Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Czy osoby dorosłe nie powinny pić mleka?

Czy osoby dorosłe nie powinny pić mleka?

Ile mleka w zdrowej diecie?

Zgodnie z zasadami zdrowego żywienia należy spożywać co najmniej 2 duże szklanki mleka w ciągu dnia. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem.

 

Kilka słów o laktozie

Laktoza jest dwucukrem występującym w mleku i jego przetworach. Zbudowana jest z glukozy i galaktozy. Do rozerwania wiązania między tymi cukrami potrzebny jest enzym – laktaza. Wraz z wiekiem może dochodzić w organizmie człowieka do zmniejszenia wytwarzania tego enzymu, jednak nie jest to regułą i w naszym społeczeństwie zdarza się rzadko. Nietolerancja laktozy częściej może pojawić się po stosowaniu kuracji antybiotykowej, ale ma ona jedynie charakter przejściowy i po pewnym czasie ponownie możemy spożywać mleko.

 

Nietolerancja laktozy i alergia na mleko to najczęstsze argumenty przemawiające za rezygnacją ze spożycia mleka i jego przetworów. Czy słusznie?

Nietolerancja laktozy dotyczy poniżej 15% osób w Polsce. Problem ten jest znacznie bardziej powszechny w innych częściach świata. Alergia na mleko występuje zwykle u małych dzieci, które wraz z upływem lat najczęściej z niej wyrastają. Zatem i ten argument nie powinien przemawiać za rezygnacją ze spożycia mleka i jego przetworów.

 

Cierpiąc na nietolerancję laktozy możemy spożywać mleko i jego przetwory

Występowanie nietolerancji laktozy nie oznacza konieczności rezygnacji ze spożycia mleka i produktów mlecznych. Osoby z tą przypadłością mogą spożywać 11-12 g laktozy na porcję, co odpowiada średnio szklance mleka. I w takim  przypadku warto wprowadzić do diety fermentowane produkty mleczne, takie jak np. jogurt naturalny, kefir, maślankę. Pomimo zawartości laktozy są one zwykle lepiej tolerowane. W przypadku występowania nietolerancji cukru mlecznego (laktozy) zasadny jest wybór produktów bezlaktozowych lub suplementacja laktazy (enzymu rozkładającego laktozę).

 

Podsumowując zatem: zarówno dzieci, osoby dorosłe i osoby starsze mogą pić mleko.

 

ZAWARTOŚĆ LAKTOZY W PRODUKTACH MLECZNYCH

Mleko kozie – 4,5 g /100 g

Mleko pełne w proszku – 38,7 g /100 g

Napój sojowy – 0 g /100 g

Mleko krowie 1,5% tł. – 4,9 g/ 100 g

Mleko zagęszczone niesłodzone – 9,4 g /100 g

Mleko zagęszczone słodzone – 10,3 g /100 g

Ser feta – 1 g /100 g

Ser twarogowy półtłusty – 3,2 g /100 g

Ser mascarpone – 2,3 g /100 g

Ser gouda – 0,1g /100 g

Jogurt naturalny 2% tł. – 4,6 g /100 g

Kefir 2% tł. – 4,1 g /100 g

Maślanka 0,5% tł. – 4,8 g /100 g

Masło extra – 0,6 g /100 g

Mleko owcze – 5,3 g /100 g

Lody śmietankowe – 4,4

Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Kunachowicz i inni, PZWL, 2017

Czym zastąpić mleko w diecie przy nietolerancji laktozy?

Czym zastąpić mleko w diecie przy nietolerancji laktozy?

Napój sojowy

Otrzymuje się go z namoczonych w wodzie ziaren soi, które następnie zostają zmielone, ugotowane, a na koniec poddane procesowi filtracji, w trakcie którego zostaje odrzucona masa z rozgotowanej soi, zwana okarą. Choć występuje on w kilku smakach, niestety często jest sztucznie dosładzany. Ilość białka i węglowodanów jest porównywalna do zawartości mleka krowiego. W jego skład wchodzą witaminy A i D (napoje fortyfikowane), wapń, żelazo, witamina B6, magnez, kwasy omega 3.

Na bazie napoju sojowego możemy przygotować praktycznie wszystkie potrawy, które zwykle przygotowujemy z mleka krowiego. Gdy zakwasimy gotujący się napój sojowy np. cytryną, otrzymujemy tofu – ser sojowy.

Napój ryżowy

Otrzymuje się go poprzez miksowanie gotowanego ryżu, głównie brązowego, a następnie poddaje filtracji. Nie jest on tak gęsty i biały jak napój sojowy, lecz w smaku delikatniejszy. Zawiera więcej węglowodanów, przy jednocześnie mniejszej ilości wapnia i białka i tłuszczu. Napój ryżowy często wzbogacany jest w witaminę B12, A, D, B3, wapń, magnez i żelazo. Możemy używać go do przygotowywania takich potraw jak desery, zupy czy koktajle.

Napój migdałowy

Jest droższy niż inne rodzaje napojów roślinnych, ale zdecydowanie przewyższa je walorami smakowymi. Ma małą zawartość węglowodanów. Zawiera więcej minerałów i witamin niż napój sojowy i ryżowy. Łatwo przygotować go także w domowych warunkach. Wystarczy moczyć przez ok. 6 godzin w wodzie migdały obrane ze skórki, następnie odlać wodę. Do namoczonych migdałów dodajemy 4 razy więcej świeżej wody, miksujemy i filtrujemy, używając gazy lub gęstego sitka. W ten sam sposób możemy otrzymać napój z dowolnych orzechów i pestek.

Napój migdałowy zawiera kwas oleinowy (jednonienasycony kwas tłuszczowy, JNKT), polifenole, znaczne ilości flawonoidów, magnezu, wapnia, miedzi, żelaza, selenu, fosforu oraz witaminy E i z grupy B.

Napój kokosowy

Otrzymuje się z miąższu dojrzałego orzecha kokosowego. Napój jest tym słodszy, im bardziej dojrzały był orzech. Z młodego kokosa otrzymujemy napój o bardziej wytrawnym smaku. Ma konsystencję śmietany i może być stosowany jako jej zamiennik, po rozrzedzeniu z wodą może zastępować mleko zwierzęce.

Możemy go też przyrządzić samodzielnie. Szklankę wiórków kokosowych zalewamy jedną szklanką gorącej wody, zostawiamy pod przykryciem na ok. 2 godziny. Następnie wiórki z wodą miksujemy blenderem. Na koniec przecedzamy płyn przez gęste sitko lub gazę, oddzielając rozdrobnione wiórki od napoju. Aby otrzymać napój kokosowy bardziej nadający się do picia możemy rozrzedzić go dodatkową szklanką wody.

Napój kokosowy zawiera mało węglowodanów, zaś dużo tłuszczu i wartościowego białka. Produkt ten dostarcza głównie nasyconych kwasów tłuszczowych. Kokos i napój z niego wytwarzany stanowią źródło wapnia, magnezu, potasu, fosforu, cynku, miedzi, manganu, żelaza, selenu oraz witamin E i z grupy B.

Gdy eliminujemy z diety mleko krowie i jego przetwory, wzrasta ryzyko niedoboru w diecie wapnia, którego głównym źródłem są właśnie te produkty. W przypadku diety bez laktozy niezbędne jest korzystanie z produktów wzbogaconych w wapń, jak np. napoje roślinne, ale również uzupełnienie posiłków w roślinne źródła wapnia. Zaliczyć do nich można: zielone warzywa liściaste, ze szczególnym wskazaniem na jarmuż czy brokuły, tofu, orzechy laskowe, migdały, sezam, suszone figi i morele, amarantus, komosa ryżowa, mak, wodorosty oraz pomarańcze.

  1. McCarthy K. S., Parker M., Ameerally A., Drake S. L., Drake M. A.: Drivers of choice for fluid milk versus plant-based alternatives: What are consumer perceptions of fluid milk? J Dairy Sci. 2017 May 24.
  2. Mäkinen O. E., Wanhalinna V., Zannini E., Arendt E. K.: Foods for Special Dietary Needs: Non-dairy Plant-based Milk Substitutes and Fermented Dairy-type Products. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016;56(3):339-49.
  3. Singhal S., Baker R. D., Baker S. S.: A Comparison of the Nutritional Value of Cow’s Milk and Nondairy Beverages. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2017 May;64(5):799-805.
  4. Craig W. J., Mangels A. R.; American Dietetic Association.: Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets. J Am Diet Assoc. 2009 Jul;109(7):1266-82.