Duże spożycie alkoholu, tzn. 30-40 g czystego etanolu dziennie, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej, podczas gdy mniejsze niż 30 g – z działaniem ochronnym przeciw tej chorobie, u obu płci.

Ze względów etycznych (możliwość rozwoju alkoholizmu i znana szkodliwość alkoholu związana z ryzykiem innych chorób) nie przeprowadzono długo trwającego badania klinicznego, w którym porównywano by wpływ alkoholu na występowanie choroby wieńcowej i zgony z tej przyczyny w dwóch grupach ludzi, jednej z zaleceniem spożywania alkoholu i drugiej – abstynenckiej. Z tego powodu wpływ alkoholu na ryzyko choroby wieńcowej, jak i innych chorób, jest oceniany na podstawie badań epidemiologicznych. Najlepiej takich, gdzie porównuje się pijących z osobami zachowującymi abstynencję przez całe życie, a nie tymi, którzy aktualnie nie piją, albowiem powodem takiego niepicia mogą być różne choroby.

Alkohol po zawale i po udarze

U osób, które przebyły zawał serca, małe spożycie alkoholu zmniejsza również ryzyko zgonów z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego, ale w większym stopniu u pacjentów z mniejszym uszkodzeniem mięśnia sercowego. Dotyczy to także osób po udarze niedokrwiennym mózgu, przy tym efekt prewencyjny jest jednak mniejszy.

Wśród mechanizmów ochronnego działania małych ilości alkoholu (1-2 drinki dziennie) w odniesieniu do choroby wieńcowej z jej powikłaniem, jakim jest zawał serca, wymienia się zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji HDL („dobry” cholesterol), efekt przeciwkrzepliwy i antyoksydacyjny (hamowanie utleniania LDL w ścianach tętnic). Utlenienie cząsteczek LDL, tzw. oksydacyjna modyfikacja, sprawia, że przyczyniają się one do powstania miażdżycy. Na obecnym etapie wiedzy jest jednak podważana rola antyoksydantów zawartych w winie, zwłaszcza czerwonym, w hamowaniu rozwoju miażdżycy (w tym choroby wieńcowej) ze względu na ich zbyt małą zawartość.

Nadużywanie alkoholu zwiększa zagrożenia

Z dużym naciskiem należy stwierdzić, że nadużywanie alkoholu (spożywanie dużej ilości) łączy się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej i jej powikłaniami (zawałem serca), jak również z zagrożeniem udarem krwotocznym mózgu, poprzez działanie aterogenne (przyczynia się do powstawania blaszek miażdżycowych w tętnicach) i hipertensyjne (wzrost ciśnienia tętniczego).

Ponadto spożywanie trzech i więcej drinków dziennie może prowadzić do arytmii nadkomorowej (zaburzenia rytmu serca) oraz tzw. kardiomiopatii rozstrzeniowej. Jest ona następstwem toksyczności alkoholu dla komórek mięśnia serca, zmniejsza zdolność lewej komory do skurczów, co jest powodem niewydolności serca. Kliniczne i mierzalne objawy alkoholowej kardiomiopatii występują po latach przewlekłego nadużywania alkoholu.

Tę część artykułu można podsumować stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyrażonym w dokumencie „Global Status Report on Alcohol 2011” i powtórzonym w wersji z 2014 r.: „Związek pomiędzy spożyciem alkoholu i chorobami sercowo-naczyniowymi jest złożony. Małe i umiarkowane picie alkoholu może mieć korzystny wpływ na zachorowalność i umieralność z powodu choroby wieńcowej i udaru niedokrwiennego mózgu. Jednakże korzystny kardioprotekcyjny efekt picia znika w przypadku dużego spożywania”.

Jeśli nie pijesz, nie pij profilaktycznie

Na uwagę zasługuje stanowisko Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i innych towarzystw na temat napojów alkoholowych w dokumencie „Wytyczne postępowania w prewencji chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej” z roku 2016: „wypijanie 3 lub więcej napojów alkoholowych dziennie wiąże się z podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Wyniki z badań epidemiologicznych świadczą o niższym ryzyku tych chorób w przypadku umiarkowanego (1 lub 2 drinki/dzień) spożycia alkoholu, w porównaniu z osobami niepijącymi”. Jednak eksperci napisali też: „Ponadto w niedawno opublikowanym badaniu z randomizacją, obejmującym analizy z 59 badań epidemiologicznych, poddano w wątpliwość jakikolwiek korzystny efekt umiarkowanego spożycia alkoholu. Zasugerowano, że najniższe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych występuje u abstynentów, a każda ilość alkoholu wiąże się z podwyższonym ciśnieniem krwi i wskaźnikiem masy ciała”.

Można więc wnioskować, że autorzy „Wytycznych” odnoszą się ostrożnie do korzystnej roli alkoholu, spożywanego nawet w umiarkowanej ilości, w odniesieniu do kardioprotekcji. W zaleceniach dotyczących zdrowych wyborów żywności w celu zmniejszenia ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, zaleca się tym, którzy piją napoje alkoholowe, umiarkowanie w ich spożyciu (10 g/dzień dla kobiet i 20 g/dzień dla mężczyzn). Zawartość czystego alkoholu w 330 ml piwa wynosi 12 g, w kieliszku wina (150 ml) – 14,5 g i w kieliszku wódki (25 ml) – 10 g. Pacjenci, którzy mają zwiększone stężenie triglicerydów, powinni unikać alkoholu. Oznacza to, że abstynenci nie powinni spożywać alkoholu w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

Poza tym dobrze wiadomo, że spożycie alkoholu wiąże się z ryzykiem nowotworów, marskości wątroby, zapalenia trzustki, wypadkowością i samobójstwami. Dlatego napoje alkoholowe nie są zalecane, co najwyżej dopuszczone w ograniczonej ilości dla osób, które zwyczajowo je spożywają.

Zobacz więcej…

Sprawdź ile kalorii ma alkohol – Infografika