Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Dlaczego osoby starsze powinny spożywać mleko i fermentowane napoje mleczne?

Dlaczego osoby starsze powinny spożywać mleko i fermentowane napoje mleczne?

Zalecenia te wynikają z badań, w których stwierdzono, że w dietach osób w podeszłym wieku brakuje wielu ważnych dla zdrowia składników odżywczych: białka, wapnia, magnezu, potasu, witamin z grupy B, witaminy D. A są to właśnie składniki, które są obecne – i to w znaczącej ilości – w mleku i produktach mlecznych.

Tymczasem zamiast zalecanego wzrostu spożycia mleka, wśród osób starszych  obserwujemy obecnie tendencję do redukcji obecności produktów mlecznych w codziennej diecie. Wśród wielu przyczyn takiego zjawiska, jest również i taka, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy z pozytywnego wpływu produktów mlecznych – zwłaszcza fermentowanych – na stan zdrowia.

 

Zalety fermentowanych produktów mlecznych

Do fermentowanych produktów mlecznych należą: kefir, maślanka, jogurty naturalne i owocowe, sery, zsiadłe mleko i inne napoje mleczne. Zawierają one w swoim składzie pożyteczną mikroflorę, pod której wpływem przebiega proces fermentacji mlekowej. Z tego względu produkty te nazywamy produktami probiotycznymi. Dostarczają one probiotycznych mikroorganizmów, które są żywe nawet po ich spożyciu, dzięki czemu zasiedlają nasz przewód pokarmowy, zmieniając mikroflorę jelitową na korzystną dla zdrowia. Produkty te – poza podstawową wartością odżywczą produktów mlecznych – wywierają dodatkowy dobroczynny wpływ na zdrowie, właśnie z powodu zawartych w nich bakterii probiotycznych.

Mikroflora w produktach mlecznych chroni nas przed chorobami

W ostatnich latach poznano rolę poszczególnych szczepów mikroflory pod względem ich zdolności do ochrony przed rozwojem wielu chorób, a także w ich leczeniu.  Spośród wielu bakterii ważną rolę odgrywają – biorące udział w fermentacji mlekowej – szczepy bakterii Lactobacillus, Streptococcus czy Bifidobacterium.
 
Wymienione drobnoustroje – jak i wiele innych prozdrowotnych mikroorganizmów związanych z fermentacją mlekową – działają w różnych kierunkach:
a) blokują działanie chorobotwórczych bakterii i wirusów przewodu pokarmowego,
b) mają działanie immunomodulacyjne, czyli stymulują rozwój reakcji  odpornościowych organizmu,
c) modyfikują korzystnie pH przewodu pokarmowego,
d) są konkurencyjne we współzawodnictwie z bakteriami patogennymi w korzystaniu ze składników pokarmowych.

W wyniku prowadzonych badań stwierdzono, że produkty fermentowane – dzięki zawartości wapnia i magnezu, witamin D i K oraz bioaktywnych peptydów, bioaktywnych lipidów, w tym fosfolipidów CLA – obniżają ryzyko rozwoju chorób krążeniowo-sercowych i metabolicznych, obniżają ciśnienie tętnicze krwi, działają przeciwzapalnie, zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy i korzystnie modelują stężenie cholesterolu.

Dodatkowo, fermentowane produkty mleczne są bardzo dobrym źródłem wapnia pod względem jego biodostępności, gęstości odżywczej i stosunku wapnia do białka. Dla osób starszych skarżących się na nietolerancję cukru mlecznego – laktozy, ważną wskazówką jest to, że pod wpływem procesu fermentacji mlekowej laktoza ulega  hydrolizie do glukozy i galaktozy, a niewielkie jej pozostałości są lepiej trawione i przyswajane nawet przez osoby z nietolerancją.

Jogurt to koncentrat ważnych składników odżywczych dla seniorów  

Obecnie na półkach sklepowych mamy obfitość dobrej jakości fermentowanych produktów mlecznych. Wśród nich warto zwrócić uwagę na jogurt, który charakteryzuje się wyjątkową gęstością odżywczą, to znaczy, że w stosunku do liczby kalorii jogurt zawiera dużo więcej składników odżywczych, niż w tej samej objętości znajdziemy w mleku płynnym. Składniki odżywcze, zwłaszcza wapń i białko, są w jogurcie skoncentrowane.

Wprawdzie spożycie jogurtów powoli upowszechnia się wśród osób w starszym wieku, lecz ze względu na ich unikalną wartość odżywczą i wpływ, jaki wywierają na stan zdrowia, zasługują na zdecydowanie zwiększony udział w codziennej diecie.

Proces fermentacji mlekowej  doprowadza w produktach mlecznych do strukturalnych zmian w budowie tłuszczu, białek czy laktozy, co powoduje, że pełnią one razem z probiotyczną mikroflorą prozdrowotne funkcje ważne dla zdrowia. Zasługują w pełni na stałe miejsce w codziennej diecie osób w starszym wieku.

 

Czytaj więcej:

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym

1.    Brodziak A.,Król J.: Mleczne napoje fermentowane – właściwości prozdrowotne, Przemysł Spożywczy; 2016.70.10.22-28.
2.    Chwojnowska Z.,Charzewska J.,Wajszczyk B.: Rola jogurtów w zachowaniu zdrowia, Żywienie Człowieka i Metabolizm; 2013. XL.3. 147-165.
3.    Lordan R., Tsupras A., Mitra B., Zabetakis I.: Dairy fats and cardiovascular disease: Do we really need  to be concerned? Foods; 2018. 7.29.1-34.
4.    Mojka K. Charakterystyka mlecznych napojów fermentowanych, Probl Hig Epidemiol; 2013. 94(4):722-729.
5.    Rosa D.D.,Dias M.M.S.,Grześkowiak Ł.M.,Reis S.A. i wsp.: Milk kefir: nutritional, microbiological and health benefits. Nutr.Res.Rev.; 2017. 30,82-96.
6.    Stanowisko Zespołu Ekspertów dotyczące zapobiegania niedoborom wapnia w diecie Polaków oraz roli produktów mlecznych, Żywienie Człowieka i Metabolizm,2013, XL, 3,  135-136.
7.    Wang H.,Kara A.,Livingston K.A., i wsp. :Yogurt consumption is associated with better diet quality and metabolic profile in American man and women, Nutr.Res. 2013,33,1,18-26.

 

Mleko i jego przetwory w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Mleko i jego przetwory w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Prawdziwe bogactwo składników

Bogatym źródłem wapnia jest mleko, napoje mleczne, sery podpuszczkowe, a w mniejszym stopniu sery twarogowe. Mleko cechuje się idealną proporcją wapnia do fosforu, co ułatwia przyswojenie wapnia, a tym samym wzmocnienie kości. Mleko oraz produkty mleczne są również źródłem dobrze przyswajalnego i wartościowego białka, które jest składnikiem budulcowym i regulującym w organizmie.

 Składniki mineralne, które zawiera mleko, to oprócz wapnia również potas, fosfor, magnez, cynk, mangan. Tłuszcz mleczny jest nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: szczególnie A i D. Mleko i jego przetwory są znaczącym źródłem witamin z grupy B, głównie ryboflawiny oraz witaminy B12.

 

Co zamiast mleka?

Część mleka może zostać zastąpiona produktami mlecznymi, do których  należą m.in. mleczne napoje fermentowane (jogurty, maślanki, kefiry, mleko zsiadłe i in.), sery twarogowe, sery podpuszczkowe dojrzewające (żółte i pleśniowe).

Szklankę mleka można zastąpić (pod względem zawartości wapnia):

  • szklanką jogurtu, kefiru, maślanki,
  • 2 plasterkami sera żółtego,
  • 2 opakowaniami twarożku ziarnistego.

 

Co z tą laktozą?

Mleko budzi coraz więcej kontrowersji z uwagi na pojawiające się alergie pokarmowe oraz nietolerancję laktozy (cukru mlecznego). Laktoza w procesie fermentacji ulega częściowemu rozkładowi, dlatego też w różnych produktach jej zawartość jest zróżnicowana. Najwięcej jest jej w mleku, natomiast mniej w napojach mlecznych, serach twarogowych. Twarde sery dojrzewające mają niewielkie ilości tego cukru. Dlatego też osoby z nietolerancją laktozy mogą spożywać fermentowane napoje mleczne. O wykluczeniu mleka z diety dziecka zawsze powinien decydować lekarz.

 

Właściwości probiotyczne przetworów mlecznych

Warto również zwrócić szczególną uwagę na wspomniane mleczne napoje fermentowane (mleko ukwaszone, kefir, jogurt naturalny, maślanka, acidofilne mleka). Zawierają one szczepy bakterii o udokumentowanych właściwościach probiotycznych korzystnych dla zdrowia. Bakterie probiotyczne znajdujące się w fermentowanych napojach mlecznych to mikroorganizmy, które dostarczone do organizmu wspomagają i regulują funkcjonowanie mikroflory przewodu pokarmowego. Wpływają tym samym korzystnie m.in. na układ pokarmowy, a także na odporność.