Bezpieczeństwo suplementów diety
Suplementy diety wprowadzane do obrotu nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia i życia konsumentów. Istnieje wiele substancji, które mogą występować w suplementach diety. Składnikami suplementów diety są witaminy, składniki mineralne, ale również inne substancje, jak np. aminokwasy, kwasy tłuszczowe, błonnik pokarmowy, luteina, probiotyki i prebiotyki oraz produkty pochodzenia roślinnego.
Do suplementów diety mogą być stosowane następujące witaminy i składniki mineralne: witamina A, D, E, K, B1, B2, niacyna, kwas pantotenowy, B6, kwas foliowy, B12, biotyna, witamina C, oraz składniki: wapń, magnez, żelazo, miedź, jod, cynk, mangan, sód, potas, selen, chrom, molibden, fluorki, chlorki, fosfor, bor i krzem.
Niestety nie ma w krajowych przepisach prawnych listy innych składników, które można stosować do suplementów diety. Składniki oraz ich poziomy zawarte w suplementach diety muszą zagwarantować, że normalne stosowanie tych produktów zgodnie ze wskazaniami producenta będzie bezpieczne dla konsumenta.
Obowiązują ogólne zasady dotyczące bezpieczeństwa żywności. Kluczową rolę odgrywa w tym zakresie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178 z 2002 r. , które ustanawia m.in. generalne zasady prawa żywnościowego. Jeżeli istnieją jakiekolwiek dowody i wskazania, że produkt żywnościowy (a suplementy diety są produktami żywnościowymi) może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, to przewidziano odpowiednie procedury zapobiegające, by taki produkt nie znalazł się w obrocie.
Podkreślmy – procedury zapewniające bezpieczeństwo produktów wprowadzanych na rynek są prawnie zagwarantowane.
Warto wiedzieć, jak wygląda wprowadzanie suplementów diety do obrotu w naszym kraju. Przy pierwszym wprowadzeniu przedsiębiorca jest zobowiązany powiadomić Głównego Inspektora Sanitarnego, wypełniając odpowiednie formularze, opisując skład produktu itp. Jeśli Główny Inspektorat Sanitarny ma wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa danego suplementu, o którym został powiadomiony, może wszcząć procedurę wyjaśniającą. Regulują to przepisy prawne. Jeżeli Główny Inspektor Sanitarny wszczyna taką procedurę, może poprosić przedsiębiorcę o przedstawienie opinii jednostki naukowej, może poprosić również o opinię Urzędu Rejestracji Leków i Produktów Biobójczych.
Bezpieczeństwo stosowania suplementów diety
Pomimo iż suplementy mogą być skutecznym uzupełnieniem składników w diecie, pamiętajmy o możliwości wystąpienia pewnych zagrożeń przy niewłaściwym ich stosowaniu.
W praktyce przy stosowaniu suplementów nierzadko popełniamy wiele błędów, które mogą stwarzać ryzyko zaburzeń stanu zdrowia. Ponieważ traktowane są jako produkty prozdrowotne, popularne są wśród dbających o odżywianie osób, które włączają je do diety, stosując jednocześnie produkty wzbogacane. Z drugiej strony suplementacja często nie jest stosowana przez osoby, które najbardziej tego potrzebują.
Należy pamiętać o ryzyku spożycia nadmiernych ilości witamin i składników mineralnych, co może wywołać skutki uboczne. Istnieją doniesienia, iż stosowanie dużych dawek niektórych witamin, przekraczających górne bezpieczne poziomy, nie przynosi korzyści, a może być nawet szkodliwe dla zdrowia.
Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy na podstawie danych o spożyciu w krajach Wspólnoty Europejskiej wśród składników, dla których istnieje ryzyko związane z nadmiernym spożyciem i ryzykiem przekroczenia górnych bezpiecznych poziomów wymienia się m. in. witaminę A, β-karoten, miedź, fluor, jod, żelazo.
Należy jednak pamiętać, iż ryzyko zależy od wielu czynników i może się zmieniać w zależności od czynników środowiskowych, jak i indywidualnych. Stwierdzono np., że u osób palących papierosy suplementacja β-karotenem w dawkach od 20 do 50 mg dziennie zwiększa ryzyko występowania raka płuc.
Niewłaściwe stosowanie suplementów diety (w tym nieuzasadniona suplementacja, stosowanie większej ilości suplementów diety jednocześnie, możliwości interakcji z innymi składnikami żywności lub lekami, brak rzetelnej informacji na etykiecie dotyczącej przeciwwskazań do stosowania) może wiązać się z ryzykiem wystąpienia niekorzystnych działań.
Powinniśmy świadomie i ostrożnie stosować suplementy diety. Ważne są potrzeby indywidualne. Z dużą ostrożnością należy reagować na przekaz sugerowany w reklamach takich produktów.
Decyzja o zażywaniu suplementów powinna być skonsultowana z lekarzem i/lub dietetykiem. Przed zaleceniem suplementacji lekarz lub dietetyk powinien przeprowadzić wywiad dotyczący sposobu żywienia, stanu zdrowia, chorób, stosowanych leków, stylu życia, aktywności fizycznej, palenia tytoniu. Należy rozważyć korzyści i zagrożenia związane z ewentualnym stosowaniem suplementu, rozpatrując każdy przypadek indywidualnie.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, zalecamy racjonalny sposób żywienia, zapewniający pokrycie zapotrzebowania na wszystkie potrzebne składniki pokarmowe, np. na witaminy antyoksydacyjne poprzez spożywanie warzyw i owoców.
