Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej logo
Wyszukiwarka
Na anemię buraki?

Na anemię buraki?

W ostatnich latach mamy do czynienia ze wzrostem zainteresowania prozdrowotnymi właściwościami buraka. Prowadzone są liczne badania w tym kierunku, które wskazują na korzystny wpływ soku z buraków w zapobieganiu i leczeniu chorób układu krążenia i nowotworów. Jednak nie ma żadnych wiarygodnych przesłanek naukowych żeby sądzić, że spożycie buraków czy soku z buraków ma wpływ na podniesienie poziomu żelaza we krwi.

Prawdą jest, że buraki mają działanie krwiotwórcze, czyli pobudzają ten proces, ale nie oznacza to, że jedząc buraki lub pijąc sok z buraków wyleczymy anemię. Jedynym sposobem na anemię z niedoboru żelaza jest odpowiednie spożycie tego składnika z żywnością i/lub w formie suplementów, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, o czym powinien zadecydować lekarz.

Zawartość żelaza w 100 g buraków wynosi 1,7 mg a w soku z buraków około1 mg. Jak we wszystkich produktach roślinnych żelazo zawarte w burakach występuje w formie niehemowej, czyli znacznie gorzej przyswajalnej niż żelazo hemowe, zawarte tylko w produktach zwierzęcych. Przyswajalność żelaza z buraków wynosi zaledwie 2-5%. Na niską przyswajalności żelaza z buraków oprócz formy w jakiej występuje (niehemowej) wpływa stosunkowo duża zawartość kwasu szczawiowego oraz błonnika pokarmowego.

Jeśli założymy, że przyswajalność żelaza z buraków i soku z buraków nie przekracza 5%, a norma na żelazo dla kobiety w wieku reprodukcyjnym wynosi 18 mg, do pokrycia zapotrzebowania organizmu na ten składnik żelazo musielibyśmy zjeść codziennie 21 kilogramów buraków lub wypić 26 litrów soku z buraków, co jest niewykonalne.

Burak jest bardzo wartościowym warzywem, który powinien często gościć na naszych stołach, ale nie oczekujmy, że będzie to skuteczny lek na anemię.

1. Clifford T, Howatson G, West DJ, Stevenson EJ. The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease. Nutrients.; 2015. Apr 14. 7(4):2801-22. doi:10.3390/nu7042801.

Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce – problem otyłości.

Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce – problem otyłości.

Otyłość staje się dominującą przyczyną wielu chorób prowadząc do utraty zdrowia, a nawet zgonu. Ocenia się, że jest ona jednym z najbardziej powszechnych stanów chorobowych w rozwiniętych społeczeństwach. Problem nadwagi i otyłości w Polsce narasta systematycznie, także wśród młodszej części społeczeństwa. I szczególnie ważne wydaje się monitorowanie stanu odżywienia u dzieci i młodzież, gdyż badania wskazują, że 70-80 % młodzieży z otyłością stwierdzoną w okresie dojrzewania stanie się otyłymi dorosłymi.

Z czynników środowiskowych sprzyjających powstawaniu otyłości najważniejsze wydają się być nieprawidłowe żywienie, niska aktywność fizyczna, siedzący tryb życia czy niedobór snu.

Różnorodność i zwiększona dostępność żywności wysokokalorycznej o dużej zawartości tłuszczu, cukru bądź soli, nieprawidłowe nawyki żywieniowe: spożywanie wysokoprzetworzonych gotowych dań, brak dyscypliny żywieniowej, niskie spożycie owoców i warzyw oraz produktów zbożowych gruboziarnistych, a przy tym brak ruchu, przyczyniają się do powiększenia liczby młodzieży z nadwagą i otyłością. Ostatnie dane literaturowe sugerują, że obniżenie spożycia soli może być ważnym narzędziem w profilaktyce rozwoju nadwagi  i otyłości. Nadmierne spożycie soli może przyczynić się nie tylko do zwiększenia masy ciała, lecz także do występowania stanów zapalnych organizmu. Należy zatem zwrócić uwagę na mniejsze spożycie słonych przekąsek i żywności typu fast food.

W ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (KIK/34), znanego także pod nazwą „Zachowaj równowagę” Instytut Żywności i Żywienia przeprowadził ocenę stanu odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w wieku 10-16 lat u losowo wybranych 3266 uczniów w 16 polskich województwach w 2013 roku. Nadmierną masę ciała (nadwagę i otyłość) obserwowano u 22,3% uczniów z całego obszaru Polski. Odnotowano zróżnicowanie w stanie odżywienia w zależności od województwa. W największym nasileniu nadwaga i otyłość występowała w województwie mazowieckim u 31,6% uczniów i łódzkim u 29,8%, a w najmniejszym w województwie śląskim u 16,5% oraz świętokrzyskim u 18,0% dzieci i młodzieży. Zwrócono także uwagę na uczniów o niedoborowej masie ciała, niemniej niedoborowa masa ciała występowała znacznie rzadziej, bo średnio u 8,6% uczniów, w zakresie od 4,8% w województwie dolnośląskim do 11,0% w województwie podlaskim.

Występowanie otyłości w wieku rozwojowym jest niepokojące – głównie ze względu na jej przenoszenie się z wszystkimi negatywnymi konsekwencjami na wiek dorosły. W badaniu WOBASZ koordynowanym przez Instytut Kardiologii przeprowadzonym w reprezentatywnej grupie Polaków wykazano, że większa część Polaków ma nadwagę lub otyłość – 50% polskich kobiet i 61% mężczyzn.

Nadwaga czy otyłość u dzieci lub młodzieży nie oznacza, że są one do końca życia skazane na ten stan. Nadwaga bądź otyłość powinny stanowić dla rodziny sygnał, że należy wdrożyć postępowania zapobiegające lub leczące ten stan. Na pewno nie należy otyłości postrzegać jako zjawiska przejściowego, niegroźnego, które minie z czasem bez żadnych konsekwencji.

W populacji dojrzewającej bardzo ważną rolę odgrywa prewencja skierowana do grup osób, jak i pojedynczych osób. Polega ona na promowaniu zdrowego stylu życia, edukacji żywieniowej dzieci i młodzieży, nauki konieczności czytania etykiet na produktach spożywczych, promowaniu aktywności fizycznej, promowaniu spędzania mniejszej liczby godzin przed komputerem lub telewizorem. Zmiana stylu życia to najważniejszy modyfikowalny czynnik prowadzący do poprawy w zakresie występowania niewłaściwej masy ciała, a co za tym następuje poprawy stanu zdrowia.

  1. Jarosz M.: Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej. Projekt KIK/34 w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy. Zachowaj Równowagę. IŻŻ, Ministerstwo zdrowia, Warszawa, 2011-2016.
  2. Jarosz M., Charzewska J., Wolnicka K. i in. Stan odżywienia dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce- Badania w ramach projektu KIK/34 „Zachowaj Równowagę” realizowanego w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy. Żyw. Czł. Metab.  2016, 63, 4, 231.
  3. Oblacińska A., Jodkowska M.: Otyłość u polskich nastolatków, epidemiologia, styl życia, samopoczucie. Instytut Matki i Dziecka. Zakład Medycyny Szkolnej, Warszawa, 2007.
  4. Chwojnowska Z., Charzewska J., Chabros E., Wajszczyk B: Spożycie soli a masa ciała młodzieży w wieku pokwitaniowym. Warszawskie Badanie Młodzieży w Wieku Pokwitania. Żyw. Czł. Metab. 2014, 61, 4, 229.
  5. Biela U., Pająk A., Kaczmarczyk-Chałas K., et al: Incidence of overweight and obesity in women and men between the ages of 20-74. Results of the WOBASZ program. Kardiol. Pol., 2005, 63, 6, supl 4, 632.

 

Szkodliwa energia, czyli dlaczego napoje energetyzujące nie są dla dzieci

Szkodliwa energia, czyli dlaczego napoje energetyzujące nie są dla dzieci

Czym charakteryzują się napoje energetyzujące?

W skład napojów energetyzujących wchodzą takie składniki, jak: kofeina, tauryna, inozytol, cukry proste, witaminy z grupy B, substancje aromatyzujące, dwutlenek węgla, substancje konserwujące i regulatory kwasowości. Ponadto, w zależności od producenta, ekstrakt z guarany, glukuronolakton czy wyciągi z ziół (np. żeń-szeń i miłorząb japoński).

Wartość energetyczna napojów energetyzujących wynosi około 45 kcal/100 ml, a zawartość cukrów prostych około 10 g/100 ml napoju. W Polsce zawartość kofeiny w napojach energetyzujących wynosi najczęściej 80 mg/250 ml, tauryny – w granicach 500–1000 mg/250 ml.

Szkodliwy wpływ napojów energetyzujących na zdrowie dzieci

Składniki zawarte w napojach energetycznych mogą mieć bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie dzieci. Kofeina stanowi podstawowy składnik tych napojów, nie jest przy tym zalecana w diecie dzieci, gdyż ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia przez dzieci może powodować zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości (5 mg/kg masy ciała/dobę) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto kofeina negatywnie wpływa na gospodarkę wapniową, co może powodować zaburzenia w procesie tworzenia kości. Duże spożycie kofeiny może również wpływać na długość i jakość snu dzieci.

Grupą szczególnego ryzyka są dzieci z cukrzycą, chorobami sercowo-naczyniowymi, chorobami nerek, wątroby, nadczynnością tarczycy oraz niestabilne emocjonalnie.