Depresja jako problem globalny

Depresja to choroba wpływająca na wszystkie obszary życia człowieka, często uniemożliwiająca normalne funkcjonowanie i samorealizację. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2018 r. na całym świecie na depresję cierpi ok. 300 milionów osób, z czego każdego roku ok. 800 tysięcy umiera z powodu samobójstwa. Okazuję się, że w skali światowej to kobiety częściej zapadają na tę chorobę. W Polsce problem ten również jest poważny. Jak pokazują dostępne dane, ok. 3% populacji choruje na depresję, a według raportu EZOP (Zdrowie Psychiczne Polaków) nieco ponad 30% z nas deklaruje obniżony nastrój. W 2011 r. ze względu na 66% wzrost zachorowań na depresję w ciągu 10 lat Ministerstwo Zdrowia zawarło problem depresji w jednym z Priorytetów Promocji Zdrowia Psychicznego w Ochronie Zdrowia. Dokument ten ma na celu wdrożenie działań, które w przyszłości zmniejszą liczbę zachorowań i podniosą świadomość społeczną na temat zaburzeń nastroju. Należy do nich:

• upowszechnianie wiedzy na temat wczesnych objawów depresji i możliwościach jej leczenia,
• poszerzenie działalności społecznej na rzecz zwiększenia świadomości na temat depresji,
• organizacja szkoleń dla lekarzy, które nauczą jak rozpoznawać pierwsze symptomy choroby,
• polepszenie współpracy między lekarzami wielu specjalności,
• tworzenie specjalistycznych miejsc, które zajmą się leczeniem zaburzeń nastroju.

Zjawisko zachorowań na depresję osiągnęło zasięg globalny. Aby zwiększyć świadomość społeczną, przybliżyć i oswoić tą chorobę 23 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Depresją.

Przyczyny depresji

Przyczyn depresji może być bardzo wiele. Może ona być wywołana czynnikami wewnętrznymi, związanymi z osobowością jednostki, ale też trudnymi i nagłymi doświadczeniami, które przewyższają zdolności radzenia sobie. Do doświadczeń tych często należą sytuacje życiowe takie jak nagła utrata pracy, długie bezrobocie, śmierć bliskiej osoby, rozwód lub rozstanie. Depresja może być również wynikiem reakcji na niektóre choroby takie jak np. nowotwory, zaburzenia układu krążenia, zaburzenia hormonalne lub może występować jako objaw innych poważnych schorzeń, do których należą: guzy mózgu, padaczka, urazy (np. płata skroniowego czy czołowego).

Jak widać potencjalnych przyczyn depresji jest bardzo wiele, dlatego w każdym z przypadków wymagana jest dogłębna diagnoza, rzetelny, szczegółowy wywiad oraz indywidualne podejście do pacjenta.

Depresja a otyłość

Czy istnieje związek między otyłością a depresją? W tym przypadku badania nie są jednoznaczne, jednak wiele danych wskazuje na to, że otyłość może być czynnikiem ryzyka występowania depresji ale tylko u kobiet. Niemniej na uwagę zasługuje fakt, że cechy takie jak niska samoocena, brak wiary w siebie, obniżony nastrój są obserwowane u osób z otyłością i jednocześnie są charakterystyczne dla występowania depresji. Według dostępnych danych wskazuje się również, że niektóre rodzaje depresji i otyłości mogą mieć wspólne podłoże patofizjologiczne. W tych dwóch chorobach występują między innymi zaburzenia w równowadze neuroprzekaźników (serotoniny, noradrenaliny, dopaminy i neuropeptyd Y). Odnotowuje się tu również m. in.  mniejszą wrażliwość organizmu na działanie serotoniny.

Podsumowując, w tym momencie istnieją doniesienia, które wskazują na związek między depresją a otyłością, jednak aby jednoznacznie to stwierdzić potrzebne są dalsze badania w tym obszarze.

Objawów depresji nie można lekceważyć

Objawy depresji zwłaszcza w początkowej fazie często są bagatelizowane przez osoby z otoczenia i przez samego chorego. Do tych najbardziej charakterystycznych zaliczamy:

• ciągłe zmęczenie,
• odejście od wcześniejszych zainteresowań,
• niemożność odczuwania radości,
• czarnowidztwo,
• problemy z apetytem (obniżony lub podwyższony),
• niska samoocena,
• zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia funkcji poznawczych.

W sytuacji, w której pojawi się co najmniej kilka z powyżej wymienionych objawów  należy obserwować swój stan i gdy oznaki te nie ustępują przez co najmniej 2 tygodnie lub tym bardziej, gdy się nasilają, wskazane jest zasięgnięcie opinii lekarza. Z drugiej strony warto pamiętać, że podobne objawy wcale nie muszą oznaczać depresji, tylko mogą wskazywać na epizodyczny spadek nastroju. Stąd też, gdy się pojawią należy zwrócić uwagę na okoliczności życiowe osoby cierpiącej, między innymi:

• czy dana osoba doświadczyła ostatnio trudnej, nagłej sytuacji życiowej (utrata pracy, rozstanie, śmierć bliskiej osoby),
• czy wcześniej zdarzały się u niej epizody depresyjne,
• czy wyżej wymienione objawy są jedynymi jakie występują,
• czy w rodzinie tej osoby zdarzały się zachorowania na depresję.

Ciekawostka: Jak odróżnić depresję od zwykłego spadku nastroju?

Pomimo, że objawy na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, okresowy spadek nastroju od depresji różni się przede wszystkim:

• czasem trwania

Depresja to choroba, która zazwyczaj trwa miesiące. Spadek nastroju utrzymuje się zazwyczaj maksymalnie kilka dni.

• rodzajem obniżonego nastroju

Osoba cierpiąca na depresję czuje wszechogarniający smutek, nie jest w stanie czerpać przyjemności z niczego, nawet z rzeczy, które wcześniej bardzo ją cieszyły. Stan jaki u niej dominuje to smutek i poczucie bezsensu. Sam spadek nastroju ma znacznie mniejsze nasilenie i nie rzutuje na wszystkie obszary naszego życia.

• formą krytycyzmu

Osoby z depresją wchodzą w depresyjny świat, zatracają się w nim i gubią krytyczne spojrzenie na swoją sytuację. Osoby ze spadkiem nastroju wiedzą, że nie jest to ich naturalny stan, są wobec niego krytyczne.

Jak walczyć z depresją?  

Depresja to ciężka i podstępna choroba odbierająca człowiekowi zasoby do poradzenia sobie z nią. Dlatego pomoc specjalistów oraz wsparcie osób najbliższych, są niezmiernie istotne, aby pokonać tę chorobę. Niewątpliwie pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza psychiatry, który postawi rozpoznanie i pokieruje dalej. W leczeniu depresji często – zwłaszcza w początkowych etapach – stosuje się leki przeciwdepresyjne, później nacisk kładzie się na pracę z psychologiem. Osoby cierpiące na depresje mogą również skorzystać z pomocy w postaci grupy wsparcia. W grupach tych chorujący spotyka się z innymi osobami, które zmagają się z podobnym problemem. Podczas spotkania uczestnicy grupy mogą wymieniać się własnymi doświadczeniami z chorobą, sposobami radzenia sobie z nią, a także wzajemnie się wspierać i motywować do walki.  

Dieta jako bardzo ważny element w leczeniu depresji

Okazuje się, że odpowiednio zbilansowana dieta pomaga w walce z chorobą. Przede wszystkim pozwala uzupełnić niedobory i przywrócić równowagę w poziomie neuroprzekaźników. W jadłospisie osób chorych powinny znaleźć się węglowodany w postaci pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw i owoców. Należy zadbać również o dostarczanie  kwasów tłuszczowych omega-3, które są  zawarte w dużych ilościach w tłustych rybach oraz kwasu foliowego, wpływającego na zwiększenie liczby neuroprzekaźników w mózgu. Ważna jest także witamina B oraz żelazo i selen. Warto pamiętać, że dobrze zbilansowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb osoby chorej dieta istotnie wpływa na zdrowienie, dlatego nie warto jej bagatelizować ani pomijać w procesie leczenia.