Pomidor – bezkonkurencyjnie król warzyw. Dlaczego tak bardzo lubimy pomidory?

Ogólnodostępność i smak

Szczyt sezonu na pomidory przypada  latem i trwa do późnej jesieni. W tym okresie polskie pomidory smakują najlepiej i wtedy też mamy największy wybór różnorodnych odmian. Pierwsze polskie pomidory szklarniowe pojawiają się już w połowie marca, a te importowane dostępne są na sklepowych półkach przez cały rok. Warto korzystać przede wszystkim z lokalnych pomidorów i spożywać je głównie w sezonie ze względu na gwarancję jakości, a także najlepszy smak i piękny aromat. Dojrzewające w słońcu pomidory są soczyste, mają przyjemną, mięsistą strukturę oraz słodki smak.

Wiele odmian

Odmian pomidorów jest wiele możemy podzielić je na te w zależności od:

• rodzaju uprawy m.in.: gruntowe, szklarniowe, tunelowe
• wielkości owoców m.in.: podłużne, bawole serca, paprykowe
• koloru m.in.: żółte, pomarańczowe, brązowe, tygrysie, malinowe, zielone, czekoladowe.

Pomidory w zależność od odmiany różnią się także smakiem i strukturą, dzięki czemu można je różnorodnie wykorzystać w kuchni. Pomidory podłużne świetnie nadają się do suszenia oraz na przecier. Te wielkie i soczyste jak np. bawole serca urozmaicą kanapki. Pomidorki koktajlowe czy daktylowe są drobne i słodkie, świetnie sprawdzą się jako przekąska czy warzywny składnik w śniadaniówce.

Możliwość uprawy w gospodarstwach domowych

Pomidory można uprawiać w szklarniach, tunelach foliowych oraz w gruncie. Warto samodzielnie hodować pomidory w przydomowych ogródkach, czy nawet na balkonie. W tym celu można samodzielnie wysiać nasiona w żyznej glebie, należy jednak zrobić to stosunkowo wcześnie, najlepiej już w marcu. W sklepach ogrodniczych można także kupić gotowe sadzonki. Konieczne jest dbanie o regularne nawadnianie roślinek oraz odpowiednie nasłonecznienie. Do pracy w przydomowym ogródku warto zaangażować najmłodszych. Sianie, podlewanie i doglądanie pomidorków może być ciekawą formą spędzania wolnego czasu, a także zachętą do spożywania pomidorów. Samodzielna hodowla warzyw może przyczynić się do budowania zdrowych nawyków żywieniowych u najmłodszych.

Wartość odżywcza i wpływ na zdrowie

Pomidor stanowi dobre źródło potasu, 1 średnia sztuka (170 g) dostarcza 476 mg tego składnika.  Potas jest jednym z głównych elektrolitów, który odpowiada za utrzymanie odpowiedniej gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, jest istotny dla prawidłowej pracy serca i układu krążenia. W pomidorze znajdziemy także wiele antyoksydantów m.in. witaminę C (39,1 mg w 170 g), E (2,1 mg w 170 g), beta- karoten (1088 µg w 170 g) oraz związki fenolowe (głównie w skórce). Bardzo cennym składnikiem pomidorów jest likopen – czerwony barwnik, który wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Istnieje wiele publikacji naukowych, których wyniki wskazują na związek pomiędzy zawartością likopenu w diecie, a niższym ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych i układu krążenia.  Zawartość likopenu w pomidorach jest zmienna, zależna od warunków uprawy, odmiany, a także stopnia dojrzałości owoców. Obróbka termiczna pomidorów i obecność tłuszczu w posiłku zwiększają biodostępność likopenu, dzięki czemu jest on lepiej wchłaniany z przewodu pokarmowego. Pomidory to także źródło błonnika pokarmowego (2,04 g w 170 g), który wpływa korzystnie na m.in. stężenie cholesterolu oraz glukozy we krwi. Pomidor jest bardzo soczystym warzywem, który w 94% składa się z wody, jest także niskoenergetyczny.

Przetwory z pomidorów

Pomidory świetnie nadają się do pasteryzacji. W szczycie sezonu warto przygotować domową passatę, sos pomidorowy czy sok. Na sklepowych półkach znajdziemy wiele gotowych przetworów z pomidorów, które mogą stanowić dodatek do diety i urozmaicenie w okresie mniejszej dostępności świeżych warzyw. Warto jednak sprawdzać skład takich produktów i wybierać te bez dodatku lub z jak najmniejszą zawartością soli i cukru. Przetwory takie jak passata, pomidory w puszce, sok pomidorowy, koncentrat świetnie sprawdzą się w wielu daniach i zazwyczaj mają prosty skład. Na rynku dostępne są także suszone pomidory np. z dodatkiem olejów roślinnych i przypraw, gotowe sosy pomidorowe czy ketchup. Wartość odżywcza takich produktów znacząco różni się od świeżego pomidora, z tego względu warto traktować je jako dodatek do potraw, a nie ich główny składnik. 

Praktyczne wskazówki

Jak przechowywać pomidory?

Kupując pomidory o średnim stopniu dojrzałości warto pozostawić je w słonecznym miejscu, dzięki czemu szybciej dojrzeją. Nie należy przechowywać niedojrzałych pomidorów w lodówce, ponieważ niska temperatura i brak nasłonecznienia uniemożliwi uzyskanie pożądanego smaku oraz aromatu. Chcąc przedłużyć trwałość już dojrzałych oraz pokrojonych pomidorów warto przechowywać je w lodówce, aby uniknąć rozwojowi pleśni i pojawienia się muszek owocówek.

Z czym łączyć pomidory, aby podkreślić ich smak?

Pomidory świetnie komponują się z czosnkiem, cebulą, melonem, arbuzem, rukolą, natką pietruszki oraz szczypiorkiem. Bardzo aromatycznym dodatkiem podkreślającym smak pomidorów są świeże i suszone zioła takie jak m.in. bazylia, oregano, tymianek i rozmaryn. Dobrej jakości tłuszcze takie jak np. oliwa z oliwek także podkreślą smak pomidorów, a przy okazji zwiększają biodostępność zawartych w nich witamin.

Co, jeśli czuję dyskomfort po spożyciu pomidora?

Pomidory mogą być gorzej tolerowane przez osoby zmagające się z problemami żołądkowo-jelitowymi (np. refluksem żołądkowo-przełykowym czy IBS). W celu zmniejszenia możliwych dolegliwościami warto sparzyć pomidora, a następnie usunąć skórkę oraz pestki. Dzięki temu zmniejszymy ilość błonnika pokarmowego.

Podsumowanie

Pomidory to warzywa o wysokiej wartości odżywczej, więc warto, aby na stałe znalazły się w naszym jadłospisie. Regularne spożywanie świeżych pomidorów oraz ich przetworów z prostym składem przynosi wiele korzyści dla zdrowia.

Piśmiennictwo

1. Kunachowicz H., Przygoda B., Iwanow K., Nadolna I.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2020.
2. Szabo K., Mitrea L., Călinoiu LF., et al.: Natural polyphenol recovery from apple-, cereal-, and tomato-processing by-products and related health-promoting properties. Molecules. 2022; 11;1 7; 27(22): 7977. doi: 10.3390/molecules27227977.
3. Salehi B., Sharifi-Rad R., Sharopov F. et al: Beneficial effects and potential risks of tomato consumption for human health: An overview. Nutrition. 2019; 6; 62:201-208. doi: 10.1016/j.nut.2019.01.012.
4. Li N Wu X., Zhuang W., Xia L. et al.: Tomato and lycopene and multiple health outcomes: Umbrella review. Food Chem. 2021, 51; 343:128396. doi: 10.1016/j.foodchem.2020.128396.