W badaniach krajowych i zagranicznych coraz więcej publikuje się doniesień dotyczących palenia papierosów jako czynnika wpływającego na obniżenie masy kostnej, a co za tym idzie zwiększenie ryzyka złamań kości. Jak wynika z badań,  palenie tytoniu znacznie obniża wytrzymałość kości, przy czym zjawisko to było bardziej zauważalne u mężczyzn niż u kobiet.  Aktywni palacze w porównaniu z osobami niepalącymi mieli znacznie mniejszą masę kostną i większe ryzyko chorób układu kostnego.  Badania wskazują również na  większy spadek gęstości mineralnej kości wśród palących mężczyzn w porównaniu do palących kobiet.

W najnowszych opracowaniach naukowych czytamy, że utrata masy kostnej spowodowana paleniem tytoniu w znacznym stopniu zależy od dawki stosowanej używki, lat palenia, liczby wypalanych opakowań w skali roku, a nawet liczby papierosów wypalanych dziennie.

Naukowcy w licznych badaniach od wielu lat wskazują na powikłania zdrowotne wśród palaczy w aspekcie kondycji tkanki kostnej, szczególnie u osób w wieku 60 lat i starszych. Jednak najnowsze doniesienia pokazują, że początki osteoporozy mają miejsce we wcześniejszych okresach życia. Również palenie wśród młodych osób w drugiej i trzeciej dekadzie życia wykazało istotny wpływ na mniejszą masę i gęstość kości w porównaniu do niepalących rówieśników.

Liczne dowody naukowe wskazują, że problem ten dotyczy szczególnie płci męskiej. Palenie jest niekorzystne dla gęstości mineralnej kości młodych mężczyzn, a negatywne skutki w postaci spadku masy kostnej pojawiają się już nawet w przypadku krótkotrwałego lecz nałogowego palenia tytoniu. Osteoporoza to „cicha” choroba, ponieważ może postępować przez wiele lat bez objawów, aż do momentu wystąpienia złamania. Podobnie oddziałuje na zdrowie palenie. Wpływ czynników szkodliwych pochodzących z papierosów nie szkodzi od razu, a pustoszy konsekwentnie organizm aż do momentu silnych objawów choroby. Liczy się dawka i czas ekspozycji na używkę i jej składniki!

W jaki sposób papierosy szkodzą tkance kostnej? Czy poznano już mechanizm tego działania?

Analiza wpływu palenia papierosów na zdrowie kości jest skomplikowana i trudno jest określić, czy spadek gęstości kości jest spowodowany samym paleniem, czy też jest konsekwencją palenia i innych czynników ryzyka, w tym nieprawidłowym sposobem żywienia i sedentarnym trybem życia. W wielu badaniach podkreśla się że osoby palące często charakteryzuje niedowaga i zaburzenia stanu odżywienia, większa tendencja do picia większej ilości alkoholu, mniejsza aktywność fizyczna lub całkowity jej brak w porównaniu do niepalących. Kobiety, które palą, mają również tendencję do wcześniejszej menopauzy niż osoby niepalące.

Czynniki te, poza paleniem tytoniu, narażają wiele osób palących na zwiększone ryzyko wystąpienia osteoporozy, a tym samym złamań osteoporotycznych. W najnowszych badaniach związek pomiędzy aktywnym paleniem, a pogarszającą się wytrzymałością kości jest tłumaczony działaniem na tkanki substancji szkodliwych pochodzących z tytoniu.

Naukowcy odkryli, że w organizmach palaczy syntetyzowane są niezwykle duże ilości dwóch specyficznych białek S100A8 i S100A9, sprzyjających produkcji osteoklastów, czyli komórek kościogubnych. Badacze uważają, że właśnie to leży u podstaw negatywnego wpływu palenia na gęstość kości.

Ponadto palenie tytoniu wpływa również niekorzystnie na ważne hormony i enzymy pełniące funkcje regulacyjne tkanki kostnej. Opublikowano także pośrednie dowody na to, że palenie tytoniu może utrudniać dopływ krwi do kości i tym samym „blokować” odżywienie tej tkanki. Badacze sugerują, że zaprzestanie palenia daje szanse zmniejszenia tempa utraty  masy kostnej, chociaż mechanizm takiego wpływu nie jest w pełni poznany i wymaga dalszych obserwacji.

Literatura:

1. Ward KD, Klesges RC. A meta-analysis of the effects of cigarette smoking on bone mineral density. Calcif Tissue Int. 2001;68(5):259-270. doi:10.1007/BF02390832 
2. Kopiczko A. Cieplińska J. Wpływ palenia papierosów na gęstość mineralną i masę tkanki kostnej u mężczyzn. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2014, 20(4): 449-452 
3.  Ahmad M. Al-Bashaireh, Linda G. Haddad, Michael Weaver, Xing Chengguo, Debra Lynch Kelly, Saunjoo Yoon, „The Effect of Tobacco Smoking on Bone Mass: An Overview of Pathophysiologic Mechanisms”, Journal of Osteoporosis, vol. 2018, Article ID 1206235, 17 pages, 2018. 
4.  Vestergaard P, Mosekilde L.: Fracture risk associated with smoking: A meta-analysis, Journal of Internal Medicine, vol. 254, no. 6, pp. 572–583, 2003. 
5. Kopiczko A, Gryko K, Łopuszańska- Dawid M. Bone mineral density, hand grip strength, smoking status and physical activity in Polish young men. HOMO – Journal of Comparative Human Biology 2018; 69: 209- 21