Czym jest catering dietetyczny?

Catering dietetyczny jest wygodną formą diety. Nie trzeba martwić się o zapasy w lodówce, przygotowywanie i planowanie posiłków, czy kaloryczność diety. Zasada diety pudełkowej opiera się na opracowywaniu smacznych posiłków zgodnie z naszym zapotrzebowaniem energetycznym. Innymi słowy, potrawy czekające na nas przed drzwiami mają być pełnymi, zbilansowanymi daniami, po których zjedzeniu powinniśmy być syci i nie czuć ochoty na podjadanie niezdrowych przekąsek.

Polacy coraz częściej i chętniej próbują nowych smaków i starają się zmienić nawyki  żywieniowe (np. poprzez ograniczenie ilości mięsa czy laktozy w diecie) i decydują się na skorzystanie z  szerokiego wachlarza wariantów dietetycznych diet pudełkowych (m.in. diety roślinnej).

Co warto wiedzieć o cateringu dietetycznym? 

Catering dietetyczny podlega pod rozporządzenie dotyczące żywności nieopakowanej. Klient ma prawo do informacji co kupuje. Dokładny wykaz składników potrawy powinien pojawić się na stronie z menu oraz na dostarczanych pudełkach z jedzeniem. Dodatkowo, oprócz informacji o daniu i jego składnikach powinna znajdować się informacja
o potencjalnych alergenach. W przypadku żywności nieopakowanej, nie mamy obowiązku podawania informacji o wartości odżywczej. Nie jest wymagany opis dotyczący kaloryczności potrawy, zawartości tłuszczu, cukru, białka itd. W tym temacie jest dobrowolność, natomiast  dobry catering dietetyczny takie dane powinien klientowi udostępniać. Firmy cateringu dietetycznego oferują wiele możliwości diet pudełkowych m.in. dietę tradycyjną, bezmięsną, bezglutenową, o niskim indeksie glikemicznym, wysokobiałkową, bezmleczną itd. Ze względu na szeroki wybór wariantów każdy znajdzie coś dla siebie. Warto skorzystać z oferty firmy, która współpracuje z dietetykami po uczelniach wyższych i zamieszcza jawne informacje na ten temat na stronie ze swoją ofertą. Ceny diet pudełkowych do najtańszych nie należą i są zależne od rodzaju pakietu jaki wybierzemy, czyli kaloryczności diety oraz okresu czasu. Im mniejsza kaloryczność jadłospisu, tym tańszy pakiet. Pomocne w wyborze cateringu dietetycznego będzie zapoznanie się z najaktualniejszymi ocenami w Internecie na temat danej firmy czy zasięgniecie opinii wśród znajomych, którzy zdecydowali się na dietę pudełkową.

Plusy diety pudełkowej

Praktycznie na każdej stronie internetowej firmy cateringu dietetycznego można spotkać się z hasłem, że to świetne rozwiązanie dla osób bardzo zapracowanych, które chcą utrzymać zbilansowaną dietę. Z pewnością w sytuacji marginalnego braku czasu na gotowanie jest to pomocne rozwiązanie. Gotowe posiłki, zgodne z naszym zapotrzebowaniem kalorycznym są dowożone pod same drzwi, co zapewnia oszczędność czasu i wygodę. Dieta pudełkowa sprawdzi się również u osób, które nie lubią spędzać czasu na gotowaniu oraz u tych, które mają problem z wyrobieniem u siebie nawyku regularnego jedzenia posiłków. Dowożone jedzenie zwiększa szansę, że zjemy je w prawidłowych odstępach czasu, a dodatkowo nie podejmiemy odruchowej decyzji o zamówieniu wysokokalorycznego jedzenia w przypadku nagłego ataku głodu. Wykupienie diety pudełkowej może być bardzo pomocne u osób będących na diecie eliminacyjnej ze wskazań medycznych np. bezglutenowej, którym brakuje pomysłów na posiłki. Część firm cateringowych ma w swojej ofercie konsultację dietetyczną, co jest dużym plusem i warto skorzystać z tej możliwości, zanim dokona się ostatecznej decyzji o zakupie.

Minusy diety pudełkowej

Badania naukowe dowodzą, że ludzie w krajach rozwiniętych spędzają mniej czasu na gotowaniu i przygotowywaniu posiłków w domu. Popularnością cieszy się jedzenie
na mieście i zamawianie jedzenia na wynos, co może mieć wpływ na jakość codziennej diety, i może być jednym z  czynników przyczyniających się do jej niższej jakości. Wykupując dietę pudełkową mamy niewielki wpływ na menu, a w przypadku sporej wybiórczości żywieniowej możemy być zawiedzeni propozycjami z jadłospisu. W ogólnym rozrachunku okazuje się, że taniej jest samodzielnie przygotowywać posiłki w zaciszu domowej kuchni, bo mamy stuprocentowy wpływ na to, czym chcemy uraczyć nasze kubki smakowe. Dieta pudełkowa nie jest zalecana w przypadku pacjentów z licznymi obciążeniami chorobowymi, w których zalecenia żywieniowe mogą się wykluczać  (np. dna moczanowa, refluks i cukrzyca). Minusem cateringu dietetycznego jest również dość wysoka cena. Nieświadomy klient może zdecydować się na zakup menu o dużo niższej kaloryczności niż wynosi jego zapotrzebowanie energetyczne. Decyzja o nagłym i długoterminowym zmniejszeniu kalorii w diecie poniżej naszego zapotrzebowania energetycznego (podstawowej przemiany materii) przyczynia się do niedoborów pokarmowych. W konsekwencji, zamiast czuć się lepiej i np. osiągać spadek masy ciała z wykupionym pakietem, zaczynamy czuć się głodni, rozdrażnieni, senni i dojadamy (często dużo więcej niż potrzebujemy). To prosta droga do efektu jo-jo i niestety strat finansowych. Największą bolączką cateringu dietetycznego jest jednak brak edukacji żywieniowej klienta. Nie mamy wpływu na wybór poszczególnych produktów
do przygotowania posiłku, nie eksperymentujemy i nie poznajemy smaków. Dostajemy gotowe dania, bez możliwości nauczenia się, z czego składa się pełnowartościowy posiłek. Ograniczamy swoje umiejętności kucharskie (nawet te najmniejsze), co zmniejsza poczucie sprawczości w wyuczeniu zdrowych nawyków. Dieta pudełkowa wiąże się również z utratą ważnej umiejętności, a mianowicie planowania posiłków, co w dużej mierze jest kluczowe dla zdrowego odżywiania się, a także zapobiega marnotrawieniu żywności. Minusem diet pudełkowych są również plastikowe opakowania. Niemniej, cieszy fakt, że zaczynają pojawiać się firmy, które serwują dania w opakowaniach z tworzyw biodegradowalnych. Wybierając firmę cateringową warto zwrócić na to uwagę.

Co mówi nauka?

Wyniki licznych badań naukowych potwierdzają pozytywną korelację między spożywaniem posiłków przygotowywanych samodzielnie, a jakością diety, stanem zdrowia, relacjami rodzinnymi. Wspólne jedzenie posiłków ma znaczenie zwłaszcza w odniesieniu do dzieci i młodzieży, gdyż wiąże się z lepszym samopoczuciem psychicznym dziecka, mniejszym ryzykiem zaburzeń odżywiania czy nadpobudliwości. W 2018 roku ukazała się publikacja, która udowodniła, że przygotowywanie posiłków samodzielnie od podstaw, wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem otyłości w ciągu pięciu lat.

W 2019 roku w Australii pojawiło się pierwsze badanie oceniające diety na dowóz, tzw. MKSS („meal kit subscription services”). MKSS składają się nie tylko z gotowych już posiłków, ale i z półproduktów, z których przygotowuje się danie według załączonego przepisu na karcie informacyjnej. Oceniono losowo średnie wartości odżywcze z 12 przepisów w pięciu popularnych firmach cateringu dietetycznego dla wariantu składającego się z trzech posiłków.  Wyniki z tego badania były niejednoznaczne. Wszystkie analizowane w tym badaniu diety pudełkowe dostarczały średnio 2-3 porcje warzyw na posiłek, co było zgodne z ogólnymi zaleceniami zdrowego żywienia, ponieważ powinniśmy jadać co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie. Jednak, dostarczały stosunkowo dużo energii pochodzącej z tłuszczu i białka, a stosunkowo mało energii pochodzącej z węglowodanów. We wszystkich jadłospisach stwierdzono za wysoką podaż energii z tłuszczu (>30%), przy czym w dwóch firmach doszło do przekroczenia na poziomie 50%. Poziom sodu był bardzo zróżnicowany, a niektóre posiłki przekraczały australijskie wytyczne co do ilości sodu w diecie > 2000mg/dzień, czyli 5g soli/dzień. Wszystkie MKSS spełniły rekomendacje dotyczące spożycia błonnika pokarmowego w diecie (25-40g/dzień) w przypadku kobiet, natomiast przypadku mężczyzn, serwowane posiłki nie dostarczały zalecanego poziomu włókna pokarmowego.

Rozwiewamy wątpliwości, czyli kilka pytań o dietę pudełkową

Zastanawiam się nad dietą pudełkową. Czy warto?

Jeśli faktycznie dopadł nas trudny okres w życiu i borykamy się z brakiem czasu na samodzielne przygotowanie posiłków, dieta pudełkowa może okazać się przydatna. Jednak, pamiętajmy, że przygotowywanie dań przez nas samych ma ogromne znaczenie dla naszych wyborów żywieniowych. Dietę pudełkową lepiej traktować jako czasowe rozwiązanie, które może być drogowskazem do nabycia prozdrowotnych zachowań.

Czy dieta pudełkowa pomoże mi schudnąć?

Dieta pudełkowa o właściwej kaloryczności może być pomocna w zrzuceniu nadprogramowych kilogramów oraz w wypracowaniu nawyku regularnego jedzenia, co w przypadku procesu redukcji masy ciała jest zalecane. Jeśli jednak po jej zakończeniu będziemy kontynuować niekorzystne nawyki żywieniowe i np. zajadamy emocje, to istnieje ryzyko, że utracone kilogramy wrócą pod postacią efektu jo-jo.

Czy warto skorzystać z cateringu dietetycznego jeśli mam stwierdzoną insulinooporność / cukrzycę typu 2 lub Hashimoto?

Zalecenia żywieniowe w tych jednostkach chorobowych w głównej mierze opierają się na zaleceniach diety śródziemnomorskiej, co przedstawia także nowy model zaleceń żywieniowych w postaci Talerza Zdrowego Żywienia. Odpowiednio dobrany pakiet kaloryczny diety oraz jadłospis ułożony przez doświadczonego dietetyka na bazie produktów o niskim indeksie glikemicznym może być pomocny w uregulowaniu gospodarki węglowodanowej, stężenia hormonów tarczycy oraz zmniejszeniu masy ciała, która często jest wyższa u pacjentów z tymi obciążeniami chorobowymi. Niemniej, każdy z nas ma inne preferencje smakowe i żywieniowe, dlatego też jeśli trafimy na catering nie spełniający naszych upodobań, możemy czuć się zawiedzeni. Cała praca może pójść na marne, jeśli po zakończeniu diety pudełkowej powrócimy do starych nawyków żywieniowych.

Nie najadam się na diecie pudełkowej i dojadam – co to oznacza?

Prawidłowo skomponowane posiłki i dobrze dopasowana kaloryczność diety nie powinna przyczyniać się do uczucia głodu między posiłkami. Jeśli pojawia się podjadanie, to może być efekt nieodpowiednio dobranej kaloryczności diety. Ponadto, podjadanie i jedzenie jest jedną z metod zaspokajania potrzeb emocjonalnych oraz sposobem na rozładowywanie emocji (np. stresu). Warto w takim przypadku  dotrzeć do przyczyny podjadania i jeśli problem leży w emocjach, skorzystać z pomocy specjalisty np. psychodietetyka czy psychoterapeuty.

Piśmiennictwo:

1. Gibson A.A., Partridge S.R.: Nutritional Qualities of Commercial Meal Kit Subscription Services in Australia. Nutrients 2019, 11(11), 2679 – 2689.
2. Tiwari A., Aggarwal A., Drewnowski A.,  Tang W.: Cooking at home: a strategy to comply with US dietary guidelines at no extra cost. Am. J. Prev. Med. 2017, 52(5), 616-624.
3. Moores C.J., Bell L.B., Buckingham M.J., Dickson K.M.: Are meal kits health promoting? Nutritional analysis of meals from an Australian meal kit service. Health Promot. Int. 2021, 36(3), 660-668.
4. Glanz K., Metcalfe J.J., Folta S.C., Brown A., Fiese B.: Diet and Health Benefits Associated with In-Home Eating and Sharing Meals at Home: A Systematic Review. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 1577.
5. Méjean C., Lampure A., Hassen W.S., Gojard S., Peneau S., Hercberg S., Castetbon K.: Influence of food preparation behaviors on 5-year weight change and obesity risk in a French prospective cohort. Int. J. Behav. Nutr. Phys. Act. 2018, 15 (1): 120
6. Wymiary przestrzeni życiowej współczesnej rodziny. (red.) Grażyna Makiełło-Jarża. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 2008, s. 67-74
7. Rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:304:0018:0063:PL:PDF  [dostęp online: 26.01.2022]
8. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20061711225/T/D20061225L.pdf [dostęp online: 26.01.2022]
9. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150000029/O/D20150029.pdf [dostęp online: 26.01.2022]
10. Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140000827/T/D20140827L.pdf [dostęp online: 26.01.2022]