Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Gra na zdrowie!

Gra na zdrowie!

Specjaliści są zgodni – od właściwej diety i ruchu zależy dobre samopoczucie, kondycja, odporność, a nawet wyniki w nauce. To, czy wykształcimy w dzieciach właściwe nawyki żywieniowe, zaowocuje zdrowiem w ich dorosłym życiu. Jak jednak w ciekawy sposób przekazać im tę wiedzę? Z pomocą przyszli specjaliści NCEŻ IŻŻ i nowe technologie. W ramach Narodowego Programu Zdrowia opracowali i stworzyli aplikację dla dzieci i młodzieży o nazwie „Zdrowie”. To gra na smartfony, która zachęca do regularnego spożywania warzyw, owoców i wody, a także do aktywności fizycznej. Wyrabia zdrowe nawyki, które są ekspresowo nagradzane, a efekty widać natychmiast na ekranie smartfona.

Gracze podejmują wyzwanie. Tworzą miasto – stawiają budynki i rozbudowują je, sadzą drzewa oraz zapewniają dostawę prądu. Jednak żeby móc stale rozwijać swoją aglomerację, potrzeba odpowiedniej ilości zasobów – punktów energii i monet. W celu ich zdobycia, gracze powinni codziennie jeść warzywa i owoce, pić wodę i uprawiać aktywność fizyczną. Właściwe postępowanie nagradzane jest możliwością rozbudowy miasta. Dodatkowym elementem o wartości edukacyjnej są opisy poszczególnych warzyw i owoców. Dzieci mogą korzystać z aplikacji samodzielnie, jest ona jednak również dobrym sposobem na wspólną, rodzinną zabawę. Architektura gry i zawarte w niej treści są zgodne z zaleceniami Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla Dzieci i Młodzieży opracowanej przez ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ).

Więcej o aplikacji tutaj.

Na zdrowie dzieci wpływa wiele czynników – mówi dr inż. Katarzyna Wolnicka, kierownik Pracowni Żywienia Zbiorowego Dzieci i Młodzieży. – W aplikacji szczególną uwagę poświęciliśmy trzem elementom niezbędnym w prawidłowym funkcjonowaniu i rozwoju młodego organizmu: warzywom, owocom, wodzie oraz aktywności fizycznej.

Chcemy kształtować postawy i nawyki młodych ludzi w zakresie zdrowego stylu życia. Edukacja i działania Instytutu Żywności i Żywienia podejmowane w ramach Programu Szwajcarskiego Zachowaj Równowagę sprawdziły się i przyniosły 3-procentowy spadek nadmiernej masy ciała wśród dzieci objętych programemmówi profesor Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia. – Aplikacja „Zdrowice” to kolejny krok na drodze ku poprawie zdrowia polskiego społeczeństwa. Połączenie angażującej formy gry z rzetelnymi informacjami dotyczącymi odżywiania to dobry pomysł, aby zainteresować dzieci zdrowym stylem życia od najmłodszych lat. Stąd już tylko krok do trwałej zmiany i lepszego startu w dorosłe, zdrowsze życie.

Gra jest dostępna bezpłatnie ­- do pobrania na smartfony z Androidem.

Aplikacja „Zdrowice” – opis

To bezpłatna gra na smartfony z systemem Android (zgodnie z badaniami prowadzonymi przez polski oddział IDC na najpopularniejsze na polskim rynku telefony) adresowana przede wszystkim do dzieci i młodzieży, która zachęca użytkownika do regularnego spożywania warzyw, owoców i wody, a także do aktywności fizycznej. Aplikacja dla młodzieży o nazwie „Zdrowice” została opracowana na zlecenie i przy ścisłej współpracy merytorycznej specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

Gra pokazuje, że to co zdrowe wcale nie musi być nudne. Gracze rejestrując się w aplikacji wybierają postać awatara i podejmują wyzwanie, tworząc swoje własne miasto – stawiają budynki i rozbudowują je, dekorują kolorując, sadząc drzewa oraz zapewniają dostawę prądu. Jednak aby móc stale rozwijać organizm miasta, potrzeba odpowiedniej ilości zasobów.

Całość działa bardzo intuicyjnie, w systemie nawigacji zastosowano sprawdzone rozwiązania komunikacyjne (język korzyści, przypomnienia w kontekście możliwych do pozyskania punktów i monet, motywujące wizualizacje) i czytelne, miłe dla oka grafiki. Pojawiają się elementy gry, które mają wzmacniać poprawne nawyki użytkowników. Plan dnia, w którym można śledzić postępy w realizacji codziennych wyzwań i zapisywać informacje o zjedzonych warzywach i owocach, wypitej wodzie czy  aktywności fizycznej. Zdrowe zachowania (codzienne/regularne jedzenie warzyw i owoców, picie wody i uprawianie sportu) zawsze premiowane są podwójnie: pochwałą i … nagrodą – monetami lub punktami energii. Dzieci zdobywają je potwierdzając realizację pożądanych aktywności w aplikacji i zyskują elementy niezbędne do budowy stworzonego w swojej wyobraźni organizmu miasta. Im więcej poprawnych zachowań, tym więcej możliwości zyskuje gracz.

Architektura gry i zawarte w niej treści są zgodne z zaleceniami Piramidy Zdrowego Odżywiania i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży opracowanej przez ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia. Dodatkowym elementem o wartości edukacyjnej są opisy poszczególnych warzyw i owoców, które pozwalają zrozumieć, co kryje się pod pojęciem „zdrowe”. Dzieci mogą korzystać z aplikacji samodzielnie, jednak jest ona również dobrym sposobem na wspólną, rodzinną zabawę.

Z założenia gra „Zdrowice” rozbudza aspiracje, inicjatywę i kreatywność użytkowników, a także poprzez metaforę buduje świadomość, że nasze życiowe możliwości zależą od nas samych, od naszych wyborów i jakości życia. Gra uczy, że to jak żyjemy, jak się odżywiamy, jak dbamy o własny organizm, przekłada się na naszą kondycję, stan zdrowia, sprawność intelektualną I fizyczną, w efekcie końcowym na standard naszego życia. Zastosowana technika fun learningu zwiększa atrakcyjność przekazu edukacyjnego i wpływa na tempo przyswajania informacji i zmiany nawyków, w konsekwencji lepszego startu w dorosłe, zdrowsze życie.

Produkty zbożowe w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Produkty zbożowe w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Różnorodność produktów zbożowych

W zależności od obróbki technologicznej wyróżniamy produkty zbożowe pełnoziarniste, do których można zaliczyć otręby, pieczywo razowe, graham, mąki razowe, płatki nieekstrudowane, grube kasze (np. gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, makarony pełnoziarniste; a także produkty zbożowe oczyszczone/przetworzone, tj. mąkę pszenną, białe pieczywo, płatki śniadaniowe, biały ryż.

Co zawierają produkty zbożowe?

Produkty z pełnego ziarna są źródłem błonnika pokarmowego, węglowodanów złożonych, witamin z grupy B (szczególnie B1), a także składników mineralnych takich jak: magnez, cynk, żelazo, związki potasu i fosforu czy selen. Większość składników mineralnych znajduje się tuż pod okrywą owocowo-nasienną, która jest usuwana w procesie oczyszczania, dlatego też produkty oczyszczone zawierają mniej składników odżywczych.

  • Błonnik korzystnie wpływa na perystaltykę jelit, a witaminy z grupy B wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, przemianę węglowodanów i białek.
  • Cynk wchodzi w skład lub bierze udział w aktywacji licznych enzymów, ponadto jest niezbędny do prawidłowego odczuwania smaku i zapachu, prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego dziecka, a także chroni organizm przed wolnymi rodnikami.
  • Magnez natomiast bierze udział w budowie kości i zębów, kurczliwości mięśni i przewodnictwie nerwowym, pomaga w walce ze stresem. Dodatkowo produkty z pełnego przemiału sprzyjają prewencji chorób dietozależnych, m.in. otyłości. Dlatego tak ważne jest wyrobienie nawyku spożywania produktów pełnoziarnistych u dzieci i młodzieży.

Źródło węglowodanów w diecie

Podstawowym składnikiem ziarna jest skrobia, która stanowi około 70% węglowodanów w ziarnie zbóż. Dodatkowo ziarno zawiera od 10-15% białka i niewielkie ilości tłuszczu. To właśnie produkty zbożowe powinny być źródłem węglowodanów w diecie dziecka. Stanowią one podstawowe źródło energii, która jest niezbędna szczególnie młodym, rozwijającym się organizmom. Zaletą węglowodanów z produktów nieoczyszczonych jest dłuższy czas ich trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Energia uzyskiwana z takiego pożywienia jest przyswajana stopniowo, a odczucie sytości utrzymuje się znacznie dłużej niż po zjedzeniu np. białego pieczywa.

Węglowodany są również źródłem glukozy, która jest niezbędna do pracy mózgu, szczególnie podczas nauki i wzmożonej koncentracji. Dlatego tak ważne jest spożywanie przez dzieci i młodzież pierwszego i drugiego śniadania. Na śniadanie można zaproponować płatki owsiane, jęczmienne, żytnie, pszenne wraz z owocami i mlekiem lub jogurtem. Na drugie śniadanie najwygodniejsze będzie przyrządzenie kanapki z pieczywa razowego.

Spośród kasz polecane są kasze gruboziarniste, takie jak gryczana, jęczmienna lub jaglana, które mają wysoką wartość odżywczą. Zawierają wspomniany błonnik, witaminy z grupy B, niacynę, kwas foliowy oraz składniki mineralne: żelazo, magnez, fosfor, cynk, selen, miedź, wapń.

Wybierajmy pieczywo pełnoziarniste i płatki bez dodatku cukru

Należy zwrócić szczególną uwagę na różnicę miedzy pieczywem pełnoziarnistymwieloziarnistym. Pieczywo pełnoziarniste powstaje z całych ziaren wraz z bielmem i łuską, zawiera dużo błonnika, witamin z grupy B, cynk i magnez. Natomiast pieczywo wieloziarniste jest wypiekane z kilku rodzajów mąki i posypane ziarnami. Ciemny kolor chleba nie zawsze oznacza produkt pełnoziarnisty, producenci mogą dodawać substancje barwiące, np. karmel do pieczywa pszennego. Dlatego też należy zawsze czytać etykiety albo zapytać sprzedawcę.

Jeśli chodzi o płatki śniadaniowe, istotne jest bardzo uważne czytanie etykiet, gdyż niekiedy okazuje się, że w 100 g płatków śniadaniowych czekoladowych może znajdować się nawet 30 g cukru. Dla porównania w 100 g płatków owsianych znajduje się około 2 g cukru.

Dowiedz się więcej: Warzywa i owoce w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Ilustracja: Photo by Providence Doucet on Unsplash

Warzywa i owoce w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Warzywa i owoce w żywieniu dzieci i młodzieży. Praktyczne wskazówki

Warzywa i owoce w każdym posiłku

Dziecko powinno jeść warzywa i owoce kilka razy dziennie w ramach głównych posiłków oraz pojadania (co najmniej 5 porcji dziennie). Różnorodność spożywanych warzyw i owoców zapewnia dostarczenie wszystkich cennych składników odżywczych. Stosowanie zasady „kolorowego talerza” ułatwi sporządzanie pełnowartościowych posiłków oraz zapewni potrawom ciekawy i apetyczny wygląd.

Warzywa i owoce są źródłem:

– Witaminy C, która wzmacnia system odpornościowy organizmu, zmniejszając podatność na zakażenia bakteryjne i wirusowe, przyspiesza gojenie się ran, pomaga zachować dobry stan ścian naczyń krwionośnych, jest najpowszechniejszym przeciwutleniaczem.

– Beta-karotenu (prowitaminy A); w organizmie powstaje z niego witamina A, która sprzyja tworzeniu się nowych komórek, jest więc konieczna do uzyskania odpowiedniego wzrostu u dzieci. Witamina A bierze także udział w procesie widzenia, zapobiega „kurzej ślepocie”. Wzmacnia układ immunologiczny – przy niedoborach tej witaminy następuje osłabienie odporności. Beta-karoten jako przeciwutleniacz unieszkodliwia wolne rodniki, działa więc przeciwnowotworowo.

– Folianów, które są niezbędne w procesie tworzenia i prawidłowego funkcjonowania kwasów DNA i RNA oraz produkcji czerwonych krwinek. Zarówno u dorosłych, jak i dzieci, foliany zapobiegają anemii. Regulują też wzrost i podział wszystkich komórek organizmu.

– Antocyjanów – są to substancje o właściwościach przeciwutleniających, mają zdolność usuwania wolnych rodników tlenowych. Mają także właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne oraz korzystnie działają na naczynia krwionośne, zwiększając ich elastyczność.

– Składników mineralnych, głównie zasadotwórczych: potasu, magnezu, żelaza, wapnia. Składniki te są niezbędne do budowy zdrowych kości i zębów, do właściwego funkcjonowania układu nerwowego i krwiotwórczego.

– Błonnika, który jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, zapobiega zaparciom, reguluje pracę jelit.

Zdrowy – kolorowy talerz

Warzywa i owoce pomarańczowe

Marchew, papryka, pomidory, dynia, morele, brzoskwinie, pomarańcze, cytryny, grejpfruty swoją barwę zawdzięczają beta-karotenowi. Ta grupa warzyw i owoców zawiera także duże ilości witaminy C – zwłaszcza cytrusy, które w okresie zimowym są dobrym źródłem tej witaminy.

Warzywa i owoce ciemnogranatowe

Burak, kapusta czerwona, czarna porzeczka, winogrona, borówka czernica, śliwka, jeżyna, żurawina – zawierają duże ilości antocyjanów, witaminy C oraz karotenoidów.

Warzywa i owoce zielone

Brokuły, natka pietruszki, sałata, szpinak, cykoria, seler naciowy zawierają foliany. Zielone warzywa liściaste są również źródłem witaminy C, witaminy B6 oraz żelaza.

Praktyczne wskazówki dla rodziców:

  • Dodawajmy warzywa i/lub owoce do każdego posiłku dziecka.
  • Przygotowujmy atrakcyjne kolorystycznie potrawy –  barwa warzyw i owoców wiąże się z określonymi substancjami, które mają wpływ na ich wartość odżywczą.
  • Dajmy dziecku na II śniadanie do szkoły warzywa i owoce sezonowe – umyte i pokrojone – dziecko na pewno chętnie sięgnie po nie w szkole.
  • Przyrządzajmy potrawy razem z dzieckiem, niech samo wybierze warzywa, które lubi, i przygotuje sałatkę lub udekoruje kanapkę.
  • Zamiast słodyczy podawajmy dziecku do przegryzania pokrojone warzywa i owoce – talerz obranych i pokrojonych produktów od razu do spożycia (np. marchewkę, paprykę, rzodkiewki, ogórki).
  • Korzystajmy z sezonowych warzyw i owoców, w okresie zimowym stosujmy mrożonki.

Sami jedzmy codziennie warzywa i owoce – to najlepsza metoda na kształtowanie nawyków żywieniowych dziecka.

Ilustracja: Photo by Patrick Fore on Unsplash