Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Dlaczego otyłość brzuszna stanowi zagrożenie dla zdrowia?
Wyszukiwarka

Dlaczego otyłość brzuszna stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Dlaczego otyłość brzuszna stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Autor

Coraz bardziej powszechna wśród osób dorosłych, jak również wśród dzieci i młodzieży otyłość brzuszna oraz zaburzenia metaboliczne, które jej towarzyszą, stanowi obecnie jedno z największych wyzwań zdrowia publicznego. Jej występowanie stwierdza się nie tylko u osób z nadwagą i otyłością, ale również u osób o prawidłowej masie ciała. Ze względu na lokalizację nadmiaru tkanki tłuszczowej określa się ją również mianem otyłości centralnej, trzewnej (wisceralnej) czy androidalnej.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Dlaczego otyłość brzuszna stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Powikłania zdrowotne

Wykazano, że charakterystyczna dla otyłości brzusznej kumulacja komórek tłuszczowych (adipocytów) w obrębie jamy brzusznej przyczynia się do zmniejszania wrażliwości tkanek na insulinę, rozwoju insulinooporności oraz  ryzyka rozwoju cukrzycy typu II. Otyłości brzusznej towarzyszy także wzmożona sekrecja cytokin zapalnych przez komórki tłuszczowe, co powoduje przewlekły stan zapalny niskiego rzędu (ang. low grade inflammatory state) w organizmie. Wśród powikłań towarzyszących otyłości brzusznej wymienia się ponadto dyslipidemie, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia, zespół metaboliczny, zaburzenia hormonalne, nowotwory i wiele innych. Wszystko to, przyczynia się niestety także do wzrostu wskaźnika umieralności wśród osób otyłych.

Wskaźniki otyłości brzusznej

Otyłość brzuszna stwierdzana jest zwykle w oparciu o proste pomiary antropometryczne, jak obwód talii, wskaźniki WHR i WHtR, o których niżej:

Obwód talii (obwód pasa, ang. waist circumference).  Główne narzędzie do pomiaru otłuszczenia centralnego, rekomendowane przez WHO oraz Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia. Metoda ta jest prosta do zastosowania i polega na dokonaniu pomiaru obwodu w połowie odległości między dolnym brzegiem łuku żebrowego i górnym grzebieniem kości biodrowej (Tab. 1). Uważa się, że ten wskaźnik antropometryczny powinien by stosowany w rutynowych pomiarach bilansowych, jako niezależny od BMI czynnik oceny ryzyka sercowo-naczyniowego. 

Tabela 1. Klasyfikacja otyłości brzusznej i ryzyko powikłań metabolicznych.

 

STOPIEŃ OTYŁOŚCI BRZUSZNEJ

 

OBWÓD TALII

RYZYKO POWIKŁAŃ METABOLICZNYCH

DZIECI

KOBIETY

MĘŻCZYŹNI

I

≥  90 centyla

≥ 80 cm

≥ 94 cm

znaczne

II

> 88 cm

> 102 cm

bardzo wysokie

 

Stosunek obwodu talii do obwodu bioder (współczynnik WHR, ang. waist-hip ratio). Wskaźnik dystrybucji tkanki tłuszczowej, oceniający typ otyłości (otyłość brzuszna- typu “jabłko” lub otyłość pośladkowo – udową – typu”gruszka”).

WHR =  obwód talii (cm)/obwód bioder (cm)

Więcej na temat wskaźnika WHR

Współczynnik stosunku talii do wzrostu (WHtR, ang. Waist-to-height ratio). Wskaźnik niezależny od płci i wieku (>5 r.ż.) oraz grupy etnicznej, predyktor ryzyka kardiometabolicznego, także wśród osób z prawidłową masą ciała. Poprzez uwzględnienie dwóch istotnych dla proporcji ciała parametrów, tj. obwodu talii oraz wzrostu uważa się, że WHtR ma  większą moc prognostyczną niż samodzielnie stosowany w badaniach przesiewowych obwód talii. W oparciu o opracowane przez autora modele sylwetek (The Ashwell® Shape Chart, Tabela 2, Rycina 1)  uważa się, że obwód talii powinien być niższy, niż połowa wzrostu. Tabela uwzględnia wartości WHtR ≥ 0,4 (zakres bezpieczny), WHtR ≥ 0,5 (“rozważ działanie” dla dorosłych i “podejmij działanie” dla dzieci), WHtR ≥ 0,6  (“podejmij działanie”). WHtR < 0,4 ozncza “uważaj”, co może wskazywać na niedowagę.

WHtR = obwód talii (cm)/ wzrost (cm).

Tabela 2. Tabela kształtu ciała Ashwell (The Ashwell® Shape Chart) oparta na proporcjach talii do wzrostu.

 

Wartość WHtR

Dorośli

Dzieci (> 5 r. ż.)

WHtR < 0,4

uważaj, ryzyko niedowagi

WHtR ≥ 0,4

zakres bezpieczny

WHtR ≥ 0,5

rozważ działanie

podejmij działanie

WHtR ≥ 0,6

podejmij działanie

 

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Dlaczego otyłość brzuszna stanowi zagrożenie dla zdrowia?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Podskórna vs wisceralna tkanka tkanka tłuszczowa

Centralne depozyty tkanki tłuszczowej wchodzą w skład podskórnej lub wisceralnej tkanki tłuszczowej, które uważa się za niejednorodne metabolicznie. Mimo, że obydwa rodzaje tkanek powiązane są z ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i zaburzeń metabolicznych, to nadmiarowi wisceralnej tkanki tłuszczowej przypisuje się główne niekorzystne konsekwencje zdrowotne.

Ze względu na fakt, iż obwód talii samodzielnie nie jest wskaźnikiem pomocnym w rozróżnieniu i ocenie ilości  podskórnej i wisceralnej  tkanki tłuszczowej, WHtR może być bardziej przydatnym i nadal łatwo osiągalnym narzędziem prognostycznym dla powikłań metabolicznych związanych z otyłością brzuszną.

 Stopień otłuszczenia wisceralnego szacuje się coraz częściej w gabinetach lekarskich i dietetycznych w oparciu o metodę bioelektrycznej impedancji (BIA, ang. bioelectrical impedance analysis), wykonywanej dzięki analizatorom składu ciała.

 

Pokrewne artykuły:

https://ncez.pl/zdrowe-odchudzanie/praktyczne-porady/dystrybucja-tkanki-tluszczowej–lepsze-jablko-czy-gruszka-

https://ncez.pl/zdrowe-odchudzanie/skuteczne-odchudzanie/jak-rozpoznac-nadwage—

Ashwell M.  Charts based on body mass index and waist-to-height ratio to assess the health risks of obesity: a review. Open Obes. J. 2011; 3: 78-84

Ashwell M, Gunn P, Gibson S. Waist-to-height ratio is a better screening tool than waist circumference and BMI for adult cardiometabolic risk factors: Systematic review and meta-analysis. Obesity Reviews, 2012; 13(3): 275-286.

Fox CS, Massaro JM, Hoffmann U, et al. Abdominal visceral and subcutaneous adipose tissue compartments: association with metabolic risk factors in the Framingham Heart Study. Circulation 2007;116:39–48.

Hsieh S, Yoshinaga H. Do people with similar waist circumference share similar health risks irrespective of height? Tohoku J Exp Med 1999; 188: 55–60.

Jabłonowska – Lietz B., Wolańska D., Białkowska M., Nowicka G. Ocena zawartości i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej metodą bioimpedancji u osób z I stopniem otyłości. IV Konferencja Naukowo – Szkoleniowa „Otyłość i jej oblicza” Kraków 27 października 2012r. wystąpienie ustne + publikacja w książce abstraktów.

McCarthy HD. Body fat measurements in children as predictors for the metabolic syndrome: focus on waist circumference. Proc Nutr Soc. 2006;65:385–392.

World Health Organization (WHO) Waist circumference and waist-hip ratio: report of a WHO expert consultation. Geneva, 8-11 December 2008. Geneva, Switzerland: WHO; 2011.

Świąder-Leśniak A, Kułaga Z, Grajda A, Gurzkowska B, Góźdź M, Wojtyło M, Różdżyńska-Świątkowska A, Litwin M, Wartości referencyjne obwodu talii i bioder polskich dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat, Standardy Medyczne/Pediatria, 2015, T. 12, 137-150.

0 komentarzy