Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Reumatoidalne zapalenie stawów – w czym problem?

Reumatoidalne zapalenie stawów – w czym problem?

Reumatoidalne zapalenie stawów (rheumatoid arthritis), tradycyjnie zwane gośćcem postępującym, to układowa choroba tkanki łącznej. Wiąże się z dokuczliwym bólem stawów, czasem utrudnia wykonywanie prostych czynności fizycznych każdego dnia. Co gorsza, nie dotyczy jedynie stawów. Inne dolegliwości to:

  • zmiany skórne, zaniki mięśniowe, zmiany zapalne naczyń krwionośnych, uszkodzenie nerwów obwodowych,
  • stany zapalne: serca, oczu, układu oddechowego,
  • stany podgorączkowe (tzw. gorączka reumatyczna).

Dlaczego JA?

RZS jest przewlekłą chorobą zapalną o podłożu autoimmunologicznym. I tu pojawia się cały problem. Zaburzenie powstaje w organizmie pod wpływem jego „wewnętrznej walki” z własnymi komórkami. Mimo wielu badań – pytanie, co jest detonatorem, który inicjuje cały ten proces, nadal pozostaje bez odpowiedzi. Między innymi dlatego reumatoidalne zapalenie stawów wciąż pozostaje chorobą nieuleczalną.

Nie oznacza to jednak, że nie można łagodzić jej dolegliwości, tym bardziej, że wiadomo, iż istotną rolę w rozwoju RZS, oprócz czynników genetycznych, odgrywają czynniki środowiskowe, takie jak: styl życia, ciągły stres, zakażenia zewnętrzne, alergie oraz dieta.

Trzy filary terapii

Postępowanie terapeutyczne ma na celu złagodzenie występujących dolegliwości oraz zahamowanie bądź spowolnienie przebiegu zarówno choroby, jak i jej powikłań. Leczenie RZS to łączenie farmakoterapii, leczenia chirurgicznego i niefarmakologicznego. Ten ostatni element to coś, o co możesz zadbać sam.

Światełko w tunelu

Leczenie niefarmakologiczne obejmuje: rehabilitację i fizykoterapię, modyfikację stylu życia i sposobu żywienia oraz psychoterapię.

Według badań naukowych dla przebiegu choroby nieocenione znaczenie ma określona dieta, której zadaniem jest:

  • utrzymanie organizmu w dobrej kondycji,
  • zmniejszenie ryzyka niedoborów pokarmowych,
  • wspomożenie regeneracji,
  • zredukowanie negatywnego oddziaływania przyjmowanej farmakoterapii.

Badania naukowe potwierdziły, że dobór konkretnych produktów spożywczych przez osoby z RZS wpływa na przebieg choroby (dowiedz się więcej – Produkty spożywcze a RZS).

Odżywianie w RZS rządzi się jednak swoimi prawami – najlepiej, jeśli jest zindywidualizowane. Oprócz wskazówek związanych z określonym sposobem żywienia, doborem konkretnych produktów spożywczych oraz technik kulinarnych (dowiedz się więcej – Dieta RZS w punktach), dobór diety zależy od tego, jakie leki przyjmujesz oraz dodatkowych powikłań (niekoniecznie związanych z samymi stawami), które mogą wystąpić.

Dlatego indywidualna modyfikacja wszelkich zaleceń dietetycznych to podstawa. Zawsze warto udać się do specjalisty – wykwalifikowanego dietetyka, który pomoże w określeniu drogi żywieniowej najkorzystniejszej dla Twojego stanu zdrowia i potrzeb fizjologicznych.

Możesz sobie pomóc! Jest to łatwiejsze niż myślisz!

Dieta RZS w punktach

Dieta RZS w punktach

Wszystko dlatego, że każdy ma swoją drogę z RZS i każdemu mogą towarzyszyć inne powikłania. Każdy ma też indywidualnie dobrany zestaw leków mogących wpływać na indywidualne potrzeby żywieniowe.  

Dieta RZS – ogólne zalecenia

1. Modyfikuj dietę indywidualnie! Uwzględniaj swoje potrzeby.

2. Urozmaicaj dietę, spraw by była różnorodna. Dzięki temu dostarczysz wielu różnych składników w niezbędnych ilościach.

3. Posiłki niech będą małe, lecz często spożywane, o regularnych porach i w stałych odstępach czasu (maksymalnie co 3 godziny). Ale pamiętaj: ostatni posiłek zjedz minimum 3 godziny przed snem w formie lekkiego dania, które nie obciąży żołądka na noc.

4. Warzywa i owoce spożywaj 5 razy dziennie (czyli po 80-100 g świeżego produktu, np. 1/2  brokułu, 1 burak, szklanka truskawek czy borówek). Szczególnie polecane są warzywa: sałata, ogórek, por, brokuł, marchew, burak, seler, pietruszka, warzywa strączkowe, kiełki (z wyłączeniem kiełków lucerny) oraz owoce: borówki, ciemne winogrona, jagody, żurawina, czarna porzeczka, truskawki, owoce dzikiej róży. Ogranicz: jabłka, kapustę białą, ziemniaki, pomidory, paprykę i bakłażana oraz warzywa o dużej zawartości kwasu szczawiowego – rabarbar, szpinak, botwina.

5. Postaw na pełnoziarniste produkty zbożowe o jak najniższym indeksie glikemicznym, np. pieczywo razowe i graham, ryż dziki i brązowy niełuskany, makaron razowy i kasze gruboziarniste, tj. gryczana, pęczak. Ważne! Zwrócić szczególną uwagę na reakcję swojego organizmu po spożyciu produktów zawierających gluten lub kukurydzę, ponieważ u osób chorujących na RZS, zaobserwowano nadmierną reakcję immunologiczną na określone substancje pokarmowe, co w konsekwencji może zaostrzać objawy.

6. Orzechy (migdały, orzechy włoskie) oraz nasiona (sezam, dynia) to doskonałe urozmaicenie Twojej diety, a jednocześnie źródło kwasów omega-3.

Mięso, nabiał, ryby… Roller-coaster tłuszczu

1. Dieta w RZS wiąże się z ograniczeniem spożycia tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego. Dwie proste zasady i masz sukces!
Zasada 1: zmniejsz spożycie tłustych gatunków mięs (wieprzowina, baranina, wołowina, tłusty drób) i jego przetworów oraz pełnotłustych produktów; w mlecznych (mleko, śmietana i śmietanka, sery: żółte, topione, pleśniowe);
Zasada 2: wybieraj chude gatunki mięs (indyk, kurczak – bez skóry, cielęcina, dziczyzna) oraz produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu.

2. Miejsce produktów mięsnych w menu muszą zająć ryby i owoce morza! To właśnie one stanowią naturalne źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, które korzystnie wpłyną na Twoje stawy (redukują stany zapalne). Jedz ryby co najmniej 2 razy w tygodniu!

3. Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, zwiększ natomiast ilość tłuszczów roślinnych. Codzienną dietę staraj się uzupełniać w:
– wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 z produktów pochodzenia roślinnego, czyli oleju rzepakowego, oleju i siemienia lnianego, orzechów włoskich, nasion chia;
– jednonienasycone kwasy tłuszczowe, czyli oliwę z oliwek, oliwki, orzechy (laskowe, migdały), awokado.

Pamiętaj jednak:

Ogranicz ilość oleju kukurydzianego, słonecznikowego, oleju z pestek dyni i winogron, ponieważ zawierają znaczne ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6, które – jeśli spożywane są w nadmiarze – uczestniczą w produkcji czynników prozapalnych i prozakrzepowych. Dodatkowo, jeśli w Twojej diecie ilość kwasów omega-6 zdecydowanie przewyższy ilość kwasów omega-3, wówczas uniemożliwi to korzystne działanie przeciwzapalne tych drugich.

O tym musisz pamiętać

1. Cukier znika z Twojej diety całkowicie! Możesz go zamienić na miód, ale w niewielkich i kontrolowanych ilościach. Umiar to podstawa!

2. Kolagen to składnik, o którym musisz pamiętać i którego nie może zabraknąć w Twoim codziennym menu. Jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania stawów i chrząstek. Naturalnym jego źródłem są galarety mięsne i rybne.

3. Pamiętaj, że produkty wysokoprzetworzone, typu dania z proszku (zupy, sosy, ciasta itp.) lub gotowe potrawy w słoikach, to nadmierne ilości soli oraz substancji dodatkowych. Wykreślamy je!

4. Z jadłospisu wyklucz dania typu fast food oraz wysokotłuszczowe przekąski (np. chipsy, nachosy, paluszki itp.).

5. Przyprawy – mała, wielka rzecz Twojej diety!

  • zrezygnuj z tradycyjnej soli (chlorek sodu) na rzecz soli potasowej bądź magnezowej,
  • wyeliminuj sztuczne gotowe mieszanki przyprawowe,
  • stosuj ž kurkumę, imbir, goździki, anyż, czosnek, chrzan, cząber, bazylię, estragon, tymianek, majeranek, miętę, szałwię,
  • unikaj ž ostrych przypraw, takich jak: pieprz, ostra papryka, chilli.

Co możesz pić?

Zalecana ilość płynów, jaką należy wypić w ciągu doby, to minimum 2 litry. Ta reguła obowiązuje również chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Pamiętaj jednak, że:

  • woda powinna stanowić największy procent wszystkich wypijanych płynów; pij ją systematycznie, małymi łykami, przez cały dzień,
  • całkowicie wyeliminuj napoje alkoholowe,
  • zrezygnuj z picia różnego rodzaju wód smakowych (dosładzanych cukrem bądź słodkimi syropami), słodkich napojów gazowanych i niegazowanych,
  • wykreśl z menu mocną kawę i herbatę – wybieraj ich lekkie napary, lub herbatę zieloną i czerwoną, herbaty owocowe.

Pamiętaj, że…

Dla osób z RZS wybór określonych produktów spożywczych to równie ważna kwestia, jak sposób i forma, w jakiej zostaną przygotowane. Techniki kulinarne korzystne dla Ciebie to: gotowanie (w wodzie i na parze), duszenie (bez wcześniejszego obsmażania), pieczenie w piekarniku bez dodatku tłuszczu lub z niewielką ilością tłuszczu dozwolonego, pieczenie w folii, smażenie sauté (bez panierki, mąki czy też jajka).

Powodzenia!