Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na białko?

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na białko?

 

Nasz organizm potrzebuje białek i aminokwasów do produkcji ważnych cząsteczek – jak enzymy, hormony, neuroprzekaźniki i przeciwciała – zatem bez odpowiedniego spożycia białka nie mógłby prawidłowo funkcjonować.

 

Ile białka potrzebuje nasz organizm?

To, ile białka potrzebujemy zależy od kilku czynników, a wśród nich wymienia się: stan gospodarki energetycznej organizmu, stan zdrowia, stan fizjologiczny (ciąża, karmienie) i wiek osoby, masę ciała, aktywność fizyczną, wartość odżywczą białka. Dla organizmu zaspokojenie zapotrzebowania na energię jest najważniejsze, a przy niedostatecznym spożyciu energii z tłuszczów i węglowodanów, organizm czerpie energię z białka, kosztem wykorzystania białka na inne cele. Wiadomym jest, że młodzi ludzie (dzieci i młodzież), kobiety w ciąży i podczas laktacji potrzebują więcej białka, gdyż synteza białka przebiega intensywniej i więcej białka potrzeba między innymi do zbudowania nowych komórek, tkanek płodu czy na pokrycie białka w mleku matki. Również po przebytych chorobach zapotrzebowanie na białko jest zwiększone, ponieważ organizm musi uzupełnić ubytki masy ciała spowodowane chorobą.

Zapotrzebowanie na białko podawane jest w g/kg należnej masy ciała, a zatem masa ciała ma tu istotne znaczenie. U osób o dużej aktywności fizycznej (np. sportowców) wzrasta zapotrzebowanie na białko. Podobnie jest u osób starszych.

Polskie normy zapotrzebowania na białko są wyrażone na dwóch poziomach EAR (Estimated Average Requirement, czyli norma na energię) i RDA (Recommended Dietary Allowances, czyli zalecane dzienne spożycie). Norma na poziomie RDA służy do planowania spożycia osób pojedynczych (indywidualnych), zatem w stosunku do tej normy będziemy planować nasze spożycie białka.

 

Tabela 1. Normy na białko dla ludności Polski na poziomie RDA.

Płeć,Wiek/lata

Masa ciała (kg)

Zalecane spożycie RDA

Płeć,Wiek/lata

Masa ciała (kg)

Zalecane spożycie RDA

g/kg m.c./dobę

g/os/dobę

g/kg m.c./dobę

g/os/dobę

DZIECI

MĘŻCZYŹNI

1-3

12

1,17

14

≥19

55-85

0,90

50-77

4-6

19

1,10

21

KOBIETY

7-9

27

1,10

30

≥19

45-75

0,90

41-68

CHŁOPCY

ciąża

45-75

1,20

54-90

10-12

38

1,10

42

laktacja

45-75

1,45

65-109

13-15

54

1,10

59

 

16-18

67

0,95

64

DZIEWCZĘTA

10-12

38

1,10

42

13-15

51

1,10

56

16-18

56

0,95

53

 

Zalecane dzienne spożycie (RDA) dla białka jest ilością ustaloną na podstawie bilansu azotu (fizjologiczną), potrzebną do zaspokojenia podstawowych potrzeb żywieniowych (życiowych na ten składnik). Dla osób dorosłych wynosi 0,9 g/kg masy ciała/dobę, jednakże osobom powyżej 65 r. ż. obecnie zaleca się spożywanie białka co najmniej w ilości 1g/kg masy ciała i zwiększenie spożycia w obecności objawów niedożywienia lub chorób przewlekłych do co najmniej 1,2 g/kg masy ciała (a w uzasadnionych przypadkach chorób nawet do 1,5 g/kg masy ciała /dzień). Osobom o zwiększonej aktywności fizycznej, sportowcom zaleca się spożycia na poziomie 1,4-2 g/kg masy ciała/dobę. W pewnym sensie jest to minimalna ilość, którą trzeba spożyć każdego dnia, aby nie zachorować. Jednak dość trudne jest tak zaplanować jadłospisy, aby dzienna racja wynosiła za każdym razem taką samą konkretną ilość białka. Dlatego przyjmuje się, że średnia z 7 lub 10 dni, powinna mieścić się w zakresie ustalonej normy dziennej.

Mając podaną tabelę z zapotrzebowaniem na białko na poziome RDA, każdy sam może obliczyć dla siebie zapotrzebowanie na ten składnik.

 

Jeżeli jesteś zdrową kobietą w wieku 30 lat, o wzroście 160 cm i należnej masie ciała 56 kg, Twoje całodzienne zapotrzebowanie na białko na poziomie RDA (poziom normy do planowania spożycia) będzie wynosić zaledwie 50,4 g białka, co łatwo obliczyć w następujący sposób:

0,90 g/kg m.c. (wartość odczytana z tabeli 1 dla poziomu normy RDA) x 56 kg (masa ciała) = 50,4 g/dzień białka (zapotrzebowanie na białko).

 

Identycznie możemy obliczyć ilość białka konieczną do spożycia przez każdą inną osobę.

Aby pokryć zapotrzebowanie na białko np. w ilości 50,4 g/dzień, należałoby spożyć w ciągu dnia:

Produkt

Ilość białka w g

Płatki owsiane na mleku 1 talerz (400 ml)

8,7

Jogurt naturalny 200 ml

8,6

Łosoś na parze 120 g

22,1

Jajka gotowane 2 sztuki

11,0

Razem

50,4

  1. Normy żywienia człowieka dla populacji Polski. Pod red. Jarosz. M. Warszawa. IŻŻ. NPZ; 2017. [online]. [przeglądany 27.07.2018 r.]. Dostępny w: http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf.
  2. Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein and Amino Acids. Institute of Medicine; 2005.
  3. EFSA Panel on Dietetics Products, Nutrition and Allergies (NDA) Scientific Opinion on Dietary Reference Values for Protein. EFSA Journal; 2012. 10. 2557.

 

Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce – problem otyłości.

Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce – problem otyłości.

Otyłość staje się dominującą przyczyną wielu chorób prowadząc do utraty zdrowia, a nawet zgonu. Ocenia się, że jest ona jednym z najbardziej powszechnych stanów chorobowych w rozwiniętych społeczeństwach. Problem nadwagi i otyłości w Polsce narasta systematycznie, także wśród młodszej części społeczeństwa. I szczególnie ważne wydaje się monitorowanie stanu odżywienia u dzieci i młodzież, gdyż badania wskazują, że 70-80 % młodzieży z otyłością stwierdzoną w okresie dojrzewania stanie się otyłymi dorosłymi.

Z czynników środowiskowych sprzyjających powstawaniu otyłości najważniejsze wydają się być nieprawidłowe żywienie, niska aktywność fizyczna, siedzący tryb życia czy niedobór snu.

Różnorodność i zwiększona dostępność żywności wysokokalorycznej o dużej zawartości tłuszczu, cukru bądź soli, nieprawidłowe nawyki żywieniowe: spożywanie wysokoprzetworzonych gotowych dań, brak dyscypliny żywieniowej, niskie spożycie owoców i warzyw oraz produktów zbożowych gruboziarnistych, a przy tym brak ruchu, przyczyniają się do powiększenia liczby młodzieży z nadwagą i otyłością. Ostatnie dane literaturowe sugerują, że obniżenie spożycia soli może być ważnym narzędziem w profilaktyce rozwoju nadwagi  i otyłości. Nadmierne spożycie soli może przyczynić się nie tylko do zwiększenia masy ciała, lecz także do występowania stanów zapalnych organizmu. Należy zatem zwrócić uwagę na mniejsze spożycie słonych przekąsek i żywności typu fast food.

W ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (KIK/34), znanego także pod nazwą „Zachowaj równowagę” Instytut Żywności i Żywienia przeprowadził ocenę stanu odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w wieku 10-16 lat u losowo wybranych 3266 uczniów w 16 polskich województwach w 2013 roku. Nadmierną masę ciała (nadwagę i otyłość) obserwowano u 22,3% uczniów z całego obszaru Polski. Odnotowano zróżnicowanie w stanie odżywienia w zależności od województwa. W największym nasileniu nadwaga i otyłość występowała w województwie mazowieckim u 31,6% uczniów i łódzkim u 29,8%, a w najmniejszym w województwie śląskim u 16,5% oraz świętokrzyskim u 18,0% dzieci i młodzieży. Zwrócono także uwagę na uczniów o niedoborowej masie ciała, niemniej niedoborowa masa ciała występowała znacznie rzadziej, bo średnio u 8,6% uczniów, w zakresie od 4,8% w województwie dolnośląskim do 11,0% w województwie podlaskim.

Występowanie otyłości w wieku rozwojowym jest niepokojące – głównie ze względu na jej przenoszenie się z wszystkimi negatywnymi konsekwencjami na wiek dorosły. W badaniu WOBASZ koordynowanym przez Instytut Kardiologii przeprowadzonym w reprezentatywnej grupie Polaków wykazano, że większa część Polaków ma nadwagę lub otyłość – 50% polskich kobiet i 61% mężczyzn.

Nadwaga czy otyłość u dzieci lub młodzieży nie oznacza, że są one do końca życia skazane na ten stan. Nadwaga bądź otyłość powinny stanowić dla rodziny sygnał, że należy wdrożyć postępowania zapobiegające lub leczące ten stan. Na pewno nie należy otyłości postrzegać jako zjawiska przejściowego, niegroźnego, które minie z czasem bez żadnych konsekwencji.

W populacji dojrzewającej bardzo ważną rolę odgrywa prewencja skierowana do grup osób, jak i pojedynczych osób. Polega ona na promowaniu zdrowego stylu życia, edukacji żywieniowej dzieci i młodzieży, nauki konieczności czytania etykiet na produktach spożywczych, promowaniu aktywności fizycznej, promowaniu spędzania mniejszej liczby godzin przed komputerem lub telewizorem. Zmiana stylu życia to najważniejszy modyfikowalny czynnik prowadzący do poprawy w zakresie występowania niewłaściwej masy ciała, a co za tym następuje poprawy stanu zdrowia.

  1. Jarosz M.: Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej. Projekt KIK/34 w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy. Zachowaj Równowagę. IŻŻ, Ministerstwo zdrowia, Warszawa, 2011-2016.
  2. Jarosz M., Charzewska J., Wolnicka K. i in. Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce- Badania w ramach projektu KIK/34 „Zachowaj Równowagę” realizowanego w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy. Żyw. Czł. Metab.  2016, 63, 4, 231.
  3. Oblacińska A., Jodkowska M.: Otyłość u polskich nastolatków, epidemiologia, styl życia, samopoczucie. Instytut Matki i Dziecka. Zakład Medycyny Szkolnej, Warszawa, 2007.
  4. Chwojnowska Z., Charzewska J., Chabros E., Wajszczyk B: Spożycie soli a masa ciała młodzieży w wieku pokwitaniowym. Warszawskie Badanie Młodzieży w Wieku Pokwitania. Żyw. Czł. Metab. 2014, 61, 4, 229.
  5. Biela U., Pająk A., Kaczmarczyk-Chałas K., et al: Incidence of overweight and obesity in women and men between the ages of 20-74. Results of the WOBASZ program. Kardiol. Pol., 2005, 63, 6, supl 4, 632.