Archiwa choroba - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Jak uniknąć zawału serca i innych chorób sercowo-naczyniowych?

Autor prof. dr hab. med. Barbara Cybulska | 12.07.2019 | Choroba a dieta, Choroby układu krążenia

Podstawa diety – warzywa i owoce

Na pierwszym miejscu wśród zaleceń podkreśla się korzystne znaczenie spożycia warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych, orzechów, produktów z pełnego ziarna i ryb w celu zmniejszenia czynników ryzyka ChSN na tle miażdżycy. Dla przypomnienia jest to zgodne z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej Instytutu Żywności i Żywienia, w podstawie której umieszczono warzywa i owoce.

Ograniczenie tłuszczów nasyconych

Eksperci uznają, że zastępowanie tłuszczów nasyconych tłuszczami jedno- i wielonienasyconymi może być korzystne do redukcji ryzyka ChSN. Podstawę dla tego zalecenia dały wyniki porównawczego między populacyjnego Badania Siedmiu Krajów (Seven Countries Study), w którym na początku oceniono spożycie składników pokarmowych i produktów spożywczych w wybranych losowo podgrupach z 16 populacji siedmiu krajów a w następnych latach obserwowano umieralność na chorobę wieńcową i zgony ogółem. W ubiegłym roku obchodziliśmy 60 rocznicę jego rozpoczęcia. Jak widać zalecenie to nie zmieniło się od dziesiątków lat. Słuszne jest zatem nadal ograniczać spożycie tłuszczów zwierzęcych na rzecz tłuszczów roślinnych, za wyjątkiem olejów tropikalnych (palmowy i kokosowy).

Mniej soli i cholesterolu

Dla zmniejszenia ryzyka ChSN miażdżycowego pochodzenia pożyteczna może być dieta o zmniejszonej zawartości cholesterolu i sodu (soli). Zatem mimo pewnych wątpliwości, jakie pojawiły się w ostatnich latach na temat potrzeby ograniczenia spożycia cholesterolu, w tym jajek, o czym pisaliśmy już na stronie internetowej NCEŻ, amerykańscy eksperci zdecydowali się jednak podtrzymać dawne zalecenie o ograniczaniu jego spożycia. Praktycznie oznacza to nie więcej niż 7 jaj tygodniowo.

Minimalna ilość mięsa

Równie ważnym zaleceniem w zdrowej dla serca diecie jest zminimalizowanie spożycia mięsa, w szczególności przetworzonego, rafinowanych węglowodanów i słodzonych napojów. Należy tutaj podkreślić użycie przez autorów rekomendacji mocniejszego słowa „zminimalizować” niż „ograniczyć”. Słowo zminimalizować podkreśla dobitnie znaczenie tego zalecenia. W tym miejscu należy również podkreślić zgodność pomiędzy ekspertami polskimi i amerykańskimi co do spożycia wymienionych produktów. Zminimalizowanie spożycia mięsa bowiem dobrze ilustruje nasza Piramida, w której mięso umieszczono w wierzchołku, to oznacza że znalazło się daleko od podstawy.

Dieta bez tłuszczów trans

Wreszcie piąte zalecenie dotyczy unikania w zdrowej diecie spożycia tłuszczów trans. Są to częściowo uwodornione oleje roślinne (występują np. w niektórych margarynach kostkowych, wyrobach cukierniczych czy piekarniczych zawierających tłuszcz cukierniczy) Znowu słowo „unikać” wskazuje na dużą wagę tego zalecenia dla profilaktyki ChSN na tle miażdżycy. Najlepszą metodą, aby to zrobić jest czytanie etykiet. Jeśli w składzie produktu jest informacja, że zawiera on częściowo uwodornione lub częściowo utwardzone tłuszcze roślinne to znaczy, że mogą w nim być tłuszcze trans.

Dieta DASH dla zdrowego serca

Należy podkreślić, że dla wszystkich pięciu rekomendacji przedstawiono uzasadnienie naukowe na podstawie wyników badań obserwacyjnych lub doświadczalnych. Wykazano w nich korzystny lub niekorzystny związek wymienionych składników pokarmowych lub produktów żywnościowych z czynnikami ryzyka ChSN, występowaniem epizodów ChSN tych chorób lub nawet zgonami.

Podsumowując, w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych na tle miażdżycy, eksperci rekomendują żywność roślinną, szczególnie nie przetworzoną lub mało przetworzoną, zawierającą błonnik. Szczególnie, w związku z tym zaleceniem, polecana jest dieta śródziemnomorska. Była ona, zwłaszcza dawniej, naturalnym sposobem żywienia w krajach śródziemnomorskich. Na profilaktyczną skuteczność diety śródziemnomorskiej wskazywało małe występowanie choroby wieńcowej i w związku z tym mała umieralność z jej powodu w krajach śródziemnomorskich, w porównaniu z krajami północno-europejskimi i USA. Obserwacja ta na tle głębokich różnic w modelu żywienia (nie tylko w rodzaju spożywanego tłuszczu) pochodzi również z Badania Siedmiu Krajów. Po latach profilaktyczne działanie diety śródziemnomorskiej potwierdzono doświadczalnie w badaniu znanym pod nazwą DASH (Dietary Approach to Stop Hypertension). Stąd wzięła się również nazwa dieta DASH, która praktycznie jest dietą śródziemnomorską uznawaną za złoty standard diety dla zdrowego serca, a właściwie dla zdrowych tętnic wieńcowych (bez zwężeń miażdżycowych).

Odchudzanie pod okiem dietetyka

W Polsce szczególnym propagatorem diety śródziemnomorskiej (diety DASH) w profilaktyce pierwotnej (u ludzi zdrowych) i w profilaktyce wtórnej (u chorujących już na chorobę wieńcową) jest Instytut Żywności i Żywienia. Można przekonać się o tym na stronie internetowej związanego z nim Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej oraz z licznych wydawnictwach.

Problemem zajmującym szczególne miejsce w amerykańskich rekomendacjach jest nadwaga i otyłość. Co oczywiste, pacjentom zaleca się redukcję masy ciała w celu poprawy związanych z otyłością czynników ryzyka ChSN (zwiększone stężenie lipidów we krwi, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, nadciśnienie tętnicze). W opinii ekspertów najlepiej aby pacjenci brali udział w specjalnych, wszechstronnych programach zdrowego stylu życia, trwających 6 miesięcy lub dłużej. Pomagają one uczestnikom stosować dietę niskokaloryczną, realizować zwiększoną aktywność fizyczną i kontrolować masę ciała. Dorosłym otyłym autorzy rekomendacji zalecają zmniejszyć spożycie o 500 kalorii na dzień, co można uzyskać ograniczając dzienny pobór kalorii przez kobietę do 1200-1500, a przez mężczyznę do 1500-1800. Jeżeli chodzi o aktywność fizyczną to w czasie odchudzania preferuje się wysiłek tlenowy (np. szybki spacer) przez 150 minut (lub więcej) na tydzień, co oznacza ≥ 30 minut/dzień w większość dni w tygodniu. Większa aktywność fizyczna, 200-300 minut/tydzień, jest zalecana w celu utrzymania zredukowanej masy ciała lub dla zminimalizowania jej wzrostu po 1 roku.

Według ekspertów realizację programu odchudzania może ułatwić osobisty lub telefoniczny, regularny (przynajmniej raz na miesiąc) kontakt z dietetykiem Będzie on służył praktyczną radą, podtrzyma motywację pacjenta w stosowaniu się do zaleceń i będzie monitorować redukcję masy ciała.

Wsparcie dietetyczne można uzyskać korzystając na przykład w Centrum Dietetycznym Online, gdzie bezpłatnie i bez wychodzenia z domu można skorzystać z konsultacji dietetycznych. Zapraszamy na stronę CDO po więcej informacji.

Dieta łatwostrawna – zalecenia i jadłospis

Autor Centrum Dietetyczne Online | 8.07.2019 | ABC Żywienia, Zasady zdrowego żywienia

Najważniejsze zalecenia w diecie łatwostrawnej:

Spożywaj od 4 do 5 niewielkich objętościowo posiłków dziennie, o stałych porach.
Przygotowuj różnorodne, smaczne i atrakcyjne wizualnie posiłki, zachęcające do ich spożycia.
Spożywaj posiłki w spokojnej atmosferze i bez pośpiechu.
Spożywaj posiłki o umiarkowanej temperaturze, aby nie podrażniać przewodu pokarmowego. Unikaj spożywania potraw gorących i zimnych.
Wyklucz z diety produkty długo zalegające w żołądku, wzmagające wydzielanie soku żołądkowego, powodujące wzdęcia oraz bogate w błonnik pokarmowy, np. tłuste produkty, potrawy smażone na tłuszczu, suche nasiona roślin strączkowych, alkohol, ostre przyprawy.
Stosuj techniki kulinarne, dzięki którym błonnik pokarmowy będzie lepiej tolerowany:

• usuwaj skórki i pestki z warzyw i owoców,

• oddzielaj i usuwaj twarde i zwłókniałe części roślin (np. z fasolki, szparagów czy kalarepy),

• wydłużaj czas gotowania,

• rozdrabniaj, np. przez miksowanie, przecieranie przez sito.

Chcesz wiedzieć więcej? Pobierz bezpłatny poradnik dietetyczny przygotowany przez ekspertów Centrum Dietetycznego Online Znajdziesz w nim zalecenia żywieniowe, listę produktów zalecanych i przeciwskazanych w diecie oraz przykładowy jadłospis w diecie łatwostrawnej.

Materiały do pobrania:

Zalecenia – dieta łatwostrawna

Dietetyczne sposoby na Helicobacter pylori

Autor dr Anna Taraszewska | 4.07.2019 | Choroba a dieta, Choroby układu pokarmowego

To właśnie ta bakteria może być jedną z przyczyn zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka/dwunastnicy, rzadziej raka żołądka czy niedokrwistości z niedoboru żelaza. Objawowa i potwierdzona klinicznie infekcja H. pylori wymaga leczenia antybiotykami i lekami obniżającymi kwasowość soku żołądkowego. Problemem jest jednak oporność bakterii na część antybiotyków stosowanych do tej pory w terapii, a także efekty uboczne leczenia takie jak biegunka, nudności czy zaburzenia smaku. Dlatego też poszukiwane są inne metody zmniejszania zakażenia H. pylori, a jako jedną z nich wskazuje się wykorzystywanie antybakteryjnego potencjału naturalnych substancji obecnych w codziennej diecie.

Infekcja Helicobacter pylori – co jej sprzyja, a co przed nią chroni

Dane dotyczące wpływu sposobu żywienia i wybranych elementów stylu życia na zakażenie H.pylori nie są jednoznaczne. Niektóre badania wskazują, że produkty słone, konserwowe, wędzone, mięsne zwiększają ryzyko infekcji, podczas gdy w innych nie udowodniono związku między spożywaniem żywności konserwowej a zakażeniem. W kilku badaniach potwierdzono też, że palenie papierosów zwiększa ryzyko infekcji H. pylori, zaś alkohol nie ma wpływu. Z kolei wysokie spożycie warzyw i owoców jest określane jako czynnik chroniący przed zakażeniem. Przestrzeganie zasad higieny również może zmniejszyć ryzyko zakażenia. Dotyczy to nie tylko higieny osobistej, ale także higieny związanej z konsumpcją, np. dokładne mycie surowych warzyw i owoców przed spożyciem.

Dieta w Helicobacter pylori

Niektóre składniki żywności mogą działać bakteriostatycznie i bakteriobójczo na H.pylori co potwierdzono w badaniach przeprowadzonych zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i u ludzi oraz u zwierząt. Wśród tych substancji można wymienić polifenole, izotiocyjaniany, olejki eteryczne czy laktoferynę. Niektóre z nich mogą np. hamować aktywności ureazy – enzymu, dzięki któremu bakteria jest w stanie przetrwać w bardzo kwaśnym środowisku żołądka, inne utrudniają przyczepność tej bakterii do śluzówki żołądka. Dodatkowo niektóre produkty mogą działać np. poprzez swoją wysoką osmolarność. Warto więc w codziennym jadłospisie uwzględnić produkty zawierające wymienione składniki zwłaszcza, że często produkty te są powszechnie dostępne i łatwe do wkomponowania w codzienny jadłospis.

Zatem jakie to produkty?

Owoce jagodowe: truskawki, maliny, jagody, jeżyny, borówka amerykańska, żurawina zawierają polifenole wykazujące silną aktywność bakteriostatyczną nawet wobec szczepów H. pylori opornych na klarytromycynę czylijeden z antybiotyków stosowanych w zwalczaniu zakażenia tą bakterią. W jednym z badań przeprowadzonych z podwójnie ślepą próbą potwierdzono, że regularne picie soku żurawinowego może hamować zakażenie H. pylori, a efekt ten obserwowano przy spożywaniu 250 ml soku dziennie już po 35 dniach.
Warzywa kapustne m.in. kapusta, kalafior, brokuł, kalarepa, brukselka czy rzepa zawierają izotiocyjaniany o właściwościach antynowotworowych. W wieloletnim badaniu dużej populacji chińskiej wykazano, że u osób o wyższym stężeniu metabolitów izotiocyjanianów w moczu ryzyko raka żołądka było niższe co wiązano m.in. z ich bakteriobójczym działaniem wobec H. pylori. W innym badaniu stwierdzono, że spożywanie 70 g kiełków brokuła dziennie przez osoby z potwierdzonym zakażeniem H. pylori znacząco osłabiało kolonizację tej bakterii i, co ważne, badani nie uskarżali się na żadne dolegliwości po spożywaniu kiełków.
Mleko i wybrane przetwory mleczne – mleko zawiera laktoferynę, białko o właściwościach antybakteryjnych. . jogurty, kefiry zawierające probiotyki.
Miody – w badaniach laboratoryjnych potwierdzono, że wykazują one działanie bakteriostatyczne wobec H. pylori i hamują aktywność ureazy. W jednym z badań przeprowadzonym wśród osób z objawami dyspeptycznymi zaobserwowano, że u tych, którzy spożywali miód przynajmniej jednego dnia w tygodniu istotnie rzadziej stwierdzano zakażenie H.pylori w porównaniu do tych, którzy miód jadali rzadziej.
Zielona herbata – zawiera katechiny silne hamujące działanie ureazy. W badaniach na zwierzętach wykazano, że stężenie katechin występujące w naparze z zielonej herbaty jest wystarczające by hamować rozwój H.pylori w błonie śluzowej żołądka. Niektóre badania obserwacyjne wskazują na rzadsze występowanie zakażenia H.pylori wśród osób pijących zieloną/czarną herbatę co najmniej jeden dzień w tygodniu w porównaniu do pijących te napoje rzadziej.
Zioła i przyprawy – cynamon, imbir, kardamon, kolendra, rozmaryn, majeranek, oregano, cząber, szałwia, mięta, bazylia, lebiodka, anyż czy kminek zawierają olejki eteryczne o działaniu silnie hamującym wzrost H. pylori.

Potencjalnie terapeutycznie mogą działać także czosnek, owoce dzikiej róży, lukrecja, nierafinowana oliwa z oliwek czy olej z nasion czarnej porzeczki.

Probiotyki a Helicobacter pylori

Suplementacji probiotykami jako jedynego postępowania terapeutycznego nie poleca się w leczeniu zakażenia H. pylori. Wiele badań potwierdza jednak, że suplementacja probiotykami, szczególnie Sacharomyces boulardii i Lactobacillus GG, może pozytywnie wspomóc antybiotykoterapię poprzez zwiększenie skuteczności eradykacji i zmniejszenie częstości występowania działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

Podsumowując, w leczeniu Helicobacter pylori należy przestrzegać ogólnych zasad zdrowego żywienia. Przy nasilonych objawach dyspeptycznych warto stosować dietę lekkostrawną i ograniczyć spożycie produktównasilających dolegliwości (w przypadku każdej osoby mogą być to inne produkty). Warto też, przy założeniu, że będą dobrze tolerowane, uwzględnić w codziennym jadłospisie opisane wyżej produkty o potencjalnym działaniu hamującym aktywność H. pylori.

Literatura

Tacikowski T., Bawa S., Gajewska D. et al.: . Gastroenterology Rev. 2017, 12 (2): 135–139
Hołubiuk Ł., Imiela J.: Gastroenterology Rev. 2016, 11 (3): 150–154
Bartnik W., Celińska-Cedro D., DzieniszewskiJ. i wsp.: Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori . Gastroenterol Klin. 2014, 6(2): 41–49
Mhaskar R.S., Ricardo I., Azliyati A. et al.: Assessment of risk factors of Helicobacter pylori infection and peptic ulcer disease. J Glob Infect Dis. 2013, 5: 60–67
Zhang L., Ma J., Pan K., et al. Efficacy of cranberry juice on Helicobacter pylori infection: a double-blind, randomized placebo-controlled trial. Helicobacter 2005, 10: 139-145
Yanaka A., Fahey J.W., Fukumoto A. et al. Dietary sulforaphane-rich broccoli sprouts reduce colonization and attenuate gastritis in Helicobacter pylori-infected mice and humans. Cancer Prev Res (Phila). 2009, 2: 353-360
Sachdeva A., Nagpal J.: Meta-analysis: efficacy of bovine lactoferrin in Helicobacter pylori eradication. Aliment Pharmacol Ther 2009, 29: 720-30
Song H-Y., Zhou L., Liu D-Y. et al.: What roles do probiotics play in the eradication of Helicobacter pylori? Current knowledge and ongoing research. Gastroenterol Res Pract. 2018, https://doi.org/10.1155/2018/9379480
Boyanova L., Iliewa J., Gergova G. et al.: Honey and green/black tea consumption may reduce the risk of Helicobacter pylori infection. Diagn Microbiol Infect Dis. 2015; 82: 85-86
Tomas M., Pietrzak W., Nowak R.: Substancje pochodzenia naturalnego w walce z zakażeniami . Post Fitoter. 2012, 1: 22-27
Keenan J.I., Salm N., Hampton M.B. et al.: Individual and combined effects of foods on growth. Phytother. Res. 2010, 24: 1229–1233
Monno R., De Laurentiis V., Trerotoli P. et al.: Helicobacter pylori infection: association with dietary habits and socioeconomic conditions. Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2019, https://doi.org/10.1016/j.clinre.2018.10.002

Cukrzyca typu 2 – zalecenia i jadłospis

Autor Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | 21.06.2019 | Choroba a dieta, Cukrzyca i insulinooporność

Zalecenia dietetyczne w cukrzycy typu 2:

Kontroluj kaloryczność diety – wartość energetyczna diety powinna być dostosowana indywidualnie przez dietetyka. Jeżeli masz nadwagę lub otyłość, koniecznie dąż do uzyskania prawidłowej masy ciała.
Główne źródło węglowodanów powinny stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (np. pieczywo pełnoziarniste, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, płatki owsiane, gruboziarniste kasze).
Jedz częściej, ale mniejsze i urozmaicone posiłki o stałych porach.
Zwiększ spożycie warzyw, które są dobrym źródłem błonnika pokarmowego i składników o działaniu antyoksydacyjnym. Szczególną uwagę zwróć na warzywa w postaci surowej. W Twojej codziennej diecie powinny się znaleźć minimum 4 porcje warzyw (1 porcja to np. 1 średni pomidor, 1/2 dużej papryki lub 1 szklanka warzyw liściastych).
Wybieraj te owoce, które mają niższy Indeks Glikemiczny, np. owoce jagodowe. Jedna porcja owoców to np. 1 średnie jabłko lub 1 niepełna szklanka borówek.
Codziennie spożywaj 2 porcje naturalnych produktów mlecznych, bez dodatku cukru, najlepiej fermentowanych, które są dobrym źródłem białka i wapnia (1 porcja to np. 1 kubek jogurtu).
Ogranicz spożycie mięsa, szczególnie czerwonego. Wybieraj inne źródła białka: 1-2 razy w tygodniu mięso zamień na nasiona roślin strączkowych, 2 razy w tygodniu na ryby, zamieniaj też na jaja.
Pamiętaj o odpowiednich technikach kulinarnych. Wskazane jest gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania, pieczenie w folii lub rękawie termicznym.
Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, soli, słodyczy i alkoholu.
Pij przynajmniej 1,5 l wody dziennie, najlepiej w postaci wody.

Materiały do pobrania:

Zalecenia dietetyczne – cukrzyca typu 2

Czy warto obniżać poziom cholesterolu?

Autor prof. dr hab. n. med. Longina Kłosiewicz-Latoszek | 19.06.2019 | Choroba a dieta, Choroby układu krążenia

Cholesterol jako czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (ChSN)

Jak wynika z licznych wieloletnich badań obserwacyjnych i klinicznych, podwyższone stężenie cholesterolu w surowicy, zwłaszcza cholesterolu LDL (LDL-C), czyli popularnie określanego jako „zły cholesterol” wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ChSN. Cholesterol krążący w osoczu przenika przez śródbłonek naczynia, gdzie się osadza i wywołuje ciąg zjawisk patologicznych prowadzących do rozwoju blaszki miażdżycowej. Wiadomo również o korzyściach płynących ze zmniejszenia stężenia LDL-C poprzez zmianę stylu życia, głównie sposobu żywienia, oraz zastosowanie leków obniżających stężenie tego lipidu. Pozwala to uzyskać zmniejszenie występowania incydentów sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu oraz zgonów z powodu tych chorób. Obniżenie stężenia cholesterolu w surowicy o 38 mg/dl (1 mmol/L) prowadzi do zmniejszenia ryzyka zgonu z powodu zawału serca i udaru mózgu, jak również zawału niezakończonego śmiercią o 20-25%. Dlatego też obniżenie cholesterolu LDL jest jak najbardziej uzasadnione, co wykazano w raportach ekspertów europejskich, amerykańskich i polskich dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych i profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.

Statyny jako leki obniżające stężenie cholesterolu w surowicy

Statyny są lekami podstawowymi w leczeniu zaburzeń lipidowych. Korzystne efekty stosowania tych leków w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych znane są od ponad 30 lat. Działanie statyn wykazano w licznych badaniach klinicznych i metaanalizach. Jednakże statyny, podobnie jak inne leki stosowane w leczeniu chorób przewlekłych, mogą wywoływać objawy niepożądane. Wśród tych objawów najczęściej wymienia się miopatię charakteryzującą się osłabieniem i/lub bólami mięśni oraz podwyższenie enzymów wątrobowych. Może również wzrosnąć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.

Dlatego też podczas leczenia statynami poza kontrolą lipidogramu należy kontrolować stężenie glukozy we krwi, transaminazy i inne wskaźniki, o czym decyduje lekarz. Po zmianie statyny na inną lub zmniejszeniu dawki tego leku objawy niepożądane zwykle ustępują. Jeżeli nie, to można zastosować inne leki, takie jak ezetymib i/lub leki nowej generacji – inhibitory PCSK9 (alirocumab, evolocumab). Inhibitory PCSK9 podaje się w iniekcji, co 2 tygodnie lub raz na miesiąc. Pomocne w obniżeniu stężenia cholesterolu mogą być również produkty (jogurty, margaryny) zawierające sterole bądź stanole oraz suplementy diety zawierające monokolinię i bergamotkę. Obniżają one stężenie cholesterolu średnio o około 10-15%.

Leki obniżające cholesterol należy przyjmować przewlekle, gdyż przerwanie terapii prowadzi do ponownego wzrostu poziomu cholesterolu w surowicy i ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych.

Dieta a poziom cholesterolu

Należy podkreślić, że niezależnie od przyjmowanych leków osoba z hipercholesterolemią powinna wprowadzić zmiany w sposobie żywienia, czyli tłuszcze zwierzęce zastąpić tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, oleje roślinne z wyjątkiem oleju palmowego i kokosowego), ograniczyć produkty zawierające cholesterol oraz zwiększyć spożycie warzyw i owoców. Dzięki zmianom w sposobie żywienia można obniżyć poziom cholesterolu w surowicy nawet o 20%. Systematyczne przyjmowanie leków (statyny, inhibitory PCSK9) pozwala obniżyć stężenie cholesterolu o około 50%. Obniżenie poziomu cholesterolu wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zawału serca i udaru mózgu oraz wydłuża życie.

U kogo badać stężenie cholesterolu?

Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego badanie lipidogramu (stężenie cholesterolu całkowitego, LDL-C, HDL-C, trójglicerydy) powinno być wykonane u osób:

z rozpoznana chorobą sercowo-naczyniową
z cukrzycą
z nadciśnieniem tętniczym
palących papierosy
gdy BMI ≥ 30 kg/m² lub obwód talii u mężczyzn > 94 cm; a u kobiet > 80 cm
gdy w rodzinie występuje przedwczesna ChSN
z przewlekłą chorobą nerek
z rodzinna hipercholesterolemią i innymi zaburzeniami lipidowymi występującymi w rodzinie
u mężczyzn > 40 roku życia i kobiet > 50 roku życia – jeżeli lekarz zdecyduje.

W Polsce podwyższony poziom cholesterolu w surowicy ma około 61% populacji. Bardzo duże zagrożenie chorobami sercowo-naczyniowymi dotyczy zwłaszcza osób z rodzinną hipercholesterolemią, u których poziom cholesterolu w surowicy przekracza wartość 310 mg/dl, bądź LDL-C powyżej 190 mg/dl. Zaburzenie to jest dziedziczone i występuje z częstością 1 przypadek na 200 osób. Szacuje się, że w Polsce na rodzinną hipercholesterolemię cierpi około 150 tys. osób. Nieleczona hipercholesterolemia zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu oraz może skrócić życie o 20-30 lat.

Podsumowując, zgodnie z obecnym stanem naukowej wiedzy medycznej, podwyższony poziom cholesterolu w surowicy jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Obniżenie stężenia cholesterolu przynosi korzyści kliniczne, takie jak zmniejszenie ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Podstawą postępowania obniżającego poziom cholesterolu jest zmiana stylu życia, w tym sposobu żywienia oraz leki. Przyjmowanie leków obniżających cholesterol, w tym statyn, jest bezpieczne, jeżeli jest prowadzone pod kontrolą lekarza.

Przeczytaj również:

Orzechy zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia

Znaczenie ryb w profilaktycen chorób sercowo – naczyniowych

Żywienie w kontroli zaburzeń lipidowych

Literatura

Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS) do spraw leczenia zaburzeń lipidowych. Kardiol. Pol., 2016, 74, 11: 1234-1318.
Szymański F.M., Barylski M., Cybulska B., et. al.: Recommendation for the management of dyslipidemia in Poland – Third Declaration of Sopot. Interdisciplinary Expert Position Statement endorsed by the Polish Cardiac Society Working Group on Cardiovascular Pharmacotherapy. Cardiol. J., 2018, 25, 6, 655-665.
Banaszak M., Jankowski P., Jóźwiak J. et. al.: PoLA/CFPiP/PCS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias for Family Physicians 2016, Arch. Med. Sci., 2017, 13, 1, 1-45.
Grundy S.M., Stone N.J., Bailey A.L., et. al.: 2018 Cholesterol Clinical Practice Guidelines. A Report of the American College of Cardiology/American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines Circulation, 2018, Nov 10.

« Starsze wpisy