Sprawność ukierunkowana na zdrowie
Dlaczego warto znać koncepcję H-RF i jakie ma znaczenie w dobie pandemii COVID-19?
Koncepcja H- RF odnosi się do komponentów, czyli składowych sprawności, które są efektem wpływu aktywności fizycznej na stan zdrowia. Najczęściej wyróżnia się pięć komponentów: wytrzymałość krążeniowo – oddechowa, skład ciała – szczególnie masa tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej, gibkość, siła mięśniowa i wytrzymałość mięśniowa. Utrzymanie tych komponentów na odpowiednim poziomie warunkuje dobry stan zdrowia, dobrą kondycję fizyczną oraz dobre samopoczucie. Jak wskazują badania naukowe czas pandemii Covid-19 w wielu populacjach na świecie, a także w Polsce, przyniósł szereg niekorzystnych zmian w poziomie tych ważnych elementów sprawności. Spadek poziomu aktywności fizycznej podczas izolacji związanej z pandemią przyczynił się do zwiększenia masy ciała, a szczególnie masy tkanki tłuszczowej w składzie ciała, pogorszenie sprawności aparatu ruchu i spadek kondycji fizycznej. Skutki sedentarnego, czyli siedzącego trybu życia, to szereg powikłań zdrowotnych określonych terminem hipokinezji.
Jak choroby hipokinetyczne wpływają na nasze życie? Konsekwencje hipokinezji, czy są odwracalne? Sposoby na odbudowę organizmu.
Hipokinezja ma negatywny wpływ na zdrowie osobnicze i społeczne. Polega na dysproporcji pomiędzy zwiększającym się obciążeniem układu nerwowego w wyniku stresu, oddziaływania wielu bodźców jednocześnie, braku snu lub zaburzeń snu, a zmniejszającym się obciążeniem układu ruchowego związanego z sedentaryzmem. Konsekwencje hipokinezji to zaburzenia pracy układu krążenia, układu pokarmowego, szczególnie procesów trawienia oraz zaburzenia psychosomatyczne. Spowolnieniu ulega metabolizm. Wzrasta skłonność do otyłości związana z magazynowaniem przez tkankę tłuszczową nadmiernej ilości kalorii dostarczanej z dietą. Istotnie zmniejsza się wydolność organizmu, odczuwalne jest osłabienie i problemy z oddychaniem, powstaje przewlekłe zmęczenie co wpływa na jakość pracy i funkcjonowanie w życiu codziennym. Brak ruchu przyczynia się do osłabienia mięśni posturalnych i całego aparatu ruchu. Konsekwencją, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, są wady postawy ciała, a także osłabienie odporności. U dorosłych pojawiają się bóle szczególnie w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa. Badania wskazują także na niekorzystne dla zdrowia, podczas pandemii, znaczne wydłużenie czasu spędzanego w pozycjach siedzących, biernie z dużą ekspozycją na szkodliwe światło emitowane z ekranów urządzeń elektronicznych. Rola aktywności fizycznej i promowanie aktywnego stylu życia w celu zmniejszenia ryzyka chorób hipokinetycznych, szczególnie w czasie pandemii ma oddziaływanie dwukierunkowe profilaktyczne i naprawcze. Systematyczna aktywność fizyczna odpowiednio dobrana do wyjściowego stanu zdrowia stopniowo zwiększy odporność organizmu i podniesie ogólną kondycję fizyczną, a w sytuacji zdiagnozowanych schorzeń wzmocni proces leczenia i rehabilitacji. Ważnym elementem pracy nad powrotem do dobrego stanu zdrowia jest połączenie aktywności codziennej z odpowiednim planem żywieniowym i dbałością o higienę snu. Zasada stopniowego ale konsekwentnego wprowadzania prozdrowotnych zmian, w osłabionym pandemią organizmie, ma szanse przynieść wymierne efekty w postaci dobrego stanu zdrowia.
„W zdrowym ciele zdrowy duch”. Czy poprawa sprawności fizycznej i komponentów koncepcji H-RF ma szanse wspomóc także nasze zdrowie psychiczne?
Czas pandemii przyniósł szybkie i nieprzewidziane zmiany w życiu codziennym, co jak pokazują badania naukowe, znacznie wpłynęło na nasilenie niepokoju psychicznego, w tym objawów lęku i depresji. Dlatego też poprawa zdrowia psychicznego podczas pandemii pozostaje priorytetem w zakresie zdrowia publicznego. Naukowcy na całym świecie są zgodni, regularna aktywność fizyczna to lepsza sprawność, dobry poziom komponentów ciała. Ruch jest dobrze ugruntowaną strategią, dostępną powszechnie dla każdego w łagodzeniu objawów lęku i depresji, poprawy nastroju, zwiększenia energii życiowej. Najnowsze badania wskazują że osoby, które stały się nieaktywne, zwiększyły ilość czasu spędzanego w pozycji siedzącej w czasie pandemii, znacznie częściej doświadczały objawów depresji w porównaniu z tymi, które utrzymały lub dostosowały aktywny styl życia. Wyniki badań potwierdzają wartość promowania aktywności fizycznej i ograniczania czasu spędzanego w pozycji siedzącej w obszarze zdrowia publicznego. Ruszajmy się zatem dla pełni zdrowia fizycznego i psychicznego.
Literatura: 1. Oja P (2001) Dose response between total volume of physical activity and health and fitness. Med. Sci. Sports Exerc 33: 428–437. 2. Kaur H, Singh T, Arya YK, Mittal S.(2020) Physical Fitness and Exercise During the COVID-19 Pandemic: A Qualitative Enquiry. Front Psychol. 3. Babicki M, Mastalerz-Migas A (2020) Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID–19. Psychiatria Polska 188 . 4. Rees-Punia E, Newton CC, Westmaas J Lee, Chantaprasopsuk S, Patel AV, Leach CR (2021) Prospective COVID-19 related changes in physical activity and sedentary time and associations with symptoms of depression and anxiety, Mental Health and Physical Activity, Volume 21. 5. Lee AM, Wong JG, McAlonan GM, et al. (2007) Stress and psychological distress among SARS survivors 1 year after the outbreak. Canadian Journal of psychiatry. Revue Canadienne de Psychiatrie 52(4):233-240.
