Archiwa produkty zalecane - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Biegunka – zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne

Autor mgr inż. Iwona Sajór | 29.05.2017 | Choroba a dieta, Choroby układu pokarmowego

Dieta w biegunce przewlekłej

W przypadku biegunki przewlekłej (powyżej 2 płynnych wypróżnień na dobę) należy przede wszystkim ustalić jej przyczynę i postarać się ją wyeliminować. Niezależnie od przyczyny należy ograniczyć ilość produktów bogatych w błonnik pokarmowy (nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze i płatki, razowe makarony, brązowy ryż, otręby, surowe warzywa i owoce).

W przypadku nietolerancji laktozy (cukru mlecznego) należy zrezygnować z mleka i – jeśli to konieczne – także z przetworów mlecznych, zastępując je bezlaktozowymi (dostępne są mleko, jogurty, sery, napoje roślinne). Eliminować należy też potrawy ciężkostrawne, smażone i grillowane, produkty wędzone, konserwowane i zawierające słodziki, ciasta, pączki, faworki, ciasto francuskie, ciasteczka, cukierki, czekoladę, tłuste mięso, wędliny i sery. Bardzo ważne jest zwiększenie ilości napojów podawanych w temperaturze około 25-35⁰C.

Dieta w biegunce ostrej

W ostrej biegunce, której towarzyszą liczne (nawet do kilkudziesięciu na dobę) wodniste wypróżnienia niekiedy z domieszką krwi, silne bóle brzucha, czasem gorączka, zalecenia żywieniowe są bardziej rygorystyczne.

Na początku wstrzymuje się podawanie pokarmów, a najważniejszym celem jest zapobieganie odwodnieniu i utracie elektrolitów (sód, potas). Należy jak najszybciej zastosować specjalny środek nawadniający (dostępne w aptece bez recepty) i zgłosić się na konsultację lekarską. W domowych warunkach do nawadniania mogą służyć także lekko posolona woda przegotowana lub mineralna niegazowana, słabe napary herbaty, buliony warzywne lub rozcieńczone zupy (bez dodatku tłuszczu).

Po nawodnieniu (zwykle po około 4-5 godzinach) można stopniowo podawać potrawy typu kleik ryżowy z dodatkiem marchwi, ryż biały rozgotowany, ziemniaki, krupniki z drobnymi kaszami, pieczone jabłko, namoczone pieczywo. W miarę poprawy można stopniowo dodawać kolejne produkty, np. ugotowane jajko, ugotowane i rozdrobnione chude mięso, gotowaną rybę. Tego rodzaju dietę należy kontynuować do ustąpienia wszystkich objawów ze strony przewodu pokarmowego.

Dowiedz się więcej: Dieta w ostrej biegunce – nawodnienie to priorytet

Produkty i potrawy zalecane i przeciwwskazane w przewlekłej biegunce

PRODUKTY ZALECANE	PRODUKTY PRZECIWWSKAZANE
Produkty zbożowe
pieczywo pszenne, pszenno-żytnie, tostowe jasne, chrupkie, grzanki (bez tłuszczu) kasze ugotowane do miękkości: manna, kukurydziana, „krakowska”, kuskus, jaglana, bulgur, jęczmienna perłowa ryż biały drobne makarony pszenne (nitki) płatki: ryżowe, kukurydziane, płatki zbożowe błyskawiczne bez cukru	pieczywo z ziarnami, razowe, otrębowe, graham grube kasze: pęczak, gryczana makarony grube i z mąki razowej ryż dziki, pełnoziarnisty, brązowy płatki śniadaniowe słodzone (z czekoladą, karmelem, miodem itp.), musli, grube płatki zbożowe (owsiane „górskie”)
Mleko i produkty mleczne
Jeśli są tolerowane: chude i półtłuste sery twarogowe, serki homogenizowane naturalne odtłuszczone mleczne napoje fermentowane: kefir, jogurt, zsiadłe mleko, maślanka	mleko świeże, tłuste (powyżej 2% tłuszczu w 100 g), tłuste sery twarogowe, twarożki do smarowania pieczywa, sery topione, dojrzewające („żółte”), pleśniowe
Warzywa, potrawy z warzyw, grzyby
ziemniaki, marchew, pomidory bez skóry i nasion, cukinia, dynia, bakłażan, kabaczek, pietruszka, seler, sałata, cykoria w mniejszych ilościach, jeśli są tolerowane: brokuły, kalafior, szpinak, młoda fasolka szparagowa, zielony groszek, seler naciowy, ogórek kwaszony	ziemniaki smażone, frytki, placki ziemniaczane, brukselka, kapusta (wszystkie odmiany), kalarepa buraki, papryka, ogórek świeży, rzodkiewka, szparagi cebula i por (można stosować jedynie niewielki dodatek do zup), szczypiorek, czosnek warzywa konserwowane octem, ze śmietaną, majonezem itp. bigos, „młoda kapusta” suche nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, soja, soczewica, ciecierzyca pieczarki, grzyby marynowane, smażone z tłuszczem
Owoce
bez skórki: jabłka, banany, morele, mango, brzoskwinie, melon, arbuz przetarte: maliny, truskawki, porzeczki, jagody, poziomki, borówki, kiwi, cytryna, pomarańcze, mandarynki – sam miąższ	grejpfruty, winogrona, wiśnie, czereśnie, gruszki, śliwki, ananas owoce suszone i konserwowe
Mięso i wędliny
drób (kurczak, indyk) bez skóry, cielęcina, mięso z królika chuda wołowina (ligawa, polędwica, łopatka), schab środkowy lub szynka wieprzowa chude wędliny: szynka drobiowa, polędwica, chuda szynka wieprzowa zamiast wędlin przemysłowych lepiej piec w folii lub naczyniu żaroodpornym mięso typu: filet z indyka/kurczaka, schab środkowy, polędwica wołowa	tłuste mięso: wieprzowe, wołowe, kaczka, gęś tłuste wędliny: podsuszane, salami, kabanosy, kiełbasy cienkie, wędliny podrobowe: kaszanki, pasztetowe, parówki, mielonki, salcesony, pasztety przemysłowe konserwy mięsne
Jaja i potrawy z jaj
gotowane (na miękko, twardo) omlety, jajecznica bez tłuszczu lub na niewielkiej ilości oleju rzepakowego	z dodatkiem majonezu jajecznica na maśle, smalcu lub boczku
Ryby, przetwory rybne i potrawy z ryb
chude ryby: dorsz, mintaj, sola, flądra, płastuga, szczupak, okoń, sandacz tłuste ryby jeśli są tolerowane: halibut, pstrąg, morszczuk, karp, tuńczyk, łosoś	ryby wędzone konserwy rybne w zalewach solnych lub octowych panierowane i smażone w głębokim tłuszczu
Tłuszcze
oleje roślinne: rzepakowy, oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, z kiełków pszenicy, lniany, sojowy, słonecznikowy, z pestek winogron śmietana 9-12% świeże masło, miękkie margaryny	smalec, boczek, słonina tłusta śmietana margaryny twarde
Zioła i przyprawy
koper, natka pietruszki, bazylia, cząber, kminek, kolendra, lubczyk, majeranek, melisa, mięta pieprzowa, szałwia, kardamon, cynamon, goździki, imbir, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, anyż, wanilia, oregano, bazylia, kurkuma, pieprz ziołowy, estragon w ograniczonych ilościach: sól	pieprz naturalny, chili, curry, ostra papryka, keczup, sosy śmietanowe i majonezowe mieszanki przyprawowe, kostki rosołowe sosy i zupy instant („z torebki”)
Napoje
woda mineralna niegazowana, słabe napary herbat, soki z owoców i warzyw bez dodatku cukru – rozcieńczone wodą, kompoty bez cukru, kawa zbożowa	napoje gazowane, nektary, napoje owocowe i soki z dodatkiem cukru, syropy owocowe, napoje energetyczne, herbaty granulowane, kakao, cola, kawa alkohol (wszystkie rodzaje)
Inne
W ograniczonych ilościach: budynie na chudym mleku, kisiele, musy owocowe ciasto biszkoptowe, drożdżowe, bułka chałka dżemy i konfitury niskosłodzone miód naturalny	pączki, ciastka, ciasteczka cukierki, czekolada, batony ciasto francuskie, torty, kremy, bita śmietana, ptysie, serniki z tłustego sera słone i tłuste przekąski (chipsy, krakersy, paluszki) dżemy i konfitury o wysokiej zawartości cukru miód sztuczny orzechy, nasiona: słonecznika, dyni, sezamu słodziki (szczególnie sorbitol)
Przygotowanie potraw
gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w piekarniku (w folii, naczyniu żaroodpornym)	smażenie, tradycyjne duszenie i grillowanie

Literatura

Dzieniszewski J.: Biegunka ostra i przewlekła. [w]: Jarosz (red.): Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2010, 232-245.
Gandy J. (ed.): Manual of Dietetic Practice, Willey Blackwell, Oxford, UK, 2014, 470-472.
Shiller L.R., Sellin J.H.: Diarrhea. [in]: Feldman M., Friedman L.S., Brandt L.J., (eds.): . 10th ed. Philadelphia, Elsevier Saunders, 2016, 16.

Wykaz produktów spożywczych nasilających lub łagodzących różne dolegliwości u osób ze stomią

Autor dr n. roln. Ewa Rychlik | 12.05.2017 | Choroba a dieta, Choroby układu pokarmowego

W artykule Stomia – na co zwracać uwagę w diecie przedstawiamy informacje na temat stomii, a także zalecenia żywieniowe dla chorych ze stomią.

Poniżej zestawiamy produkty spożywcze, które mogą nasilać lub łagodzić dolegliwości związane ze stomią.

Produkty powodujące nadmierne odchodzenie gazów

alkohol
napoje gazowane
nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, bób)
kapusta
kalafior
ogórek
rzodkiewki
cebula
mleko
czekolada

Produkty powodujące nieprzyjemny zapach stolca

sery pleśniowe
jaja
nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, bób)
ryby, zwłaszcza konserwy rybne w oleju, w pomidorach, solone śledzie
kapusta
kalafior
cebula
czosnek
szparagi

Produkty, które pomagają zlikwidować nieprzyjemny zapach stolca i gazów

żurawina, sok żurawinowy
sałata
pietruszka
mleczne napoje fermentowane (jogurt naturalny, kefir, maślanka)
masło

Produkty zmieniające kolor stolca

szparagi
buraki
truskawki
sos pomidorowy
barwniki żywności
lukrecja
leki i suplementy diety zawierające żelazo

Produkty prowokujące wypróżnienie

ziarna zbóż
otręby
świeże owoce
suszone śliwki
rodzynki
surowe warzywa
mleko
ostre przyprawy

Produkty mogące zablokować stomię

surowa kapusta
seler
kukurydza
ananas
skórka jabłka
białe włókna pomarańczy
suszone owoce
grzyby
orzechy
wiórki kokosowe
nasiona
popcorn

Produkty przynoszące ulgę w zaparciach

otręby pszenne
świeże owoce
soki owocowe
gotowane owoce
gotowane warzywa
woda
herbata
kawa
ciepłe napoje

Produkty wskazane przy biegunce

mus jabłkowy
banany
przetarta gotowana marchew
gotowany biały ryż
sucharki
woda
herbatka ziołowa

Literatura

Burch J., Care of patients with a stoma, Nurs. Stand., 2013, 27, 32, 49-56.
Jarosz M. (red.), Żywienie chorych ze stomią, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Jarosz M., Żywienie przez stomię, [w:] Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, pod red. M. Jarosza. Warszawa, IŻŻ, 2016.
Pachocka L.M., Urbanik A., Zasady żywienia chorych z wyłonioną stomią, Wiad. Lek. 2016, 69, 1, 33-36.

Dna moczanowa: produkty zalecane i niewskazane w diecie

Autor mgr inż. Paulina Gąsiewska | 16.01.2017 | Choroba a dieta, Inne

PRODUKTY ZALECANE	PRODUKTY NIEWSKAZANE
MIĘSO I PRZETWORY
w ograniczonych ilościach: drób, wołowina, wieprzowina – chude części	wędliny, podroby, konserwy, galarety, wywary z mięsa i kości, dziczyzna
RYBY I OWOCE MORZA
sandacz, dorsz, mintaj, dorsz	sardynki, szproty, śledzie, owoce morza, ryby wędzone, galarety, konserwy
MLEKO I PRODUKTY MLECZNE
mleko, jogurt naturalny, kefir, maślanka, chudy lub półtłusty ser biały	tłusty ser biały, ser żółty, ser pleśniowy, ser topiony, mascarpone
TŁUSZCZE
oleje roślinne, orzechy, pestki dyni i słonecznika	smalec, słonina, masło
OWOCE
prawie wszystkie	rabarbar
WARZYWA
wszystkie
NAPOJE
woda źródlana, woda mineralna, kawa, herbata, herbatki ziołowe i owocowe, soki warzywne	słodzone napoje
INNE
wino, miód, dżemy – w ograniczonych ilościach	alkohol, kakao, marynaty, ostre przyprawy

Wiesz już, co jeść i pić, zmagając się z dną moczanową, teraz – jak to robić…

Spożywaj 4–5 posiłków w ciągu dnia, w odstępach 3–4-godzinnych.
Ostatni posiłek zjadaj 3–4 godziny przed snem – zapobiegniesz w ten sposób gromadzeniu nadmiernych ilości kwasu moczowego w nocy.
Wypijaj minimum 2 litry płynów w ciągu dnia. Staraj się pić po posiłkach i przed snem – ułatwi to wydalanie kwasu moczowego z organizmu.
Wykorzystuj sposoby obróbki termicznej niewymagające dodatku tłuszczów. Dlatego lepiej nie smażyć. Gotowanie w dużej ilości wody zmniejszy zawartość puryn w produktach.
Utrzymuj prawidłową masę ciała! Dna moczanowa częściej dotyka osoby borykające się z jej nadmiarem! Unikaj jednak gwałtownych spadków masy ciała, czyli odchudzaj się z głową, w spokojnym tempie!

Kilka informacji o dnie moczanowej

Dna moczanowa – inaczej skaza moczanowa lub podagra – to rodzaj zapalenia stawów spowodowany nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi. Krążący po organizmie kwas moczowy ma tendencję do gromadzenia się w tkankach i stawach, tworząc złogi moczanowe. W konsekwencji prowadzi to do postawania stanów zapalnych, a co za tym idzie dolegliwości bólowych, zaburzeń funkcjonowania nerek i powstawania kamieni w drogach moczowych.

Choroba charakteryzuje się różną intensywnością objawów. Okresy całkowicie pozbawione uciążliwych objawów przeplatają się z czasem silnych napadów bólowych spowodowanych ostrym stanem zapalnym, które mogą przeistoczyć się w przewlekły stan zapalny lub odwrotnie.

Pamiętaj! Nawet jeśli dolegliwości bólowe ustąpią – nadal stosuj dietę niskopurynową!

Więcej na ten temat znajdziesz w artykule pt.: Dna moczanowa: jak sobie z nią radzić za pomocą diety.

Produkty spożywcze zalecane i niewskazane dla osób z zaparciami

Autor mgr inż. Barbara Wojda | 9.12.2016 | Choroba a dieta, Choroby układu pokarmowego

Grupa produktów	Produkty zalecane	Produkty niewskazane
Produkty zbożowe	pieczywo razowe (ciemne), żytnie, graham, litewski, z dodatkiem otrąb i ziaren, pumpernikiel, otręby pszenne, musli, makaron razowy, ryż brązowy, kasza gryczana, jęczmienna, jaglana, pęczak, płatki owsiane, kiełki pszenne	pieczywo świeże pszenne (jasne), półcukiernicze, kasze: manna, kukurydziana, ryż biały
Mleko i produkty mleczne	mleko z małą zawartością tłuszczu do 2%, ser twarogowy chudy, ser twarogowy homogenizowany, kefir, jogurt, śmietanka do 9%	mleko tłuste, ser typu fromage, ser twarogowy tłusty, sery żółte, topione, pleśniowe
Mięso i przetwory	cielęcina, wołowina, drób (indyk, kurczak), mięso z królika	tłuste: wieprzowina, baranina, tłusty drób: kaczka, gęś, podroby
Tłuszcze	masło, margaryna, oleje w małych ilościach	dresingi, majonezy, smalec, słonina
Owoce	prawie wszystkie owoce, szczególnie jabłka gotowane, brzoskwinie, grejpfruty	jabłka, pomarańcze, gruszki, ananasy, banany (jeśli sprzyjają występowaniu zaparć)
Warzywa i ziemniaki	wszystkie warzywa, szczególnie bogate w błonnik (buraki, kapustne), ziemniaki gotowane, puree	frytki, placki ziemniaczane, strączkowe: fasola, groch, bób (jeśli sprzyjają występowaniu zaparć)
Słodycze i desery	kompoty, galaretki, kisiele, powidła, miód w ograniczonej ilości, dżem niskosłodzony	czekolada i cukierki czekoladowe, ciastka w czekoladzie, torty, kremy cukiernicze, lody
Przyprawy	liście laurowe, ziele angielskie, koperek, wanilia, sok z cytryny	przyprawy ostre i inne w dużych ilościach
Zupy	warzywne, krupniki, na wywarach warzywnych, zupy mleczne, owocowe	na tłustych wywarach z kości, mięsa, drobiu, zaprawiane śmietaną
Napoje	woda niegazowana, słaba herbata, napary ziołowe, soki warzywne i owocowe, kefiry, jogurty	napoje alkoholowe, kakao, czekolada, mocna kawa, mocna herbata

Dieta w osteoporozie – produkty zalecane i niewskazane

Autor mgr inż. Zofia Chwojnowska | 9.12.2016 | Choroba a dieta, Choroby układu kostno-stawowego

Produkty zalecane	Produkty niewskazane
Mleko i napoje mleczne zawierające mniej niż 2% tłuszczu oraz sery; mleko krowie, owcze i kozie, maślanka, serwatka, kefir, jogurt, inne napoje fermentowane, koktajle mleczno-owocowe, sery żółte, twaróg, sery twarogowe, feta o obniżonej zawartości tłuszczu, mozzarella Warto wybierać sery o mniejszej zawartości tłuszczu.	Tłuste serki typu fromage, bardzo tłuste twarożki, serki topione, tłuste sery żółte i pleśniowe, śmietana i śmietanka
Tłuste ryby morskie (łosoś, sardynki, makrela, śledź, pstrąg, halibut, sola, tilapia, szprotki), turbot, flądra – świeże, mrożone, ryby wędzone o małej zawartości soli oraz konserwy rybne; chude gatunki ryb: sola, dorsz; owoce morza – homary, langusty, kraby, krewetki, małże, ślimaki, kałamarnice, ośmiornice	Paprykarz, ryby wędzone o dużej zawartości soli i marynowane, pasty rybne
Owoce świeże i suszone (wszystkie)
Warzywa* świeże i gotowane (zwłaszcza liściaste), sałata, rukola, jarmuż, brokuły, kapusta, kalafior, brukselka, kiełki, kukurydza, marchew, pietruszka, seler, cukinia, dynia, patisony, pomidor, papryka, czosnek, cebula, por, kalarepa, rzodkiewki, rzepa, fasolka szparagowa, groszek zielony *Warzywa warto jadać w postaci surówek z dodatkiem oleju rzepakowego lub oliwy, gotowane lub pieczone. Unikamy zasmażanej bułki tartej.	Szczaw, buraki, botwina, rabarbar, szpinak – warzywa bogate w szczawiany
Suche nasiona roślin strączkowych (polecane wszystkie): soja, soczewica, fasola, groch, ciecierzyca, bób; tofu, temph, kotlety sojowe, produkty dla wegan i wegetarian wzbogacane w wapń
Chude mięsa* (również jako wędlina): drób, cielęcina, dziczyzna, królik, chuda wołowina, wieprzowina, chude wędliny *Należy unikać smażenia, panierowania i używania tłustych sosów oraz sosów z torebki	Tłuste kawałki mięsa, kiełbasy peklowane, wędliny* peklowane i wędzone, podroby, pasztety, parówki *Należy unikać przetworów mięsnych (wędlin) konserwowanych fosforanami, a także słonych wędlin.
Jaja
Pieczywo* razowe: graham, żytnie, orkiszowe, wieloziarniste oraz kasze (gryczana, jaglana, jęczmienna), ryż, makarony zwłaszcza pełnoziarniste, płatki zbożowe wzbogacane, płatki żytnie, owsiane, jęczmienne, ziarna żyta, pszenicy *Warto wybierać pieczywo z soją, na maślance, z dodatkiem serwatki i mleka.	Słodkie pieczywo cukiernicze, ciasta, płatki śniadaniowe słodzone, kakaowe, czekoladowe, z miodem itp.
Nasiona (sezamu, maku i słonecznika), orzechy i migdały
Tłuszcze: oleje roślinne (olej rzepakowy, oliwa z oliwek), margaryny kubkowe wzbogacane w witaminę D do smarowania pieczywa oraz masło	Tłuszcze zwierzęce: boczek, smalec, słonina. Niewskazane jest nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych, gdyż nadmiar tłuszczu zwiększa wydalanie wapnia z organizmu i obniża jego przyswajanie z przewodu pokarmowego, ponadto nasycone tłuszcze mogą wiązać wapń i witaminę D.
Napoje: wody mineralne zawierające wapń, herbaty ziołowe i owocowe, słaba herbata, mleko sojowe, orkiszowe, ryżowe, owsiane, soki bez dodatku cukru	Alkohol, napoje gazowane, napoje energetyzujące. Unikać spożycia alkoholu. Alkohol spożywany powyżej 75 ml/tydzień (czystego etanolu) może hamować wytwarzanie tkanki kostnej. **Unikać spożycia napojów gazowanych, w których fosfor występuje jako regulator smaku oraz mocno słodzonych.
Inne produkty i dodatki: zioła, kurkuma, curry, koncentrat pomidorowy	Unikanie spożycia nadmiernych ilości soli. Można spożywać do 5 g dziennie, co odpowiada płaskiej 1 łyżeczce do herbaty. Należy unikać słonych przekąsek typu: chipsy lub słone i panierowane orzeszki, paluszki z solą, krakersy oraz przyprawy typu jarzynka, gotowych dressingów i dipów, gotowych sosów, sosu sojowego, majonezu. Unikać spożycia koncentratów spożywczych, zup w proszku i sosów, gotowych dań mrożonych, produktów typu fast food, wszystkich zupek i innych gotowych produktów w proszku, np. panierki (mają dużo fosforu)
Desery: budyń, galaretka, sorbety, gotowe desery sojowe	Czekolada, kakao, słodycze. Unikać produktów o wysokiej zawartości cukru, jak ciastka, cukierki, batoniki, które mają małą wartość odżywczą.