia świadomości wśród konsumentów nt. występowania izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności. Powyższe inicjatywy stanowią kluczowe elementy realizacji polityki zdrowotnej obejmującej poprawę jakości życia społeczeństwa. W Polsce przykładem takich działań jest właśnie prowadzenie ogólnodostępnej strony internetowej e-Baza Izomerów Trans (pzh.gov.pl).

Piśmiennictwo:

  1. Replace Trans Fat. An action package to eliminate industrially produced trans-fatty acids. WHO/NMH/NHD/18.4
  2. WHO, The Thirteenth General Programme of Work 2019–2023, WHO/PRP/18.1, 2019
  3. EFSA 2018: Scientific and technical assistance on trans fatty acids. doi:10.2903/sp.efsa.2018.EN-1433
  4. WHO, Countdown to 2023: WHO report on global trans fat elimination 2021. Geneva: World Health Organization; 2021
  5. e-Baza izomerów trans kwasów tłuszczowych w środkach spożywczych (https://izomery.pzh.gov.pl/)
  6. Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/649 z dnia 24 kwietnia 2019 r. zmieniające załącznik III do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do izomerów trans kwasów tłuszczowych, innych niż izomery trans kwasów tłuszczowych naturalnie występujące w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. UE L 110)
Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastkach z cukierni sieciowych. Nowe dane w Bazie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności (e-Baza)

Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastkach z cukierni sieciowych. Nowe dane w Bazie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności (e-Baza)

Mając na uwadze powyższe, w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia, zostały wykonane oznaczenia zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych (TFA) w ciastkach z cukierni sieciowych. Jest to kolejna grupa wyrobów ciastkarskich, po ciastach paczkowanych, ciastach z cukierni sieciowych i ciastkach typu pączki, drożdżówki, dla których w e-Bazie zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych (https://izomery.pzh.gov.pl/) można sprawdzić poziom tych związków. Należy podkreślić, że TFA wykazują wyłącznie niekorzystne działanie na organizm człowieka. Są uznanym czynnikiem ryzyka wielu chorób, w tym układu krążenia, nowotworowych czy alergicznych.

Do badań zawartości TFA wytypowano, jako najbardziej popularne, następujące rodzaje ciastek: WZ-ka, napoleonka/kremówka, tartaletka, bajaderka/trufla, eklerka, muffinka/babeczka, ciastko typu ptysie. Zawartość TFA w porcji produktu (jednym ciastku) przedstawiono w tabeli 1.

Tabela nr 1. Przeciętna zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych w gramach (g) w porcji (jednej sztuce) różnych rodzajów ciastek z cukierni sieciowych

Rodzaj ciastek z cukierni sieciowych Przeciętna zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych w porcji produktu (jedno ciastko)
Ciastko typu eklerka 0,20 g
Ciastko typu bajaderka / trufla 0,17 g
Ciastko typu tartaletka 0,15 g
Ciastko typu WZ-ka 0,12 g
Ciastko typu napoleonka / kremówka 0,12 g
Ciastko typu muffinka / babeczka 0,11 g
Ciastko typu ptysie 0,09 g

Przeciętna zawartość TFA w porcji przebadanych ciastek z cukierni sieciowych wahała się w zakresie od 0,09 g do 0,20 g w zależności od rodzaju. Warto przy tym zaznaczyć, że jak pokazano na rycinie 1, ciastka z cukierni sieciowych charakteryzowały się najwyższą przeciętną zawartością TFA w porównaniu do ciastek typu pączki, drożdżówki (0,10 g), ciast z cukierni sieciowych (0,08 g) oraz ciast paczkowanych (0,02 g). Również przeciętna zawartość tłuszczu w badanych produktach była najwyższa w porównaniu do innych wyrobów ciastkarskich.

Rycina 1. Przeciętna zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych oraz tłuszczu w gramach (g) w porcji (jedna sztuka ciastka / jeden kawałek ciasta) różnych rodzajów wyrobów ciastkarskich

Podsumowując należy podkreślić, że izomery trans kwasów tłuszczowych nadal są obecne w żywności. Prowadzone w ramach zadania Narodowego Programu Zdrowia badania nad zawartością TFA w żywności dostarczają aktualne dane nt. obecności tych związków w kolejnych grupach produktów spożywczych (e-Baza TFA). Warto zaznaczyć, że prowadzenie e-Bazy stanowi, zgodnie z planem WHO o akronimie „REPLACE”, element krajowej polityki na rzecz obniżenia poziomu TFA w żywności i diecie.

 

Piśmiennictwo:

  1. WHO, The Thirteenth General Programme of Work 2019–2023, WHO/PRP/18.1, 2019
  2. Replace Trans Fat. An action package to eliminate industrially-produced trans-fatty acids. WHO/NMH/NHD/18.4
  3. EFSA 2018: Scientific and technical assistance on trans fatty acids. doi:10.2903/sp.efsa.2018.EN-1433
  4. Wróblewska T. Analiza rynku piekarniczo-cukierniczego. https://www.szef-kuchni.com.pl/artyku%C5%82y/analiza-rynku-piekarniczo-cukierniczego-2022
  5. GUS, Budżety gospodarstw domowych w 2020 roku. Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Społecznych, pod kierunkiem Piotr Łysoń, Warszawa 2021 r.
  6. e-Baza zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w środkach spożywczych (e-Baza TFA, https://izomery.pzh.gov.pl/
  7. Mojska H., Jasińska-Melon E., Krygier B. Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastach z cukierni sieciowych. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/co-kryje-etykieta/izomery-trans-kwasow-tluszczowych-w-ciastach-z-cukierni-sieciowych/
Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastach z cukierni sieciowych

Izomery trans kwasów tłuszczowych w ciastach z cukierni sieciowych

Elektroniczna baza zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych (ang. trans fatty acids, TFA) w żywności (e-Baza) została utworzona w 2017 roku w ramach zadania Narodowego Programu Zdrowia finansowanego przez Ministra Zdrowia. e-Baza stanowi jedyne w Polsce ogólnodostępne źródło najnowszych informacji o zawartości TFA w kategoriach, podkategoriach i grupach produktów i jest na bieżąco aktualizowana. Aktualnie zawiera dane na temat 11 różnych kategorii produktów i jest dostępna pod adresem https://izomery.pzh.gov.pl/.

Izomery trans kwasów tłuszczowych wykazują wyłącznie niekorzystne działanie na zdrowie człowieka, a ich głównym źródłem w diecie są częściowo utwardzone tłuszcze roślinne. Jak się wydaje TFA poprzez osłabianie wrażliwości komórek na insulinę mogą sprzyjać wzrostowi masy ciała i trzewnej tkanki tłuszczowej, co w konsekwencji prowadzić może do rozwoju otyłości brzusznej.

Wyroby ciastkarskie zawierają znaczne ilości tłuszczu i cukrów prostych, które sprzyjają rozwojowi nadwagi i otyłości. Obecność TFA może być dodatkową przyczyną powstawania ww. zaburzeń stanu zdrowia.

Wyroby ciastkarskie, w tym różne rodzaje ciast to kategoria produktów, które cieszą się dużą popularnością zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i wśród osób dorosłych. Świadczy o tym stosunkowo duży poziom spożycia, przeciętnie 0,78 kg/osobę/miesiąc (Budżety gospodarstw domowych w 2019 r.). Dlatego tak ważne było oznaczenie zawartości TFA w tej kategorii produktów. W latach 2017-2019 zakupiono na terenie Warszawy różne rodzaje ciast w popularnych cukierniach sieciowych.

Łącznie przebadano ciasta następujących rodzajów: ciasto czekoladowe, makowiec, keks, piernik (ciasto) i pierniczki, sernik, tort bezowy, tort czekoladowy. Izomery trans kwasów tłuszczowych były obecne we wszystkich przebadanych próbkach wyrobów ciastkarskich. Przeciętna ich zawartość wynosiła 0,87% wszystkich kwasów tłuszczowych (wt/wt) i wahała się w pojedynczych próbkach produktów w zakresie od 0,09% wt/wt (ciasto czekoladowe, keks, piernik) do 2,96% wt/wt (sernik). W przeliczeniu na 100g produktu najwyższą przeciętną zawartością TFA charakteryzowały się ciasta z rodzaju torty bezowe – 0,38 g/100 g, a w następnej kolejności torty czekoladowe – 0,32 g/100 g oraz ciasta czekoladowe – 0,26 g/100 g. W pozostałych rodzajach ciast przeciętna zawartość TFA nie przekraczała 0,20 g/100 g produktu. Najniższą przeciętną zawartość tłuszczów trans stwierdzono w ciastach z rodzaju makowiec – 0,07 g/100 g produktu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że przeciętna zawartość TFA w grupie przebadanych ciast z cukierni sieciowych była stosunkowo niska i wynosiła 0,19 g/100 g (0,08 g/porcję – jeden kawałek ciasta), jednak w tej grupie zawartość izomerów trans wahała się w szerokich granicach od 0,00 do 0,56 g/100 g. Na duże zróżnicowanie w zawartości TFA w ramach tej samej grupy produktów wpływa rodzaj zastosowanego tłuszczu. Podkreślenia wymaga również fakt, że zawartość TFA w żywności jest zmienna i zależy zarówno od składu produktu, jak warunków prowadzenia procesu technologicznego. Dlatego tak ważne jest stała aktualizacja e-Bazy na podstawie prowadzonych badań analitycznych na temat zawartości TFA w produktach żywnościowych.

Aktualne dane nt. zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w g/100 g, g/porcję i w g/cały produkt w wybranych produktach z w/w kategorii można sprawdzić na stronie internetowej e-Bazy izomerów trans kwasów tłuszczowych w środkach spożywczych (https://izomery.pzh.gov.pl/). W przypadku omawianej grupy produktów wystarczy z listy rozwijalnej wybrać odpowiednią kategorię produktów spożywczych: Wyroby ciastkarskie, następnie podkategorię Galanteria ciastkarska a na koniec Ciasta z cukierni sieciowych.

Podsumowując należy podkreślić, że opisane powyżej wyniki zawartości TFA w nowej grupie produktów (ciasta z cukierni sieciowych) i ich upowszechnianie stanowią przykład szeroko prowadzonej aktywności na rzecz obniżenia poziomu w/w związków w żywności i diecie. Ze względu na fakt, że ciasta i wyroby ciastkarskie cieszą się dużą popularnością we wszystkich grupach wiekowych, należy podejmować działania na rzecz obniżania zawartości TFA w tych produktach oraz kontynuować prowadzenie edukacji żywieniowej w zakresie niekorzystnego wpływu izomerów trans kwasów tłuszczowych na zdrowie.


   Zadanie realizowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowane przez Ministra Zdrowia

Izomery trans kwasów tłuszczowych – stan aktualny

Izomery trans kwasów tłuszczowych – stan aktualny

Wykazują one wyłącznie niekorzystne działanie na zdrowie człowieka. TFA są uznanym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym m.in. niedokrwiennej choroby serca (NChS)[2], udaru, a także cukrzycy typu II[3]. Ocenia się, że duże spożycie  tłuszczów trans w diecie powoduje wzrost ryzyka zgonów ze wszystkich przyczyn o 34%, zgonów z powodu NChS o 28%, a rozwoju NChS o 21%[4].

Nadmierne spożycie TFA z dietą przyczynia się również do zaburzenia syntezy długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (LC-PUFA), co w konsekwencji może prowadzić w okresie prenatalnym do zaburzenia prawidłowego rozwoju siatkówki oka i układu nerwowego a u ciężarnych do przedwczesnego porodu[5] a także wzrostu ryzyka rozwoju guzów nowotworowych2, a u niemowląt i małych dzieci – astmy, alergicznego nieżytu nosa oraz atopowego zapalenia skóry[6].

Tłuszcze trans mogą powstawać naturalnie w żwaczu zwierząt przeżuwających, stąd ich obecność w niewielkich i praktycznie niezmiennych ilościach w mleku i mięsie przeżuwaczy (r-TFA). Na skalę przemysłową powstają w procesie przemysłowego utwardzania (uwodornienia) olejów roślinnych oraz w procesie rafinacji olejów. W warunkach domowych mogą powstawać przy długotrwałym smażeniu produktów żywnościowych na oleju roślinnym[7].

Głównym źródłem przemysłowo produkowanych TFA (industrially produced TFA, i-TFA) są częściowo utwardzone oleje roślinne, a także produkty spożywcze wytwarzane z ich udziałem m.in. wyroby cukiernicze i ciastkarskie czy produkty typu fast food [8], [9]. W celu ograniczenia spożycia TFA wprowadzane są działania legislacyjne. W Stanach Zjednoczonych Food and Drug Administration, FDA) uznała, że częściowo uwodornione oleje (Partially Hydrogenated Oils, PHOs) – źródło izomerów trans – nie są już „ogólnie uznawane za bezpieczne” (GRAS – generally recognized as safe) i nie mogą znajdować się w składzie produktów żywnościowych[10]. Okres 3 lat to czas kiedy producenci muszą zmienić skład produktów w taki sposób, aby nie zawierały częściowo utwardzonych tłuszczów roślinnych.

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO), w dniu 14 maja 2018 r., ogłosiła 6-stopniowy kompleksowy plan o nazwie REPLACE, którego celem jest całkowite wyeliminowanie tłuszczów częściowo utwardzonych ze światowych zasobów żywnościowych do roku 2023, poprzez ich zastępowanie korzystnymi dla zdrowia olejami roślinnymi, z wyłączeniem olejów tropikalnych (olej palmowy i kokosowy)[11].

Akronim REPLACE pochodzi od pierwszych liter każdego z 6 w/w punktów planu, tj. REVIEW, PROMOWE, LEGISLATE, ASSESS, CREATE i ENFORCE.

REVIEW – PRZEGLĄD danych dot. źródeł i-TFA w diecie / identyfikacja głównych źródeł TFA w diecie,

PROMOTE – PROMOWANIE  zastępowania i-TFA zdrowszymi tłuszczami i olejami,

LEGISLATE – WPROWADZANIE przepisów prawnych lub działań regulacyjnych w celu wyeliminowania i-TFA z żywności i diety,

ASSESS – OCENA i monitorowanie zawartości TFA w żywności oraz zmian w wielkości ich spożycia,

CREATE – ROZPOWSZECHNIANIE wiedzy o negatywnym wpływie TFA na zdrowie człowieka, wśród m.in. producentów, dostawców,

ENFORCE – EGZEKWOWANIE zgodności z zasadami i przepisami prawa.

Szczególną uwagę należy zwrócić na punkt ASSESS, który obejmuje ocenę i monitorowanie zawartości tłuszczów trans w żywności, co jest związane bezpośrednio z e-Bazą izomerów trans [12] oraz zmian w wielkości ich spożycia.

W dniu 24 kwietnia 2019 r. zostało opublikowane rozporządzenie Komisji (UE)  nr 2019/649[13] wprowadzające po raz pierwszy w Unii Europejskiej, obowiązek limitowania zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych, innych niż izomery trans kwasów tłuszczowych naturalnie występujące w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, czyli i-TFA.  Maksymalna dopuszczalna zawartość i-TFA w środkach spożywczych, to 2 g na 100 g tłuszczu.

Dodatkowo rozporządzenie Komisji nakłada obowiązek, na podmioty działające na rynku spożywczym zaopatrujące inne podmioty działające na rynku spożywczym w żywność nieprzeznaczoną dla konsumenta finalnego lub nieprzeznaczoną do dostarczania na potrzeby handlu detalicznego zapewnienia, aby zaopatrywane podmioty działające na rynku spożywczym otrzymywały informacje na temat ilości izomerów trans kwasów tłuszczowych, innych niż izomery trans kwasów tłuszczowych naturalnie występujące w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, jeżeli ilość ta przekracza 2 g na 100 g tłuszczu, w żywności przeznaczonej dla konsumenta finalnego i w żywności przeznaczonej do dostarczania na potrzeby handlu detalicznego. Żywność niezgodna z przepisami niniejszego rozporządzenia może być nadal wprowadzana do obrotu do dnia 1 kwietnia 2021 r.

Biorąc pod uwagę niekorzystne działanie tłuszczów trans na zdrowie człowieka Europejski Urząd ds. Żywności[14] zaleca, aby spożycie TFA było tak małe, jak to jest możliwe do osiągnięcia w diecie zapewniającej właściwą wartość żywieniową. Podobne zalecenia wynikają z Norm Żywienia dla populacji polskiej[15]. Należy oczekiwać, że wprowadzone uregulowania prawne i zalecenia WHO będą skutkowały obniżeniem zawartości i-TFA w diecie. Wymiernym skutkiem podjętych działań powinna być poprawa stanu zdrowia społeczeństwa, jednak dostrzegalne efekty opisanych działań będą możliwe dopiero za co najmniej kilka lat.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1169/2011  z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004

[2] Scientific and technical assistance on trans fatty acids. European Food Safety Authority (EFSA) doi:10.2903/sp.efsa.2018.EN-1433

[3] Hu F. et all.: Diet, lifestyle, and the risk of type 2 diabetes mellitus in women. N Engl J Med, 2001, 11, 790-797

[4] De Souza et al.: Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. BMJ 2015; 351

[5] Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal 2010, 8,1461

[6] Opinion of the Scientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies on a request from the Commission related to the presence of trans fatty acids in foods and the effect on human health of the consumption of trans fatty acids. The EFSA Journal 2004, 81, 1-49

[7] De Alzaa F. i wsp. 2018. Evaluation of Chemical and Physical Changes in Different Commercial Oils during Heating. Acta Sci Nutr. Health. 2 (6): 2 – 11

[8] e-Baza izomerów trans kwasów tłuszczowych w środkach spożywczych; https://izomery.pzh.gov.pl/

[9] Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat obecności izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności oraz w ogólnej diecie populacji Unii. SWD(2015) 268 final, 2015

[10] Food and Drug Administration – United States. Final Determination Regarding Partially Hydrogenated Oils (Removing Trans Fat). Silver Spring, MD: U.S. Food and Drug Administration, 2017.

[11] REPLACE Trans Fat. Trans Fat Free by 2023

[12] e-Baza izomerów trans kwasów tłuszczowych w środkach spożywczych; https://izomery.pzh.gov.pl/

[13] Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/649[13] z dnia 24 kwietnia 2019r. zmieniające załącznik III do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do izomerów trans kwasów tłuszczowych, innych niż izomery trans kwasów tłuszczowych naturalnie występujące w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego (L110)

[14] Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal 2010, 8,1461

[15] Jarosz M. i wsp.: Normy żywienia dla populacji polskiej. IŻŻ, 2017

Baza izomerów trans – okiem użytkownika

Baza izomerów trans – okiem użytkownika

Dotychczas określono zawartość izomerów trans w 7 kategoriach produktów. Są to: koncentraty spożywcze, mleko i przetwory mleczne, produkty typu fast food, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia, tłuszcze roślinne, wyroby cukiernicze i ciastkarskie, ziarna zbóż i przetwory zbożowo-mączne. Baza jest cały czas rozwijana i obejmuje kolejne kategorie produktów, by docelowo poszerzyć bazę do ok. 20 kategorii, pogłębionych dodatkowo w każdej z nich do kilku/kilkunastu podkategorii. Do bazy dołączona jest przeglądarka, ułatwiająca korzystanie z niej.

Użytkowanie bazy możliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy z nich to przejście od ogółu do szczegółu (selekcja przez „klikanie”), natomiast drugi sposób to wyszukiwanie po nazwie kategorii lub konkretnego produktu (wpisanej przez użytkownika).

Pierwszy sposób polega na prostym przejściu („przeklikaniu”) od najbardziej ogólnej kategorii produktów (np. mleko i przetwory mleczne) do możliwie szczegółowej kategorii (np. lody na bazie mleka).

W bazie znajdują się informacje dotyczące zawartości izomerów trans zarówno w grupach produktów (np. wyroby czekoladowe nadziewane), jak i w poszczególnych produktach (np. czekolada nadziewana). Największym atutem tej ścieżki poszukiwań jest możliwość porównania zawartości izomerów trans w różnych produktach zaliczonych do danej kategorii bądź podkategorii (np. w różnych rodzajach pizzy).

 

Baza izomerów trans daje szanse na sprawdzenie – tak pojedynczym konsumentom, jak i lekarzom, dietetykom czy przedsiębiorcom branży spożywczej i gastronomicznej – które z produktów w danej kategorii mają mniejszą zawartość izomerów trans, czyli są po prostu zdrowsze dla człowieka.

 

Drugi sposób wyszukiwania daje możliwość uzyskania informacji o zawartości izomerów trans w konkretnym produkcie (np. lody), bez konieczności przejścia przez kolejne piętra kategorii.

Największym atutem tej ścieżki poszukiwania jest szybkość sprawdzania i możliwość przeskakiwania z kategorii do kategorii, wybierając produkty, które interesują użytkownika.

Korzystanie z bazy pozwala na sprawdzenie średniej (a także minimalnej i maksymalnej) zawartości izomerów trans w 100 g produktu, w porcji i w całym produkcie. Można również uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące przyjętej wielkości porcji oraz tego, co uważa się za cały produkt.

 

Czytaj więcej:

 

Tłuszcze trans – wiem, gdzie są – nie kupuję! e-baza, wstęp do cyklu, prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz,

Izomery trans – warto wiedzieć, cz. 1., dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. nadzw. IŻŻ, dr Ewa Rychlik,

Mity na temat izomerów trans kwasów tłuszczowych. Przykładowe jadłospisy, cz. 2, mgr Edyta Jasińska-Melon, dr hab. n. farm. Hanna Mojska Hanna Mojska, prof. nadz. IŻŻ,

Izomery trans pod lupą nauki, cz. 3, wywiad z dr hab. n. farm. Hanną Mojską, prof. nadzw. IŻŻ.